Oνλάιν πηγές Βιβλικού ενδιαφέροντος

* Πρώιμοι Εκκλησιαστικοί Πατέρες: Προνικαϊκοί Πατέρες & Νικαϊκοί και Μετανικαϊκοί Πατέρες [ccel.org] (Αγγλ.)

* Πρώιμοι Εκκλησιαστικοί Πατέρες: Επιπρόσθετα κείμενα [earlychristianwritings.com] (Αγγλ.)

* Πρωτοχριστιανικά συγγράμματα [earlychristianwritings.com] (Αγγλ.)

* Ιουδαϊκά συγγράμματα [earlyjewishwritings.com] (Αγγλ.)

* Ιουδαϊκά συγγράμματα [sacred-texts.com] (Αγγλ.)

* Εβραϊκές Γραφές ("Παλαιά/Πρώτη Διαθήκη"): The Westminster Leningrad Codex [www.tanach.us] (Εβρ.)

* Εβραϊκές Γραφές ("Παλαιά/Πρώτη Διαθήκη"): Κώδικας Χαλεπίου (Aleppo Codex) [www.aleppocodex.org] (Εβρ.)

Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων: το ελληνικό κείμενο

«Οὐ μὴ ἐγκαταλίπηις ἐντολὰς κυρίου, ϕυλάξεις δὲ ἃ παρέλαβες, μήτε προστιϑεὶς μήτε ἀϕαιρῶν».

Το ελληνικό κείμενο της Διδαχὴς τῶν δώδεκα ἀποστόλων μπορεί να διαβάσει κανείς στον ιστότοπο της Bibliotheca Augustana.

* Διδαχὴ τῶν δώδεκα ἀποστόλων (Didache), in: Die apostolischen Väter I, ed. F. X. Funk/K. Bihlmeyer, Tübingen 1924.

Εκκλησιαστική Ιστορία Ευσέβιου Καισαρείας

«Ότι δὴ οὔτε τὸν πατέρα τις ἔγνω, εἰ μὴ ὁ υἱός, οὔτ' αὖτὸν υἱόν τις ἔγνω ποτὲ κατ' ἀξίαν, εἰ μὴ μόνος ὁ γεννήσας αὐτὸν πατήρ, τό τε φῶς τὸ προκόσμιον καὶ τὴν πρὸ αἰώνων νοερὰν καὶ οὐσιώδη σοφίαν τόν τε ζῶντα καὶ ἐν ἀρχῆι παρὰ τῶι πατρὶ τυγχάνοντα θεὸν λόγον τίς ἂν πλὴν τοῦ πατρὸς καθαρῶς ἐννοήσειεν, πρὸ πάσης κτίσεως καὶ δημιουργίας ὁρωμένης τε καὶ ἀοράτου τὸ πρῶτον καὶ μόνον τοῦ θεοῦ γέννημα, τὸν τῆς κατ' οὐρανὸν λογικῆς καὶ ἀθανάτον στρατιᾶς ἀρχιστράτηγον, τὸν τῆς μεγάλης βουλῆς ἄγγελον, τὸν τῆς ἀρρήτου γνώμης τοῦ πατρὸς ὑπουργόν, τὸν τῶν ἁπάντων σὺν τῶι πατρὶ δημιουργόν, τὸν δεύτερον μετὰ τὸν πατέρα τῶν ὅλων αἴτιον, τὸν τοῦ θεοῦ παῖδα γνήσιον καὶ μονογενῆ, τὸν τῶν γενητῶν ἁπάντων κύριον καὶ θεὸν καὶ βασιλέα τὸ κῦρος ὁμοῦ καὶ τὸ κράτος αὐτῆι θεότητι καὶ δυνάμει καὶ τιμῆι παρὰ τοῦ πατρὸς ὑποδεδεγμένον».

Το ελληνικό κείμενο των 10 βιβλίων της Ἐκκλησιαστικὴς ἱστορίας του εκκλησιαστικού ιστορικού και απολογητή Ευσέβιου Καισαρείας (περ. 260-340) μπορεί να βρεί κανείς στον ιστότοπο της Bibliotheca Augustana.

* Eusebii opera Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, in Patrologia Graeca 19 - 24, ed. J. P. Migne, Paris 1857.

Περιοδικό Historein/Ιστορείν: μια εξαιρετική ιστοριογραφική απόπειρα

Τα άρθρα των τόμων τού πολύ ενδιαφέροντος ελληνικού-με-διεθνή-προσανατολισμό περιοδικού Historein/Ιστορείν (εκδ. Νεφέλη) βρίσκονται διαθέσιμα στο ίντερνετ, τα περισσότερα σε μορφή pdf. Ακολουθούν οι σύνδεσμοι σε κάποια ιδιαίτερα ενδιαφέροντα άρθρα:

* Theodore Kritikos, Science and Religion in Greece, at the End of 19th Century (τόμ. 1, 1999)

* Christine Angelidi, Byzantine Heterodoxy and the Search for Identities: Some Thoughts on Byzantine Iconoclasm (τόμ. 2, 2000)

* Ioanna Petropoulou, Changing Frames of Historiography: Cappadocian Stories (τόμ. 4, 2003-2004)

* Despina Iosif, New Testament Teachings and Readings on the Legitimacy of Warfare (τόμ. 6, 2006)

* Dimitris J. Kyrtatas, Christians against Christians: The Anti-heretical Activities of the Roman Church in the Second Century

* Pâris Gounaridis, Le procès de Jean dit Italos révisé

* R. I. Moore, Making Enemies: Latin Christendom in the Age of Reform

* Effi Gazi, Reading the Ancients: Remnants of Byzantine Controversies in the Greek National Narrative

* Antonis Liakos, Utopian and Historical Thinking: Interplays and Transferences (τόμ. 7, 2007)

Ιστότοπος ενδιαφέροντος για τη Βιβλική έρευνα

Ο ιστότοπος Literal Translation of the Original Greek New Testament αποτελεί εξαιρετικό σημείο αναφοράς όσον αφορά την έρευνα των Βιβλικών χειρογράφων αλλά και άλλων παρεμφερών ζητημάτων. Αναλυτικές πληροφορίες και φωτογραφίες των παπύρων της Καινής Διαθήκης βρίσκονται σε αυτό το σημείο.

Η απώλεια της πρωτοχριστιανικής γραμματείας: αποτέλεσμα μεταγενέστερης ορθόδοξης «κανονικοποίησης»;

«Η πρωτοχριστιανική γραμματεία, ένεκα κυρίως της απωλείας του μεγίστου μέρους αυτής, παρουσιάζει απειρίαν προβλημάτων», αναφέρει ο Στυλιανός Παπαδόπουλος στο άρθρο «Οι πρεσβύτεροι και η παράδοσις του Παπίου» στο Δελτίο Βιβλικών Μελετών. (Τόμ. 2ος, τεύχ. 4ο, Ιούνιος 1974, σ. 218) Τι συνέβη όμως και χάθηκε ένας σημαντικός όγκος συγγραμμάτων που προέρχονταν από την αυξανόμενη χριστιανική κοινότητα;

Ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα αυτό αναπτύσσει ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας Δημήτρης Ι. Κυρτάτας, στο εξαίρετο έργο του Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές. (ISBN 9789608132818, εκδόσεις Πόλις, 2003) Ακολουθεί ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τις σελίδες 80 ως 84:

«Η ιστορία του δόγματος, όπως έχει γραφτεί από τους μεγάλους της μελετητές, είναι μια ιστορία απομάκρυνσης από τον ιουδαϊσμό και αφομοίωσης υψηλών ιδεών που αντλήθηκαν από την ελληνική φιλοσοφία».

»Παραβλέποντας το γεγονός ότι κανένα σύγγραμμα της Καινής Διαθήκης δεν μπορεί να αποδοθεί με βεβαιότητα σε άνθρωπο που είχε γνωρίσει τον Ιησού, παρατηρούμε ότι τα ίδια τα γνωστά σε μας χριστιανικά κείμενα επιβεβαιώνουν την τελεολογική αυτή υπόθεση, αλλά με έναν περίεργο τρόπο. Πράγματι, με εξαίρεση τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, τα χριστιανικά συγγράμματα του πρώτου αιώνα και της αρχής του δεύτερου που έχουν σωθεί δεν προδίδουν συγγραφέα με υψηλό βαθμό θεολογικής ή φιλοσοφικής κατάρτισης. Από την αμέσως επόμενη γενεά δεν έχει σωθεί σχεδόν τίποτα. Ύστερα κάνουν την εμφάνιση τους ορισμένα χριστιανικά συγγράμματα από το μέσον του δεύτερου αιώνα. Και μόλις από το τέλος του δεύτερου αιώνα έχουμε πλούσια δείγματα χριστιανικής συγγραφικής παραγωγής. Από τα δείγματα αυτά πολλά, μπορούν να αποδοθούν σε συγγραφείς με ικανοποιητική μόρφωση».

»Με τα δεδομένα αυτά δεν είναι εύκολα να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την πρόοδο της πρωτοχριστιανικής σκέψης. Διαθέτουμε ωστόσο ορισμένες έμμεσες πληροφορίες για αρκετούς πρώιμους χριστιανούς συγγραφείς. Όσα γνωρίζουμε για τους συγγραφείς αυτούς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα έργα τους δεν απωλέστηκαν επειδή ήταν άνευ ενδιαφέροντος. Δεν υπάρχει άλλωστε κανένας ιστορικός νόμος σύμφωνα με τον οποίο οι χριστιανοί του πρώτου αιώνα θα πρέπει να ήταν απλοϊκότεροι από τους χριστιανούς του δεύτερου ή του τρίτου. Η θεωρία αυτή ισχύει μόνο αν αντιμετωπιστεί ο χριστιανισμός ως αυτοφυής οργανισμός, που γεννήθηκε από το μηδέν μέσα σε ένα πνευματικό κενό. Απεναντίας θα ήταν πολύ λογικότερο να υποθέσουμε ότι η τρομερή ορμή της νέας θρησκείας στα πρώτα της κιόλας βήματα οφειλόταν στο δυναμισμό, τις γνώσεις και το ταλέντο των αρχικών της αποστόλων και δασκάλων. Θα ήταν άλλωστε εξαιρετικά απίθανο να μην υπήρχαν σε ολόκληρο τον κόσμο των πρωτοχριστιανών άλλοι άνδρες με την κατάρτιση και την πνευματική ευφυία του Παύλου ή του Ιωάννη».

»Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Παπία, επισκόπου Ιεραπόλεως, που έζησε πριν από το μέσον του δεύτερου αιώνα και που πιθανότατα γεννήθηκε περί το 60 ή 70. Ο Παπίας, όπως πληροφορούμαστε από χριστιανούς συγγραφείς που γνώριζαν το έργο του, είχε γράψει, μεταξύ άλλων, πέντε τόμους με τον γενικό τίτλο Λόγων Κυριακών εξηγήσεις. Στο έργο αυτό, εκτός από ερμηνείες των λόγων του Ιησού, είχε συγκεντρώσει μαρτυρίες για τη δράση και τα λόγια των αποστόλων, καθώς και για τη συγγραφή των Ευαγγελίων. Οι πληροφοριοδότες του ήταν άνθρωποι που είχαν γνωρίσει τους ίδιους τους αποστόλους - ενδεχομένως και τον ίδιο τον Ιωάννη προσωπικώς. Τις πολύτιμες αυτές παραδόσεις τις διάβαζαν διάφοροι λόγιοι τουλάχιστον έως την εποχή του μέσου Βυζαντίου και κανείς, όσο γνωρίζουμε, δεν τις έκρινε ανυπόστατες. Από το έργο αυτό έχουν σήμερα διασωθεί ελάχιστες περικοπές που αντέγραψαν άλλοι συγγραφείς. Στο σύνολο τους δεν ξεπερνούν τις τέσσερις τυπωμένες σελίδες. Η απώλεια ενός συγγράμματος τόσο σημαντικού και τόσο γνωστού είναι εντυπωσιακή».

»Θα μέναμε με την απορία αυτή, εάν δεν συνέβαινε να γνωρίζουμε τις εσχατολογικές αντιλήψεις του Παπία. Σύμφωνα με αυτές προβλεπόταν μια επίγεια βασιλεία του Ιησού για χίλια χρόνια. Παρόμοια άποψη υποστήριζε η Αποκάλυψη του Ιωάννη, καθώς και οι περισσότεροι πρώιμοι εκκλησιαστικοί συγγραφείς, για τους οποίους μπορούμε να σχηματίσουμε κάποια γνώμη από μεταγενέστερες μαρτυρίες. Η εύλογη υπόθεση είναι ότι η εσχατολογία αυτή, αν δεν ήταν η μοναδική στον κόσμο των πρώτων χριστιανών, γινόταν πάντως ευρύτατα αποδεκτή. Όταν οι χριστιανικές εκκλησίες την απέρριψαν, φρόντισαν να εξαφανίσουν τα ίχνη της. Ειδικώς ο Παπίας ήταν ένας επικίνδυνος συγγραφέας, όχι επειδή ήταν σμικρός τον νουν, όπως ισχυρίζεται ο Ευσέβιος, αλλά επειδή ήταν ενημερωμένος και αξιόπιστος. Τη γενικότερη αξιοπιστία του δέχεται άλλωστε ο ίδιος ο Ευσέβιος, ακόμα και όταν πρόκειται για πληροφορίες σχετικώς με την ανάσταση νεκρών. Έτσι όμως το σύγγραμμα ενός ανθρώπου που είχε συγκεντρώσει μαρτυρίες για τη διδασκαλία και τη δράση των αποστόλων από πρώτο χέρι γινόταν ένα ισχυρότατο όπλο στα χέρια των ανεπίδεκτων χιλιαστών».

»Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι του Ηγήσιππου. Ο εκκλησιαστικός αυτός συγγραφέας, που έζησε τον δεύτερο αιώνα, είχε γεννηθεί, καθώς φαίνεται, στην Παλαιστίνη. Το έργο του για το οποίο έμεινε γνωστός περιλάμβανε πέντε τόμους, με τον γενικό τίτλο Υπομνήματα. Σε αυτά είχε ασχοληθεί με ζητήματα δόγματος, κατακρίνοντας τους γνωστικούς της εποχής του. Περιέλαβε όμως και πολλές πληροφορίες ιστορικού χαρακτήρα γύρω από τη διαδοχή των επισκόπων της Ρώμης. Από τα λιγοστά αποσπάσματα που σώζονται (σχεδόν όλα στην Εκκλησιαστική ιστορία του Ευσέβιου) διαπιστώνουμε ότι γνώριζε πολλά για τη χριστιανική κοινότητα της Παλαιστίνης. Ήταν μάλιστα ενήμερος για τις τύχες των πιστών που γλίτωσαν από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. Κάποια στιγμή είχε ταξιδέψει έως τη Ρώμη. όπου συναντήθηκε με την ηγεσία της τοπικής κοινότητας. Διάβαζε αραμαϊκά και συμβουλεύτηκε πηγές της χριστιανικής ιστορίας που δεν έφτασαν καθόλου έως εμάς. Η απώλεια ενός έργου που θα μας έφερνε τόσο κοντά στη διδασκαλία και τη δράση των μαθητών του Ιησού δεν μπορεί να εξηγηθεί εύκολα. Πόσο μάλλον που ήταν για αιώνες γνωστό. Πλήρη αντίγραφα του βρίσκονταν σε βιβλιοθήκες έως τον 16ο ή τον 17ο αιώνα. Το μόνο που θα μπορούσε να προσάψει κανείς στον Ηγήσιππο είναι ότι, αντί να παραπέμπει αποκλειστικώς στα τέσσερα Ευαγγέλια, που η Εκκλησία άρχισε στην εποχή του να αναγνωρίζει ως κανονικά, αυτός παρέπεμπε και σε Ευαγγέλια που τελικώς, χαρακτηρίστηκαν «απόκρυφα» και εξοβελίστηκαν».

»Την ίδια εποχή που έζησαν ο Παπίας και ο Ηγήσιππος, δηλαδή κατά τη διάρκεια των δύο περίπου γενεών που δεν μας άφησαν πολλά δείγματα χριστιανικής γραφής, ήταν δραστήριοι στην Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη αρκετοί άλλοι επιφανείς χριστιανοί. Ανάμεσα τους ο Βασιλείδης, ο Βαλεντίνος και, λίγο αργότερα, ο Μαρκίων. Ο Βαλεντίνος και ο Μαρκίων μάλιστα διεκδίκησαν, καθώς λέγεται, τον επισκοπικό θρόνο της Ρώμης αλλά απέτυχαν. Οι χριστιανοί αυτοί είχαν αναμφιβόλως ελληνική παιδεία και μεγάλη φιλοσοφική κατάρτιση. Τα έργα τους χάθηκαν, όχι επειδή ήταν απλοϊκά, αλλά επειδή προωθούσαν στο εσωτερικό του χριστιανικού κινήματος γνωστικές ή γνωστικίζουσες απόψεις. Ειδικώς στην Αλεξάνδρεια φαίνεται ότι όλοι οι επιφανείς εκπρόσωποι του χριστιανισμού πριν από τον ύστερο δεύτερο αιώνα ήταν γνωστικής κατεύθυνσης. Η θεολογική τους καταδίκη οδήγησε στη διαγραφή τους από τη χριστιανική ιστορία. Ο Ευσέβιος προτίμησε να ισχυριστεί ότι για τον πρώιμο χριστιανισμό της Αιγύπτου δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα. Την άποψη αυτή την υιοθέτησαν και πλείστοι νεότεροι ιστορικοί του χριστιανισμού».

»Η διαγραφή των γνωστικών και των άλλων ετερόδοξων από την ιστορία του χριστιανισμού αποτελεί, από μόνη της σοβαρότατο πρόβλημα. Δυστυχώς ελάχιστοι μελετητές δείχνουν να το αντιλαμβάνονται αυτό. Οι περισσότερες και εγκυρότερες ιστορίες του χριστιανισμού, ακόμα και αυτές που γράφονται από επαγγελματίες ιστορικούς και όχι από θεολόγους, επιμένουν στο διαχωρισμό ορθοδοξίας και αίρεσης, όπως τον επέβαλαν οι εκκλησιαστικοί Πατέρες και ο Ευσέβιος. Ο ιστορικός ωστόσο που δεν υπηρετεί απολογητικούς σκοπούς είναι υποχρεωμένος να συνεξετάζει όλα τα δεδομένα και να παρακολουθεί όλες τις εκδοχές του χριστιανισμού με το ίδιο ενδιαφέρον και την ίδια προσοχή. Εάν εργαστεί με αυτό τον τρόπο, τότε δεν θα φωτίσει απλώς πληρέστερα και αντικειμενικότερα την ιστορία των χριστιανών θα φωτίσει επαρκέστερα και την ιστορία του δόγματος».

»Οι εκκλησιαστικοί Πατέρες και ο Ευσέβιος ισχυρίζονταν ότι η ορθοδοξία δεν όφειλε τίποτα στις αιρέσεις. Οι αιρέσεις, χωρίς χαμία εξαίρεση, αποτελούσαν για αυτούς απόκλιση από την ορθή διδαχή. Συμβαίνει ωστόσο να γνωρίζουμε ότι η πραγματικότητα ήταν συχνά διαφορετική. Προς το τέλος του δεύτερου αιώνα, για παράδειγμα, όταν η ορθόδοξη θεολογία αναφερόταν ακόμα περιφρονητικά στους εορτασμούς των χριστιανικών επετείων, οι γνωστικοί οπαδοί του Βασιλείδη είχαν από πολύ καιρό καθιερώσει την εορτή των Θεοφανίων, στις 6 Ιανουαρίου, ως μέγιστο θρησκευτικό γεγονός με ολονυκτία περισυλλογής και αναγνώσεων. Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε, κατά την εορτή αυτή γίνονταν μαζικές βαπτίσεις. Οι επίσημες εκκλησίες αποδέχτηκαν τόσο τον εορτασμό όσο και τη θεολογία που τον συνόδευε, χωρίς ποτέ να αναγνωρίσουν την οφειλή».

»Σημαντικότερη ακόμα ήταν η συμβολή του Μαρκίωνα στην κατάρτιση του κανόνα της Καινής Διαθήκης. Πρώτος αυτός συγκέντρωσε βασικά πρωτοχριστιανικά κείμενα και τους απέδωσε αξία ιερής Γραφής. Η θεολογία του τον υποχρέωσε να δεχτεί μόνον το Κατά Λουκάν ευαγγέλιο (με δικές του διορθώσεις, καθώς παραδίδεται) και δέκα από τις επιστολές του Παύλου. Με την πρωτοβουλία του αυτή υποχρέωσε την καθολική εκκλησία να συγκροτήσει και αυτή τον ιερό της κανόνα. Ο ιστορικός που δεν λαμβάνει υπόψη του μικρές λεπτομέρειες, όπως αυτή, δυσκολεύεται να αντιληφθεί πώς οι ορθόδοξες εκκλησίες οδηγήθηκαν σε ορισμένες βασικές επιλογές δόγματος και λατρείας χωρίς καμία σοβαρή αιτιολόγηση».

»Αντί λοιπόν να δεχτούμε ότι οι πρώτοι δάσκαλοι του χριστιανισμού ήταν αμόρφωτοι και απλοϊκοί, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι, ήδη στο ξεκίνημα, υπήρχαν πολλοί μορφωμένοι και φιλέρευνοι δάσκαλοι. Η άγνοια μας για αυτούς οφείλεται, πιθανότατα, στο γεγονός ότι δεν κρίθηκαν αποδεκτοί από τις επίσημες εκκλησίες των μεταγενέστερων αιώνων. Οι επίσημες αυτές εκκλησίες έχαναν, καθώς φαίνεται, μιαν αυστηρή επιλογή από τα έργα των μαθητών του Ιησού και των συνεργατών τους - επιφέροντας ίσως και κάποιες τροποποιήσεις. Άφησαν ολόκληρη την επόμενη παραγωγή να χαθεί και άρχισαν να συγκεντρώνουν τα κείμενα συγγραφέων του ύστερου δεύτερου αιώνα που προωθούσαν αποδεκτές απόψεις. Οι διαπιστώσεις αυτές είναι ακόμα πιο εντυπωσιακές, αν λάβουμε υπόψη ότι ορισμένα από τα λιγοστά λείψανα της πρώιμης χριστιανικής γραμματείας αποτελούν τυχαία ευρήματα της σύγχρονης εποχής».

Παρόμοια συλλογιστική έχει αναπτύξει στη σημαντική βιβλιογραφική παραγωγή του ο καθηγητής Bart D. Ehrman.

Υπερβατικότητα, εμμένεια και το δόγμα της Τριάδας κατά τον Ειρηναίο

"Plato emphasized the transcendence of Deity in relation to the Creation, while Aristotle founded his system on the immanence of Deity in relation to the human intelligence. It was the merit of Irenaeus to see that the secret of life and thought and spirit lay in the reconciliation of these two ideas, the transcendence and immanence of God as He is above and as He is within the human personality, and that this reconciliation was made by the Christian doctrine of the Trinity."

[«Ο Πλάτων έδωσε έμφαση στην υπερβατικότητα της Θεότητας σε σχέση με τη Δημιουργία, ενώ ο Αριστοτέλης θεμελίωσε το σύστημά του στην εμμένεια της Θεότητας σε σχέση με την ανθρώπινη νόηση. Ο Ειρηναίος είχε το προνόμιο να δει ότι το μυστικό της ζωής και της σκέψης και του πνεύματος βρισκόταν στον συμβιβασμό αυτών των δύο ιδεών, της υπερβατικότητας και της εμμένειας του Θεού καθώς Εκείνος βρίσκεται υπεράνω και καθώς Εκείνος βρίσκεται ένδον της ανθρώπινης προσωπικότητας, και ότι αυτός ο συμβιβασμός γινόταν από το χριστιανικό δόγμα της Τριάδας».]

Αυτή την παρατήρηση κάνει ο Montgomery Hitchcock όσον αφορά την αντίληψη του Ειρηναίου Λυώνος στο κεφάλαιο "The doctrine of Trinity" (σ. 106) στο ενδιαφέρον βιβλίο του Irenaeus of Lugdunum: A study of his teaching [Ειρηναίος Λυώνος: Μια μελέτη της διδασκαλίας του] (1914, Cambridge University Press).

Βοηθήματα Βιβλικής έρευνας στο unboundbible.org

Ο ιστότοπος unboundbible.org αποτελεί ένα αξιόλογο σημείο αναφοράς στον χώρο του ιντερνέτ. Περιέχει με εύχρηστο τρόπο αρκετά εργαλεία Βιβλικής έρευνας. Μεταξύ των μεταφράσεων που περιλαμβάνει είναι και οι εξής:

Αγγλικά: New American Standard Bible
Αγγλικά: New Revised Standard Version
Αγγλικά: King James Version
Αγγλικά: American Standard Version
Αγγλικά: Basic English Bible
Αγγλικά: Darby Version
Αγγλικά: Douay-Rheims
Αγγλικά: Webster's Bible
Αγγλικά: Weymouth NT
Αγγλικά: World English Bible
Αγγλικά: Young's Literal Translation
Αραμαϊκά: ΚΔ Πεσίτα
Κοπτικά: ΚΔ Βοχαϊρική
Κοπτικά: ΚΔ
Κοπτικά: ΚΔ Σαχιδική
Γαλλικά: Jerusalem Bible
Γαλλικά: Darby
Γαλλικά: Louis Segond (1910)
Γαλλικά: Martin (1744)
Γαλλικά: Ostervald (1996 revision)
Γερμανικά: Elberfelder (1871)
Γερμανικά: Elberfelder (1905)
Γερμανικά: Luther (1545)
Γερμανικά: Luther (1912)
Γερμανικά: Schlachter (1951)
Ελληνική ΚΔ: Byzantine/Majority Text (2000)
Ελληνική ΚΔ: Byzantine/Majority Text (2000) [Parsed]
Ελληνική ΚΔ: Textus Receptus (1550/1894)
Ελληνική ΚΔ: Textus Receptus (1550/1894) [Parsed]
Ελληνική ΚΔ: Tischendorf 8th Ed.
Ελληνική ΚΔ: Westcott/Hort, UBS4 variants
Ελληνική ΚΔ: Westcott/Hort, UBS4 variants [Parsed]
Ελληνική ΠΔ: LXX [A] Unaccented
Ελληνική ΠΔ: LXX [A] Accented
Ελληνική ΠΔ: LXX [A] Unaccented Roots & Parsing
Ελληνική ΠΔ: LXX [A] Accented Roots & Parsing
Ελληνικά: Modern
Εβραϊκή ΠΔ: WLC (μόνο σύμφωνα)
Εβραϊκή ΠΔ: WLC (σύμφωνα και φωνήεντα)
Εβραϊκή ΠΔ: Westminster Leningrad Codex
Εβραϊκή ΠΔ: Κώδικας Χαλεπίου (Aleppo Codex)
Εβραϊκή ΠΔ: BHS (μόνο σύμφωνα)
Εβραϊκή ΠΔ: BHS (σύμφωνα και φωνήεντα)
Εβραϊκά: Modern
Ιταλικά: Giovanni Diodati Bible (1649)
Ιταλικά: Riveduta Bible (1927)
Λατινικά: Nova Vulgata
Λατινικά: Vulgata Clementina
Ισπανικά: Reina Valera (1909)
Ισπανικά: Reina Valera NT (1858)
Ισπανικά: Sagradas Escrituras (1569)

Ιστορία Ιουδαϊκού πολέμου προς Ρωμαίους

Ο Ιουδαίος ιστορικός και απολογητής Τίτος Φλάβιος Ιώσηπος έζησε μεταξύ των ετών 38 και 110 Κ.Χ. Τα έργα του αποτελούν πολυτιμότατη ιστοριογραφική μαρτυρία σχετικά με την Παλαιστίνη της εποχής του.

Το έργο του Ἱστορία Ἰουδαϊκοῦ πολέμου πρὸς Ῥωμαίους γράφτηκε κατά τα έτη περ. 75-79. Στον ιστότοπο hs-augsburg.de υπάρχει διαθέσιμο το ελληνικό κείμενο του έργου. Τα χαρακτηριστικά της ονλάιν έκδοσης είναι τα εξής:

* Benedikt Niese, Flavii Josephi opera, τόμ. VI, De bello Judaico libri VII, Weidmann, Berlin 1894.

Κείμενα αρχαιοελληνικής γραμματείας

Στον ιστότοπο mikrosapoplous.gr, τον οποίο επιμελείται ο Άγγελος Περδικούρης, έχουν αναρτηθεί κείμενα της αρχαιοελληνικής γραμματείας από συγγραφείς όπως ο Αισχύλος, ο Αριστοτέλης, ο Αριστοφάνης, ο Επίκουρος και ο Πλάτων. Εδώ (αγγλ.) υπάρχουν και μεταφράσεις των κειμένων στην Νεοελληνική.

Πολιτική και θρησκεία στις ημέρες του Αυγουστίνου (395-430)

* Edward Frank Humphrey,
Politics and religion in the days of Augustine
[Πολιτική και θρησκεία στις ημέρες του Αυγουστίνου] (1912)

Αυτή η ενδιαφέρουσα πραγματεία του E. F. Humphrey (Instructor in History in Columbia University) επικεντρώνεται στην εξιστόρηση της θρησκευτικής διαμάχης στον Ρωμαϊκό κόσμο από το έτος 395, ημερομηνία θανάτου του Θεοδόσιου, έως το 430, την ημερομηνία θανάτου του Αυγουστίνου. Καλύπτει την περίοδο κατά την οποία ο Αυγουστίνος, ως αξιωματούχος της αφρικανικής εκκλησίας, συμμετείχε στον αγώνα και τελικά στην επικράτηση των θέσεων που πρέσβευε. Μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά στον ρόλο των μοναχών στις συγκρούσεις κατά των παγανιστών (σσ. 54-57) και στον τρόπο με τον οποίο από εκείνη την περίοδο η Ανατολική Εκκλησία υπάχθηκε και τελικά εξαρτητοποιήθηκε από την πολιτική εξουσία (σσ. 81-83).

1Κο 13:3: να "καυθώ"/καώ ή να "καυχηθώ";

Andrew S. Malone,
«Burn or Boast? Keeping the 1 Corinthians 13,3 Debate in Balance»
[Να Καυθώ ή να Καυχηθώ; Διατηρώντας την ισορροπία στην αντιλογία του 1 Κορινθίους 13:3],
Biblica, Τόμ. 90 (2009) σσ. 400-406.

Κώδικας Βέζα

Ο Κανταβρύγιος Κώδικας Βέζα (Codex Bezae Cantabrigiensis) είναι ένα από τα δύο χειρόγραφα τού Κώδικα [του] Βέζα (ο άλλος είναι ο Κλαρομοντάνιος Κώδικας
[Codex Claromontanus]). Χρονολογείται από τον 5ο/6ο αιώνα και πιστεύεται ότι ο τόπος συγγραφής του ήταν η Λυών της νότιας Γαλλίας. Είναι γραμμένη σε περγαμηνή vellum και περιέχει με κάποια κενά τα Ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων και μικρό τμήμα της 3ης Επιστολής του Ιωάννη. Πρόκειται για τον αρχαιότερο δίγλωσσο κώδικα, με μεγαλογράμματο κείμενο στα Ελληνικά και παράλληλα το λατινικό. Σήμερα φυλάσσεται στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.

Κατά τη διάρκεια των «Γαλλικών Πολέμων της Θρησκείας» (1562–98) μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών, ο πολύτιμος κώδικας που φυλασσόταν επί αιώνες στο μοναστήρι του Αγίου Ειρηναίου στη Λυών κατέληξε στα χέρια του Théodore de Bèze (Τεοντόρ ντε Μπεζ, Θεόδωρος Βέζα [παλαιότερη γραφή Βέζας]). Ως συνεχιστής του έργου του Καλβίνου, ο Βέζα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της Αναμορφωμένης Θεολογίας. Ο συγκεκριμένος κώδικας χρησιμοποιήθηκε στην έκδοση του ελληνικού κειμένου της Καινής Διαθήκης, παράλληλα με το λατινικό κείμενο και τη μετάφραση του Βέζα.

Το 1864 ο Frederick Henry Ambrose Scrivener εξέδωσε το κείμενο του κώδικα και το 1889 παρουσίασε την φωτογραφική ανατύπωση του.

> Την έκδοση του Σκρίβενερ του 1864 μπορείτε να την μεταφορτώσετε από εδώ.

Οι "Αποστολικοί πατέρες" από τον Lightfoot και τον Holmes

Το εξαιρετικό έργο του Joseph Barber Lightfoot, The Apostolic Fathers: A revised text with introductions, notes, dissertations, and translations εξακολουθεί να αποτελεί «μνημειώδες έργο». Αρχίζοντας από το 1885 και για τα επόμενα 6 χρόνια ο Λάιτφουτ δημοσίευσε στο ευρύ κοινό τον καρπό τού πολυετούς μόχθου του αναφορικά με τα έργα της μεταποστολικής περιόδου, τα οποία περιγράφονται συνήθως ως έργα των «Αποστολικών πατέρων». Η βαθιά πατρολογική και κλασική μόρφωση του τού επέτρεψε να προσεγγίσει με άνευ προηγουμένου σαφήνεια και ακρίβεια τα διαθέσιμα χειρόγραφα αυτών των έργων και να τα μεταφράσει σε κατανοητή αγγλική γλώσσα. Με αυτό τον τρόπο έγινε δυνατή η πρόσβασή τους στο ευρύτερο κοινό.


Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, η εξαίρετη σύγχρονη έκδοση του Michael Holmes The Apostolic Fathers: Greek Texts and English Translations εξακολουθεί να στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην έκδοση του Λάιτφουτ.

Οι τόμοι του έργου του Λάιτφουτ είναι διαθέσιμοι σε μορφή pdf (archive.org):

* Μέρος 1ο, τόμος 1ος
* Μέρος 1ο, τόμος 2ος
* Μέρος 2ο, τόμος 1ος
* Μέρος 2ο, τόμος 2ος
* Μέρος 2ο, τόμος 3ος

Μια κριτική της 3ης έκδοσης του έργου τού Χολμς από τον Timothy B. Sailors (University of Tübingen) στο Bryn Mawr Classical Review (8 Ιουλίου 2009).

Tyndale Bulletin

Διαθέσιμα άρθρα του ενδιαφέροντος περιοδικού Tyndale Bulletin σε χρονολογική σειρά κατά τόμο.

Νεοπλατωνισμός και χριστιανοσύνη

In the last three decades of the fourth century we find the three Cappadocian fathers, Gregory of Nazianzus, Gregory of Nyssa, and Basil of Caesarea. As followers of Origen they represent the side of Christian speculation which is most nearly allied to Neoplatonism, and their influence tended steadily towards the absorption by the Church of Neoplatonic doctrines.

[Κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του τέταρτου αιώνα εμφανίζονται οι τρεις Καππαδόκες πατέρες, ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός, ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Βασίλειος Καισαρείας. Ως ακόλουθοι του Ωριγένη αντιπροσωπεύουν την πλευρά της χριστιανικής θεώρησης η οποία ήταν περισσότερο ταυτιζόμενη με τον Νεοπλατωνισμό και η επιρροή τους έτεινε σταθερά προς την απορρόφηση των νεοπλατωνικών δογμάτων από μέρους της Εκκλησίας.]

Απόσπασμα από το ενδιαφέρον Neoplatonism in relation to Christianity: An essay του Charles Elsee (Cambridge University Press, 1908). [pdf]

Επιθεώρηση του βιβλίου εδώ. Review of the book by T. Whittaker at International Journal of Ethics, Vol. 20, No. 1 (Oct., 1909, The University of Chicago Press), pp. 109-111.

Μια απόπειρα διερεύνησης της βιβλικής και μεταβιβλικής έννοιας της ψυχής με αναδρομή στην αρχαιοελληνική ψυχολογία

* «Η ψυχή—στη Βίβλο και στον μεταβιβλικό Ιουδαϊσμό και Χριστιανισμό. Κεφάλαιο 2, Αναδρομή στην αρχαιοελληνική ψυχολογία»

Μια εξαιρετικά σαφής και εμπεριστατωμένη έρευνα από τον συγγραφέα του ιστολογίου earlychristiandoctrine.wordpress.com. Μακριά από το κοινό αναμάσημα των πηγών με τη χρήση ολίγου πατερικού αρώματος, ο συγγραφέας προσεγγίζει μεθοδολογικά το σπουδαίο ζήτημα του προσδιορισμού της ανθρώπινης ύπαρξης, ενός θέματος που ταλανίζει τη σκέψη και τα συγγράμματα του σοφού ανθρώπου κατά τις τελευταίες τρεις και πλέον χιλιετίες του.

* Shawn M. Barr,
"Manuscript Evidence From The Second And Third Centuries"
[Χειρογραφικά Τεκμήρια από τον Δεύτερο και τον Τρίτο Αιώνα],
Michigan Theological Journal, Τόμ. 4ος, Φθινόπωρο 1993, σσ. 134-150.

2 Corinthians 3:18 and Theosis

Society of Biblical Literature Annual Meeting,
21-24 Νοεμβρίου 2009, Νέα Ορλεάνη
[αποσπάσματα από την συνάντηση]

* Ben C. Blackwell, Durham University,
"Becoming 'Gods'?: 2 Corinthians 3:18 and Theosis"
(Γενόμενοι 'Θεοί';: 2 Κορινθίους 3:18 και Θέωσις) [pdf]

Nadine Schmahl,
Das Tetragramm als Sprachfigur. Ein Kommentar zu Franz Rosenzweigs letztem Aufsatz
[Το Τετραγράμματο ως γλωσσική μορφή. Σχολιολόγιο στο τελευταίο δοκίμιο του Φραντς Ρόζεντσβαϊγκ.]
2009. XI, 237 σελίδες. HUTh 55 — σε κυκλοφορία τον Νοέμβριο 2009. ISBN 978-3-16-150101-2. Στη γερμανική γλώσσα.

Τι είναι ένα όνομα; Τι είναι μια λέξη; Πώς διαφοροποιούνται τα ονόματα των ανθρώπων από τα ονόματα των θεών; Τι το ιδιαίτερο υπάρχει στο εβραϊκό όνομα για τον Θεό, το τετραγράμματο; Διαλεγόμενη με τα κείμενα του Φραντς Ρόζεντσβαϊγκ και έχοντας στο υπόβαθρο την έρευνα στη γλωσσολογία και την φιλοσοφία της γλώσσας, η Nadine Schmahl διερευνά αυτές τις ερωτήσεις και εξετάζει τη λειτουργία του τετραγράμματου στο γλωσσικό σύστημα. Οι παρατηρήσεις της βασίζονται στο τελευταίο δοκίμιο του Φραντς Ρόζεντσβαϊγκ "The Eternal. Mendelssohn and the Name of God" (Ο Αιώνιος. Ο Μέντελσον και το Όνομα του Θεού), στο οποίο η συγγραφέας κάνει μια εκτενή ανάλυση, που δεν είχε γίνει ως τώρα, σε αντιδιαστολή με τα πλήρη έργα του Ρόζεντσβαϊγκ. Το παράδοξο του τετραγράμματου ως γλωσσικής μορφής αποδεικνύεται ότι ενεργεί ως διάμεσος μεταξύ αποκάλυψης και μετάφρασης, τα οποία αποτελούν τα δύο κυριότερα θέματα του Ρόζεντσβαϊγκ.

David F Wright, "Why Were the Montanists Condemned?"
[Γιατί καταδικάστηκαν οι Μοντανιστές;],
Themelios 2.1 (September 1976): 15-22.