«Πολλοί βυζαντινοί αυτοκράτορες, οίτινες αφ' ενός μεν εδείκνυον μέγαν θρησκευτικόν ζήλον, ίδρυον μεγαλοπρεπείς εκκλησίας και μοναστήρια, κατέτριβον δ' ασμενώς τον χρόνον ακροώμενοι μακρών ακολουθιών εν τοις ανακτόροις, ψάλλοντες πολλάκις και αυτοί και συντάσσοντες θρησκευτικούς ύμνους, ετερώθεν δε οι αυτοί διέπραττον τα απανθρωποτάτας των πράξεων, ετύφλωνον ή απανθρώπως ηκρωτηρίαζον ή εφόνευον τους προκατόχους των και τους συγγενείς των και διήγον ακολαστότατον βίον, ζώντες φανερώς μετά παλλακών ή επιβουλευόμενοι την τιμήν των οικογενειών των πολιτών. Πόσον εξωτερική και τυπική ήτο η ευσέβεια των τότε ανθρώπων και πόσον ήτο κεχωρισμένη από πάσης ηθικής δεικνύει το ότι μετεχειρίζοντο την θρησκείαν πολλάκις ως όργανον χάριν των κακοήθων σκοπών των. [...] Οι κατά το φαινόμενον ευσεβέστατοι ούτοι βυζαντινοί δεν εδίσταζον να δεικνύωσι μεγίστην σκληρότητα και απανθρωπίαν. Συνήθεις ποιναί ήσαν αι ρινοκοπίαι, γλωσσοκοπίαι, εκτυφλώσεις και τα τοιαύτα. Οι αιχμάλωτοι εν πολέμω εξηνδραποδίζοντο, εφονεύοντο ή άλλως πως εκακούντο. [...] Η χρήσις του δόλου εθεωρείτο τι απλούστατον και αθωότατον παρά των ακριβεστάτων τούτων τηρητών των θρησκευτικών τύπων. [...] Εν γένει οι βυζαντινοί αυτοκράτορες εσπατάλων πολλάκις τον δημόσιον πλούτον και εξησθένουν το κράτος των, όπως οικοδομήσωσι μεγαλοπρεπείς εκκλησίας και μοναστήρια προς εξιλέωσιν των αμαρτιών των. Αντί δε αγωνιζόμενοι και συνάμα επικαλούμενοι την θείαν βοήθειαν να θυσιάζωνται υπέρ της πατρίδας των, περιέμενον πολλάκις την σωτηρίαν των μόνον εκ των προσευχών των. [...]
Τοιουτοτρόπως είχε παρανοηθή παρά τοις βυζαντινοίς η θρησκεία. Έλειπε το πνεύμα, είχε δε μόνον μείνει το νεκρόν γράμμα».
(σσ. 17, 18)
* Αναστάσιος-Διομήδης Κυριακός, Μελέτη περί του πνεύματος της Θρησκείας, 1889.
No comments:
Post a Comment