 |
GA Lect 162, fol. 187b * GA Lect 162 (Hunter 406) [12th century] |
Между тем в 1904 году, почти одновременно с изданиями Нестле и Уэсткотта-Хорта, профессор Василиос Антониадис из Халкинской богословской школы в Константинополе, подготовил издание византийского текста по заказу Святейшего Синода Вселенского Патриархата. Цель состояла в «восстановлении самого древнего текста церковной традиции, особенно традиции Константинопольской Церкви». Подумать только: когда ученые Западной Европы пытались восстановить первоначальный текст, Восточная Церковь озаботилась восстановлением собственного текста, а не исторически подлинного! В этом смысле издание Антониадиса и не задумывалось как критическое. Во главе угла стояли новозаветные чтения на богослужебный год. Соответственно, Антониадис изучал почти исключительно лекционарии, чтобы восстановить богослужебные чтения, а полными новозаветными рукописями с последовательным текстом ограничивался лишь в тек частях Нового Завета (например, Апокалипсисе), которые не читаются в храме. Но даже в последнем случае Антониадис выбирал рукописи более поздние (иногда намного более поздние), чем рукописи Х века. Показательно, как во «Введении» Антониадис комментирует знаменитую проблему Соmmа Johanneum (1 Ин 5:7-8). Будучи специалистом по Новому Завету, он отлично знал, что данный отрывок — очень поздняя вставка, не известная ни в древней текстуальной традиции, ни у отцов, ни в древних и средневековых переводах Нового Завета. Поэтому он собирался исключить его. Однако Святейший Синод настоял на сохранении отрывка в тексте. Соmmа Johanneum — это позднее богословское толкование 1 Ин. Однако согласно критериям Церкви, это правильное толкование. Вот Церковь и потребовала сохранить его и придала ему один канонический статус с остальным текстом 1 Ин. Иными словами: первоначальный текст не имеет особой значимости как таковой. Значима местная традиция, которой отдается приоритет, если она отличается от первоначального текста.
Парадоксальным образом текст Антониадиса был принят для внебогослужебного чтения как последовательный текст четырех Евангелий, но не введен в богослужебную практику. Текст греческих богослужебных чтений все еще основывается на несовершенном печатном издании, подготовленном в Венеции.
* Christos Karakolis, “Критический текст Нового Завета: православная перспектива” [The Critical Text of the New Testament: An Orthodox Perspective], in: Современная библеистика и предание церкви. Материалы VII Международной богословской конференции Русской Православной Церкви. Москва, 26-28 ноября 2013 г., Moscow 2016, pp. 179, 180.
Meanwhile, in 1904, almost simultaneously with the Nestle and Westcott-Hort editions, Professor Vassilios Antoniades of the Halki Theological School in Constantinople prepared an edition of the Byzantine text commissioned by the Holy Synod of the Ecumenical Patriarchate. The purpose was "to restore the most ancient text of the Church's tradition, especially that of the Church of Constantinople." To think: when scholars in Western Europe tried to restore the original text, the Eastern Church was concerned with restoring its own text, not the historically authentic one! In this sense, Antoniades' edition was not intended to be critical. The focus was on the New Testament readings for the liturgical year. Accordingly, Antoniades studied almost exclusively lectionaries in order to restore the liturgical readings, and limited himself to complete New Testament manuscripts with a runing text only in the texts of the New Testament (for example, the Apocalypse), which are not read in the church. But even in the latter case Antoniades chose later (sometimes much later) manuscripts than those of the tenth century. It is telling how in the Introduction Antoniades comments on the famous problem of Comma Johanneum (1 Jn 5:7-8). As an expert on the New Testament, he knew perfectly well that this passage was a very late insertion, not known in the ancient textual tradition, either in the Fathers or in the ancient and medieval translations of the New Testament. So he was going to exclude it. However, the Holy Synod insisted on keeping the passage in the text. Comma Johanneum is a late theological interpretation of 1 John. However, according to the Church's criteria, it is the correct interpretation. This is why the Church has demanded that it be preserved and given it the same canonical status as the rest of the text of 1 John. In other words: the original text has no special significance as such. What matters is the local tradition, which takes precedence if it differs from the original text.
Paradoxically, the text of Antoniades was adopted for extra-liturgical reading as a runing text of the four Gospels, but was not introduced into liturgical practice. The text of the Greek liturgical readings is still based on an imperfect printed edition prepared in Venice.
Εν τω μεταξύ, το 1904, σχεδόν ταυτόχρονα με τις εκδόσεις του Nestle και των Westcott-Hort, ο καθηγητής Βασίλειος Αντωνιάδης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης στην Κωνσταντινούπολη ετοίμασε μια έκδοση του βυζαντινού κειμένου κατά παραγγελία της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σκοπός ήταν «η αποκατάσταση του αρχαιότερου κειμένου της παράδοσης της Εκκλησίας, ιδιαίτερα της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης». Για σκεφτείτε: όταν οι μελετητές στη Δυτική Ευρώπη προσπαθούσαν να αποκαταστήσουν το αρχικό κείμενο, η Ανατολική Εκκλησία ενδιαφερόταν να αποκαταστήσει το δικό της κείμενο και όχι το ιστορικά αυθεντικό! Υπό αυτή την έννοια, η έκδοση του Αντωνιάδη δεν είχε σκοπό να είναι κριτική. Το επίκεντρο ήταν τα αναγνώσματα της Καινής Διαθήκης για το λειτουργικό έτος. Κατά συνέπεια, ο Αντωνιάδης μελέτησε σχεδόν αποκλειστικά τα λεξιονάρια προκειμένου να αποκαταστήσει τα λειτουργικά αναγνώσματα και περιορίστηκε σε πλήρη χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης με συνεχές κείμενο μόνο στα κείμενα της Καινής Διαθήκης (π.χ. την Αποκάλυψη), τα οποία δεν διαβάζονται στο ναό. Αλλά ακόμη και στην τελευταία περίπτωση ο Αντωνιάδης επέλεξε μεταγενέστερα (μερικές φορές πολύ μεταγενέστερα) χειρόγραφα από εκείνα του δέκατου αιώνα. Είναι ενδεικτικό πώς στην Εισαγωγή ο Αντωνιάδης σχολιάζει το περίφημο πρόβλημα του Κόμματος Ιωάννου (Α΄ Ιω. 5:7-8). Ως ειδικός στην Καινή Διαθήκη, γνώριζε πολύ καλά ότι το χωρίο αυτό ήταν μια πολύ μεταγενέστερη προσθήκη, που δεν ήταν γνωστή στην αρχαία κειμενική παράδοση, ούτε στους Πατέρες ούτε στις αρχαίες και μεσαιωνικές μεταφράσεις της Καινής Διαθήκης. Έτσι, θα το απέκλειε. Ωστόσο, η Ιερά Σύνοδος επέμεινε να παραμείνει το χωρίο στο κείμενο. Το Κόμμα Ιωάννου είναι μια όψιμη θεολογική ερμηνεία της Α΄ Ιωάννη, ωστόσο, σύμφωνα με τα κριτήρια της Εκκλησίας, είναι η σωστή ερμηνεία. Γι' αυτό και η Εκκλησία απαίτησε τη διατήρησή του και του έδωσε το ίδιο κανονικό καθεστώς με το υπόλοιπο κείμενο της Α΄ Ιωάννη. Με άλλα λόγια: το αρχικό κείμενο δεν έχει καμία ιδιαίτερη σημασία καθαυτό. Αυτό που έχει σημασία είναι η τοπική παράδοση, η οποία υπερισχύει, εάν διαφέρει από το αρχικό κείμενο.
Παραδόξως, το κείμενο του Αντωνιάδη υιοθετήθηκε για εξωλειτουργική ανάγνωση ως συνεχές κείμενο των τεσσάρων Ευαγγελίων, αλλά δεν εισήχθη στη λειτουργική πρακτική. Το κείμενο των ελληνικών λειτουργικών αναγνωσμάτων βασίζεται ακόμη σε μια ατελή έντυπη έκδοση που ετοιμάστηκε στη Βενετία.
Jovan Stanojević,
Orthodox New Testament Textual Scholarship:
Antoniades, Lectionaries, and the Catholic Epistles,
Gorgias Press 2021, p. 170.
