.

Thursday, May 5, 2011

Ο εορτασμός του Πάσχα και της Πεντηκοστής
στην προκωνσταντίνεια περίοδο /

Celebrating the Pascha (Passover) and the Pentecost
during the pre-Constantinian period


Η εκκλησία της προ-κωνσταντίνειας περίοδου είχε δύο ετήσιες εορταστικές περιόδους, το Πάσχα και την Πεντηκοστή. Το Πάσχα εορταζόταν σε ανάμνηση του πάθους του Κυρίου και η Πεντηκοστή σε ανάμνηση της ανάστασης και της ανάληψής του. Ανεξάρτητα αν είχε ξεκινήσει νωρίτερα ένας ετήσιος εορτασμός του θανάτου και της ανάστασης του Χριστού, από το 2ο αι. φαίνεται πως είχε καθιερωθεί. [...] Ο εορτασμός της Μ. Εβδομάδας θεωρείται από τους περισσότερους μελετητές προϊόν του 4ου αι. με σκοπό να ενσωματωθούν λειτουργικά τα τελευταία γεγονότα της ζωής του Ιησού στις συγκεκριμένες ημέρες της τελευταίας εβδομάδας πριν την Κυριακή του Πάσχα.

Οι διαμάχες για τον εορτασμό του Πάσχα κατά το 2ο αι. σχετίζονταν όχι με το γεγονός αλλά με το χρόνο εορτασμού του, για τον οποίο είχαν εφασμοστεί διαφορετικές πρακτικές. Οι διαφορετικοί όμως εορτασμοί που διατηρούνταν στις διάφορες εκκλησίες δεν αποτελούσαν δογματικό ζήτημα, αλλά ήταν θέμα τελετουργίας και πειθαρχίας. Οι χριστιανοί της Μ. Ασίας ακολουθώντας την ιουδαϊκή συνήθεια γιόρταζαν το Πάσχα στις 14 Νισάν με επίσημη νηστεία την οποία έκλεινε το ευχαριστιακό δείπνο το βράδυ αυτής της ημέρας. Ήταν ανάμνηση του τελευταίου δείπνου του Χριστού. Αυτοί λοιπόν που τηρούσαν με τον παραπάνω τρόπο το χριστιανικό Πάσχα ονομάστηκαν τεσσαρεσκεδεκατίτες. Ο Ιππόλυτος Ρώμης κάνει λόγο για αυτούς σαν να πρόκειται για αιρετική ομάδα.

Η εκκλησία της Ρώμης αντίθετα, γιόρταζε το θάνατο του Ιησού πάντα ημέρα Παρασκευή και την ανάσταση την Κυριακή μετά την πανσέληνο του Μαρτίου και εξέτεινε τη νηστεία για μην τερματίζεται νωρίτερα από την Κυριακή του Πάσχα. Αντίθετα οι τεσσαρεσκεδεκατίτες τερμάτιζαν τη νηστεία στις 14 Νισάν, η οποία μπορούσε να πέσει αρκετές ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα. Οι περισσότερες εκκλησίες ακολουθούσαν την πρακτική της Ρώμης. [...]

Η Πεντηκοστή ακολουθούσε το Πάσχα και στηριζόταν στην αντίστοιχη ιουδαϊκή εορτή των πρωτογεννημάτων. Εορταζόταν σε όλες τις χριστιανικές εκκλησίες ήδη από το 2ο αι. σε ανάμνηση των εμφανίσεων και της ανάληψης του Κυρίου πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα και είχε χαρμόσυνο χαρακτήρα. Την ημέρα αυτή το βιβλίο των Πράξεων διαβαζόταν στην κοινή λατρεία. Αργότερα η ανάληψη του Κυρίου καθιερώθηκε να εορτάζεται κατά τη τεσσερακοστή ημέρα μετά το Πάσχα και έτσι η Πεντηκοστή έγινε τώρα η ημέρα της δωρεάς του Πνεύματος και έναρξης της εκκλησίας.

* Μόσχος Γκουτζιούδης,
«Η λατρευτική δραστηριότητα των χριστιανικών κοινοτήτων από την εποχή της Καινής Διαθήκης μέχρι το Διάταγμα των Μεδιολάνων»,
στο Ατματζίδης & Λιανός Λιαντής (επιμ.),
Αρχαίος Κόσμος και Καινή Διαθήκη,
εκδ. Π. Πουρναράς, 2010,
σσ. 71, 72.

No comments: