“ΔΙΟΣ ΙΑΙΟ ΥΨΩ”:A Christian inscription? /Χριστιανική επιγραφή;

ΔΙΟΣ ΙΑΙΟ [ΙΑΩ?] ΥΨΩ

“I divine Jehovah raise up”,
“O Divine/God Jehovah, raise up”
or “I exalt [you] O divine Jehovah”

“Εγώ, ο θεϊκός Ιεχωβά, εξ-/υψώνω/εγείρω”,
“Ω Θεϊκέ/Θεέ Ιεχωβά, εξ-/ύψωσε/έγειρε”,
ή “Σε εξυψώνω, ω θεϊκέ Ιεχωβά”

* Real.gr,
«Αντιδράσεις από αρχαιολογική ανακάλυψη στην Ιερουσαλήμ»,
29 Φεβρουαρίου 2012.

* Daily Mail,
"'Divine Jehovah, raise up': Does discovery of coffin lid prove the resting place of Jesus is under Jerusalem tower block?",
28th February 2012.

* PhysOrg.com,
"Tomb exploration reveals first archaeological evidence of Christianity from the time of Jesus",
February 28, 2012.

The following excerpt is taken from a larger article published by Dr. James D. Tabor, who was the licensed Israel Antiquities scholar
investigating the Talpiot Tomb B by remote camera
(http://bibleinterp.com/articles/tab368028.shtml).
It is used by permission with thanks to Dr. Tabor.

"5. Ossuary 5:3=Kloner 5:2. This ossuary is has a highly ornamented front façade with twin rosettes and an elaborate frieze border. In the narrow curved blank space between the rosettes there is a four line Greek inscription written in uncial letters (Fig. 19). The final two letters of line 4 are uncertain, both in their formation and due to the limitations of remote autopsy by camera. The following variations appear possible:

ΔΙΟΣΙΑΙΟΥΨΩΑΓΒ
ΔΙΟΣΙΑΙΟΥΨΩΑΓΙΩ
ΔΙΟΣ ΙΑΙΟΥΨΩΑΠΟ
ΔΙΟΣΙΑΙΟΥΨΩΑΠΒ

We are convinced that each line of the inscription is a separate and discrete word, yielding the following word divisions. I include here the variables of line 4:

 

1. ΔΙΟΣ
2. ΙΑΙΟ
3. ΥΨΩ
4. ΑΓΒ ΑΓΙΩ ΑΠΟ or ΑΠΒ

All the letters of lines 1, 2, and 3 are quite clear although we did consider the possibility that l.1 might be a zeta rather than an iota but ΖΑΙΟ seems to make no sense either in isolation as part of another combination of words from lines 1-3. There is an obscure word in Pliny’s Natural History—ΖΑΙΟΣ, that refers to some kind of fish—apparently of the sea urchin variety, which interested us greatly considering the iconography on ossuary 6, described below. However, there is no sigma in l. 2 or beginning of l.3. Taking these words one by one, based on our line-by-line breakdown, we have the following:

ΔΙΟΣ is an adjective (masc. nom/voc. sing.) likely modifying what we take to be the proper noun in line 2. It can be variously translated as “heavenly,” “divine” “wondrous”–but here in this context it seems to clearly refer to God.

ΙΑΙΟ we take as a Greek representation or transliteration of the Tetragrammaton: י ה ו ה ‎ (Yod, Heh, Vav, Heh)—that is Yahweh. It is unusual in that it has four letters rather than the common three-letter form ΙΑΩ. Josephus says the divine name is represented by four “vowels.” It is possible that this writer intended it as a precise transliteration—since the Hebrew name of God also has four letters.

Accordingly, the inscription, though written in Greek letters, is purposely bilingual first a Greek representation of God—the “Divine one,” followed by a Hebrew presentation—Yahweh—but represented in Greek letters.

ΥΨΩ is the present indic. act. 1st person singular of the contract verb ΥΨΟΩ, to “raise,” “lift up” or “exalt.” As literally written it could then be translated “I divine Jehovah raise up” or “I exalt [you] O divine Jehovah” (taking ΔΙΟΣ as a vocative). This verb is most interesting in the context of early Christianity and late 2nd Temple Judaism. Paul uses the intensified verb ὑπερυψόω in Philippians 2:9, speaking of Jesus’ exaltation or “super-lifting up” to heaven. He then applies a text from Isaiah 45:23 about “every knee bowing” to Yahweh, equating it to Jesus in his new heavenly status. Most scholars agree that Paul here is drawing upon a very early Christological hymn. John 12:32 uses the verb ὑψόω to refer to both Jesus’ resurrection from the dead and his exaltation or “lifting up” to heaven: “And I, when I am lifted up out of the earth (ὑψωθῶ ἐκ τῆς γῆς), will draw all people to myself.” The thought here is identical to that of Paul in the Philippians hymn, as an echo of Isaiah 45:23. Jesus is taken up from the earth to heaven and in his new status draws all of humankind in homage as Yahweh’s representative and one who bears Yahweh’s name. John repeats this theme often using the same verb, referring to both Jesus being lifted up on the cross—and thus exalted to heaven (Jn. 3:14; 8:28; 12:32, 34). Acts 5:31 echoes a very similar thought, using again the verb ὑψόω: God lifted up this one at his right hand ( ὕψωσεν τῇ δεξιᾷ αὐτοῦ) as Leader and Savior, to give repentance to Israel and forgiveness of sins.” This “lifting up” of Jesus “embraces resurrection, reception, ascent, enthronement, and royal dominion.” In the New Testament there are many passages in which Jesus knows, bears, and reveals God by his “Name” Yahweh—that is the four-letter Tetragrammaton. Accordingly, depending on the wider context of this tomb, if it does indeed relate to early Jesus followers, they might be appropriating the divine name Yahweh in referring to Jesus, as Paul does numerous times in his authentic letters.

In the LXX the verb is also used for one being “lifting up” from the gates of death: Psalm 9:14 (13 English) ὁ ὑψῶν με ἐκ τῶν πυλῶν τοῦ θανάτου. This should be compared to Psalm 29:2 (Psa 30:2 Hebrew/ 30:1 English) Ὑψώσω σε, κύριε, ὅτι ὑπέλαβές με. The writer, in context, is celebrating deliverance from Sheol: “O Yahweh, you have brought up my soul from Sheol; You have kept me alive, that I should not go down to the pit.” These kinds of strong parallels with some of our earliest Christian materials about the exaltation of Jesus, involving heavenly ascent and enthronement at the right hand of God, provide a very convincing background to the use of the verb ὑψόω among Jesus’ earliest followers.

We are inclined to argue that in this inscription, even though the three-letter verb ΥΨΩ can be read as a 1st person singular present indicative active, when crammed into this small space, it is most likely suspended or abbreviated. When first working on the inscription we considered that it might be a shortened form of the dative superlative ΥΨΙΣΤΩ, which is so commonly found in dedicatory inscriptions “to the most High God.” However, the ending in omega strongly argues against this possibility. Even though one finds suspended forms of ΥΨΙΣΤΩ they never drop the third letter iota and substitute it for an omega. Also ΔΙΟΣ is clearly either nominative or vocative, not dative, as would be required in such a case.

We propose that what we have here is ΥΨΩ[ΣΕΝ] (aorist indic. Act. 3ms “he has raised up”), ΥΨΩ[ΣΕΙ] (future indic. Act. 3ms “he will raise up”) or more likely, as I will explain below, ΥΨΩ[ΣΟΝ] (aorist Imperative, 2ps “Raise up!”). Given the cramped space the omega ending would be enough to carry the meaning in this context. If so this inscription would be a plea to “God/Yahweh,”called upon in bilingual fashion, to raise someone up: “O Divine/God Jehovah, raise up!—or alternatively a call to Jesus as Yahweh’s representative.

Much depends on the transcription of the last line with its three letters since the final two are difficult to read. If we take the final line as ΑΠΟ, that is, the preposition “from,” it is possible that it might be an abbreviated plea for resurrection “from [the dead].” If we read it as ΑΠΒ it makes no sense as a word but it could perhaps be either initials or some kind of apotropaic cipher.

In looking at both the photos and the previous three words we are inclined to argue that we have here either ΑΓΙΩ or more likely ΑΓΒ. If line 4 reads ΑΓΙΩ (taking the last letter as a ligature) in the dative case, it could mean “to the holy,” perhaps referring to God/Yahweh to raising up to the “holy place” or the “holy one” (i.e., throne of God)—or being raised up to the holy place. This notion of ascent to heaven or heavenly exaltation we know from many Jewish and early Christian texts of this period. For example, Clement of Rome writes of Paul who “thus departed from the world and went to the holy place” (1 Clement 5:7).

If it reads ΑΓΒ, which seems quite likely, there are several possibilities. It might be a Greek representation of the rare Hebrew name Hagab (Ezra 2:46; Neh 7:48), which in Greek appears as Agabas (Ἅγαβος). We do in fact know of an early Christian prophet from Jerusalem mentioned in Acts 11:28 and 21:10 by this name. In which case the inscription would read either “I Hagab exalt [you] O Divine Jehovah,” or “I Divine Jehovah raise up Hagab.” Although this reading is possible we do not find it compelling in this context. In the first reading it seems more natural to take ΔΙΟΣ ΙΑΙΟ as asimple nominative—as the subject of the declaration—and thus there is no need to supply the personal pronoun object “you.” But beyond the grammar we have no examples on ossuaries of personal statements of praise to God, or alternatively 1st person utterances by God. This inscription isunprecedented and it likely is intended to affirm much more than the utterance of an unknown Hagabor God’s utterance about him. It is true that names are the most common phenomenon on ossuaries, as “tags” representing the name of the deceased, but this intriguing inscription seems to represent something quite beyond recording the name of the deceased. In this case context is everything and we have to remember we are talking about an inscription in a tomb written by a Jewish family bold enough to write the letters of the name of God in a tomb while declaring a message about “lifting up” or resurrection.

Another possibility is that ΑΓΒ might be read backwards as an Aramaic word written in Greek (bagah) a phenomenon we find on other inscriptions, and thus would be referring to God Yahweh raising up “from it [the tomb].”

We are inclined to take ΑΓΒ as a transliteration of the Hebrew Hiphil imperative hagbah (hbgh) from the verb hbg, to “lift up.” In which case we would have a double imperative—Raise up! Raise up!—once in Greek (line 3), repeated in Hebrew with Greek letters (line 4). This seems to parallel lines 1 and 2 in that we also there have first Greek, for God, followed by the Hebrew Yahweh represented in Greek letters. If such is the case we would have a cleverly balanced bilingual inscription with a plea for God/Jehovah to raise someone up, or alternatively, depending on how the Greek verb ΥΨΩ is understood, a declaration or celebration of God having so acted. There is a remarkable parallel to this idea in Ezekiel 21:31 [v. 26 English]: “Thus says the Lord Yahweh: Remove the mitre, and take off the crown; this shall be no more the same; exalt that which is low, and abase that which is high.” Here the Hebrew phrase is הַשְׁפִּֽיל וְהַגָּבֹ֖הַ הַגְבֵּ֔הַ הַשָּׁפָ֣לָה , using the verb hbg and the LXX parallels this with forms of ὑψόω—thus “ἐταπείνωσας τὸ ὑψηλὸν καὶ τὸ ταπεινὸν ὕψωσας.” The context of this passage in Ezekiel is quite remarkable as it has to due with abasing one branch of the messianic Davidic lineage and exalting another. There is also a fragment of the Dead Sea Scrolls from cave 4 that uses the same verb for heavenly exaltation, most likely of the leader of the community: “to [the eternal height and to the cl]ouds of the heavens and He shall exalt him in stature. With the heavenly beings in the congregation of [the Yahad] 4) לרום עולם ועד ש]ח֯קים יגביה בקומה. ועם אלים בעדת Q431 f2:8 ).

I will discuss the further implications of this preferred reading of the inscription in my concluding analysis below but prior to that I want to describe what we discovered inscribed on the next ossuary. We believe it provides further context to the tomb as a whole, and thus how the inscriptionmight best be read."

* James D. Tabor,
"A Preliminary Report of a Robotic Camera Exploration of a Sealed 1st Century Tomb in East Talpiot, Jerusalem",
[«Προκαταρκτική Έκθεση της Εξερεύνησης μέσω Ρομποτικής Κάμερας ενός Σφραγισμένου Τάφου του 1ου Αιώνα στο Ανατολικό Ταλπιότ της Ιερουσαλήμ»]
pp./σσ. 14-20.
at The Bible and Interpretation, February 2012.
[English/Aγγλικά, PDF]

Servetus writes on John 20:28 (Latin & English text) / Ο Σερβέτος γράφει περί του Ιωάννης 20:28(λατινικό & αγγλικό κείμενο)

 

* Michael Servetus (Michel de Villeneuve),
De Trinitatis erroribus [On the Errors of the Trinity] /

Μιχαήλ Σερβέτος,
Περί των Πλανών της Τριάδας

(1531)  p./σ. 603.

* Michael Servetus,
Earl Morse Wilbur (Engl. transl.),
The two treatises of Servetus on the Trinity: On the errors of the Trinity; seven books A.D. MDXXXI; Dialogues on the Trinity; two books; On the righteousness of Christ's kingdom: four chapters A.D. MDXXXII.
(Harvard theological studies, xvi)
Harvard University Press, 1932 /
New York: Kraus Reprint, 1969,
p./σ. 151.

"ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας" (James / Ιακ. 3:6): Siamakes' comments on it /Σχολιασμός υπό Σιαμάκη

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΔΙΚΙΑΣ

ΚΙ Ο ΚΟΣΜΑΚΗΣ ΤΗΣ ΑΝΟΗΣΙΑΣ

       Ὁ ἀπόστολος Ἰάκωβος στὴν πέμπτη ἀπὸ τὶς δώδεκα διδαχὲς τῆς Ἐπιστολῆς του, γράφοντας γιὰ τὴ γλῶσσα ἑφτὰ παραβολές, λέει στὴν τρίτη ἀπ̉ αὐτές (Ἰα 3, 6)˙ Ἰδοὺ ὀλίγον πῦρ ἡλίκην ὕλην ἀνάπτει! καὶ ἡ γλῶσσα πῦρ, ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας. οἱ μεταφρασταὶ τῆς Κ. Διαθήκης καταλαβαίνουν τὴν ἐδῶ λέξι κόσμος μὲ τὴ σημασία της ΄΄λαός΄΄, ΄΄ἀνθρωπότης΄΄, ΄΄ὄχλος΄΄, ΄΄ντουνιᾶς΄΄, ΄΄κόσμος΄΄, καὶ ΄΄κοσμάκης΄΄. παραθέτω τὶς μεταφράσεις των.

Ἰα 3, 6˙ Ἡ γλῶσσα πῦρ, ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας.

Vulgata - Ἱερώνυμος	universitas iniquitatis
Γερμανικὴ - Λούθηρος	eine Welt voll Ungerechtigkeit
Γαλλική	le monde du mal
Ἱσπανική	un mundo de maldad
Ἰταλική	il mondo dell ̉ iniquità
Ἀγγλική (1611)	a world of iniquity
(1946)	an unrighteous world
Μάξιμος	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Βάμβας	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Τρεμπέλας	εἶναι ὁ κόσμος ὁλόκληρος καὶ πλῆθος πολὺ τῆς ἀδικίας
Δημητρόπουλος	ὁ κόσμος, ἤτοι τὸ ὄργανο τῆς ἀδικίας
Κολιτσάρας	κόσμος ὁλόκληρος ἀδικίας καὶ πάσης κακίας
Βέλλας καὶ Σια¹ [ΚΔΤΚ]	κόσμος κακίας
Ψαρουδάκης	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Ἀγουρίδης καὶ Σια² [ΝΔΜ]	εἶναι ἕνας ὁλόκληρος κόσμος ἀδικίας
ΕΚΠΑ  [ΛΖ]	κόσμος ὁλόκληρος γιὰ τὸ κακό
Καραλῆς	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Χιλιασταί [ΜΝΚ]	κόσμος ἀδικίας (woldiniquity)
Ἰωαννίδης	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Φίλος	ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας
Σωτηρόπουλος	α’. ἡ μεγάλη καταστροφή β’. ἢ ἡ μεγάλη συμφορά γ’. ἢ ὁλόκληρος κόσμος καταστροφῆς
Καζανάκης	εἶναι ὁλόκληρος κόσμος γεμάτος ἀδικία.

__________________

1. Β. Βέλλας, Εὐ. Ἀντωνιάδης, Ἁ. Ἀλιβιζάτος, Γερ. Κονιδάρης.

2. Σ. Ἀγουρίδης, Γ. Γαλίτης, Ἰω. Καραβιδόπουλος, Ἰω. Γαλάνης, Β. Στογιάννος, Π. Βασιλειάδης, Β. Φόρης, Κ. Χιωτέλη.

       Ὁ Λατῖνος μοναχὸς Ἱερώνυμος, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τοὺς παπικοὺς θεωρεῖται ὡς ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς τέσσερες πιὸ σοφοὺς πνευματικοὺς καὶ ἁγίους πατέρες τῆς οἰκουμενικῆς ἐκκλησίας, τοὺς λεγομένους ΄΄διδασκάλους τῶν διδασκάλων΄΄ (doctoresdoctorum) καὶ μᾶλλον κι ἀπὸ τοὺς τέσσερες ὁ πρῶτος, μισοῦσε τὴ μετάφρασι τῶν Ἑβδομήκοντα καὶ τὴ λατινική της μετάφρασι ΄΄ἰταλικὴ΄΄ (itala) τόσο πολύ, πού, ἐκτὸς τοῦ ὅτι τὴν πολέμησε, ἔβαλε καὶ τὸν ἐχθρὸ τῆς Χριστιανικῆς πίστεως Ἰουδαῖο ῥαββῖνο Βαρανίνα (Baranina), καὶ τοῦ ἔκανε μιὰ μετάφρασι τοῦ φθαρμένου ἤδη κατὰ τὸν Δ’ αἰῶνα ἑβραϊκοῦ - πρωτομασοριτικοῦ κειμένου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης σὲ κακὰ λατινικά, τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Ἱερώνυμος γλωσσικῶς μόνο διαμόρφωσε σὲ κομψὰ λατινικά. καὶ φιλοδοξοῦσε νὰ ἐξαφανίσῃ τὴ μετάφρασι τῶν Ο’ καὶ νὰ ἐπιβάλῃ καὶ στοὺς ἑλληνογλώσσους Χριστιανοὺς μιὰ ἄλλη ἑλληνικὴ μετάφρασι τῆς Π. Διαθήκης καμωμένη ἀπὸ τὴ ΄΄δική του΄΄ λατινικὴ μετάφρασι τὴ λεγομένη σήμερα βουλγάτα (vulgata, δημοτική). ἔβαλε δὲ νὰ κάνῃ τὴν ἐκ βουλγάτας ἑλληνικὴ μετάφρασι κάποιος νεαρὸς φίλος του λεγόμενος Σωφρόνιος, γιὰ τὸν ὁποῖο λέει μὲ θαυμασμὸ καὶ λατρεία ὅτι εἶναι ἄνθρωπος ΄΄τῆς πιὸ ὑψηλῆς μορφώσεως, ποὺ ἀπὸ παιδὶ ἀκόμη συνέταξε Ἐγκώμιον εἰς τὴν Βηθλεέμ, καὶ τώρα τελευταία ἕνα περίφημο βιβλίο Περὶ ἀνατροπῆς τοῦ Σαράπιος˙ μέτεφρασε δὲ σὲ κομψὴ ἑλληνικὴ μικρὰ ἔργα μου…΄΄ (Vir. ill., 134). ὁ ἴδιος ὁ Ἱερώνυμος τροποποίησε σὲ κομψότερα λατινικὰ καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης τὴν παλιότερη λατινικὴ μετάφρασι itala, τὴν ὁποία κι ἐκτόπισε κι ἐξαφάνισε μὲ τὴ vulgata του. ἤθελε ὁπωσδήποτε ἡ ἐκκλησία ὅλης τῆς οἰκουμένης νὰ διαβάζῃ τὴ Βίβλο μόνο ἀπὸ τὸ χέρι του κι ἀπὸ τὸ φίλτρο τῆς κομψότητός του τῆς νοημοσύνης του καὶ τῆς ἀντιλήψεώς του˙ ἀκόμη καὶ οἱ ὁμιλοῦντες ὡς μητρικὴ γλῶσσα τους τὴν ἑλληνικὴ τοῦ ἀποστολικοῦ πρωτοτύπου τῆς Κ. Διαθήκης. φιλοδοξία κι αὐτή! τὴν Κ. Διαθήκη ὁ Ἱερώνυμος μετέφρασε λαθεμένα σὲ πάρα πολλὰ σημεῖα της, ἐπειδὴ δὲν ἤξερε καλὰ ἑλληνικά, τόσο καλὰ ὅσο τὰ ἑλληνικὰ τῶν ἀνωνύμων μεταφραστῶν τῆς itala, ὅπως τὸ ἀπέδειξα αὐτὸ στὴ διδακτορικὴ διατριβή μου ΄΄Ἱερωνύμου De viris illustribus΄΄, στὴν ὁποία ἐπισυνάπτω καὶ μιὰ ἀπὸ χειρογράφων κριτική μου ἔκδοσι αὐτοῦ τοῦ ἔργου του καὶ νεοελληνική μου μετάφρασι. κι ἐδῶ εἰδικὰ στὸ Ἰα 3, 6 μετέφρασε λαθεμένα τὸ κόσμος τῆς ἀδικίας ὡς universitasiniquitatis, καὶ ὅπως σ̉ ὅλες τὶς ἄλλες περιπτώσεις τῶν μεταφραστικῶν σφαλμάτων του, πῆρε κι ἐδῶ στὸ λαιμό του ὅλο τὸν παπικὸ κόσμο καὶ μέσῳ αὐτοῦ κι ὅλο τὸν προτεσταντικὸ κι ἀγγλικανικὸ καί γε τὸν ΄΄ὀρθόδοξο΄΄. διότι φυσικὰ οἱ Ἕλληνες μεταφρασταί, καθηγηταὶ τῶν πανεπιστημίων καὶ ἄλλοι θεολόγοι, τὸ λάθος αὐτὸ τοῦ Ἱερωνύμου παίρνουν ἀπὸ τοὺς Εὐρωπαίους κι Ἀμερικανοὺς προτεστάντες δασκάλους των ὅπως καὶ πολλὰ ἄλλα.

       Ἡ μετάφρασι τοῦ χωρίου εἶναι ἁπλούστατη. κόσμος ἀπὸ τὸν Ὅμηρο μέχρι τὴν ἅλωσι τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐπὶ 25 αἰῶνες, λέγεται στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα ἡ εὐταξία (Ὅμηρος, Κ 472˙ Μ 85˙ γ 138) καὶ τὸ κόσμημα ἢ καὶ τὸ σύνολο τῶν κοσμημάτων (Ὅμηρος, Δ 145˙ Ξ 187˙ Βίβλος, Γε 2, 1˙ Ἰε 2, 12)˙ στὴν Π. Διαθήκη 30 φορὲς καὶ μόνο αὐτὴ ἡ σημασία, κόσμημα. ὁ μαθηματικὸς καὶ ἀστρονόμος Πυθαγόρας τὸν F’ π.Χ. αἰῶνα εἶπε πρῶτος κόσμον τὸν πανόμορφο ἔναστρο οὐρανό, δηλαδὴ τὸ σύμπαν (Διογένης Λαέρτιος 8, 48. Βίβλος, Δε 4, 19). καὶ στὴν Κ. Διαθήκη πρῶτα λέγεται κόσμος ἡ ὑφήλιος (Μθ 4, 8˙ Λκ 12, 30) κι ἔπειτα ὁ κοσμάκης, ἡ ἀνθρωπότης, ὁ λαός, ὁ ὄχλος (Μθ 13, 38˙ 18, 7˙ Ἰω 1, 10˙ Ῥω 3, 6). καὶ οἱ πέντε σημασίες, ὁμηρικὲς πυθαγόρειες βιβλικές, συνεχίζουν νὰ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα (οἱ δυὸ ὁμηρικὲς μόνο στὴν καθαρεύουσα). ὑπάρχουν ὅμως τοῦ κόσμος - κόσμημα καὶ σήμερα στὴ δημοτικὴ παράγωγα ἐνεργά, ὅπως τὰ κοσμῶ κόσμημα διακοσμῶ διάκοσμος διακόσμησι διακοσμητὴς κλπ., ὥστε τὸ κόσμος ὡς κόσμημα νὰ μὴν εἶναι κι ἄγνωστο, καὶ μάλιστα στοὺς βιβλικούς, ὅταν στὴν Π. Διαθήκη, ὅπως εἶπα, αὐτὴ εἶναι ἡ μόνη σημασία ποὺ ἔχει ἡ λέξι, ἐπαναλαμβανόμενη 30 φορές, ὑπάρχουν δὲ καὶ πλεῖστοι ἀκόμη ἄνθρωποι ποὺ καταλαβαίνουν τὴν καθαρεύουσα 100%, οἱ δὲ προεκτεθειμένοι μεταφρασταὶ κι ἑρμηνευταί, ὅσοι ζοῦν, τὴν καταλαβαίνουν ἁπαξάπαντες, ἀφοῦ ὅλοι τους τὶς πρῶτες ἐργασίες των τὶς ἔχουν γράψει σὲ καθαρεύουσα. ἐδῶ λοιπὸν στὸ χωρίο αὐτὸ τοῦ Ἰακώβου ἡ λέξι κόσμος λέγεται μὲ τὴ σημασία κόσμημα. ἡ φράσι τοῦ ἀποστόλου σημαίνει˙ ΄΄Ἡ γλῶσσα εἶναι φωτιά (φλόγα, φλόγινη γλῶσσα), τὸ κόσμημα τῆς ἀδικίας΄΄˙ ὅπως λέμε ἀλλιῶς ΄΄τὸ κερασάκι τῆς τούρτας΄΄, ἂν ὡς τούρτα ἐννοήσουμε τὴν ἀδικία, ΄΄τὸ ἀποκορύφωμα τῆς ἀδικίας΄΄. θέλει νὰ πῇ ὁ ἀπόστολος ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀδικοπραγεῖ μὲν καὶ μὲ τὰ χέρια του καὶ μὲ τὸ βλέμμα του καὶ μὲ ἄλλα μέλη του, ἀλλὰ κυρίως ἀδικοπραγεῖ μὲ τὴ γλῶσσα του, μὲ τὸ λόγο του, ψευδόμενος καὶ λοιδορώντας καὶ βλασφημώντας καὶ συκοφαντώντας. ἡ γλῶσσα κόκκαλα δὲν ἔχει (ὅπως ἡ γροθιὰ καὶ τὸ πόδι ποὺ λακτίζει), καὶ κόκκαλα τσακίζει. δὲν χρειάζεται καμμιὰ ἀπολύτως ἀρχαιομάθεια καὶ λοιπὴ ἐπιστημονικὴ κατάρτισι, γιὰ νὰ καταλάβῃ κανεὶς αὐτὸ τὸ χωρίο˙ χρειάζεται μόνο κοινὴ λογική, μέσος βαθμὸς ἀντιλήψεως.

       Πολλὲς φορὲς κάθισα καὶ συλλογίστηκα γιατί οἱ μεταφρασταὶ τῆς Βίβλου, ὅλοι μαζὶ χωρὶς ἐξαίρεσι, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ λάθη τους τὰ ὀφειλόμενα σὲ ἐλλιπῆ γνῶσι τῆς γλώσσης τοῦ κειμένου ποὺ μεταφράζουν καὶ γενικῶς σὲ ἔλλειψι ἐπιστημονικῆς καταρτίσεως, γιατί δὲν μποροῦν νὰ καταλάβουν καὶ χωρία πολὺ ἁπλᾶ, ποὺ ἡ κατανόησί τους καὶ ἡ σωστὴ μετάφρασί τους δὲν χρειάζεται καμμιὰ ἀρχαιομάθεια καὶ καμμιὰ ἐπιστημονικὴ κατάρτισι, ἀλλὰ μόνο ἁπλῆ σκέψι ἀκόμη καὶ ἀγραμμάτου ἀνθρώπου; ἀσφαλῶς τὰ περισσότερα βιβλικὰ χωρία, ποὺ δὲν καταλαβαίνουν, εἶναι δύσκολα, μερικὰ τσακίζουν κόκκαλα, καὶ ἡ κατανόησί τους χρειάζεται ἄριστη ἐπιστημονικὴ κατάρτισι, ἀπόλυτη γνῶσι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσης, στὴν ὁποία εἶναι γραμμένα ἡ μετάφρασι τῶν Ο’ καὶ ἡ Κ. Διαθήκη, σὲ χρονικὸ βάθος χίλια χρόνια πρὶν καὶ χίλια χρόνια μετὰ ἀπ̉ αὐτές, καὶ μιὰ ἐπίσης καλὴ γνῶσι τόσο τῆς βιβλικῆς ἑβραϊκῆς ὅσο καὶ τῆς λατινικῆς γλώσσης˙ διότι τὰ βιβλικὰ κείμενα εἶναι σὲ γλῶσσα ἀρχαία ἑλληνικὴ κατάφορτη ἀπὸ λέξεις καὶ ἐκφράσεις ἑβραϊκὲς (καὶ στὶς δυὸ Διαθῆκες) καὶ λατινικὲς (στὴ μία μόνο). οὐ παντὸς ἀνδρὸς τὸ κατανοῆσαι καὶ μεταφράσαι τὴν Βίβλον. τὸ ὅτι ὅμως οἱ ἀποτυχημένοι μεταφρασταὶ δὲν καταλαβαίνουν ἁπλὲς φράσεις ὅπως τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ χριστοῦ (Ἑβ 11, 26), πᾶσα γραφὴ θεόπνευστος καὶ ὠφέλιμος (Β’ Τι 3, 16), καὶ ὁ κόσμος τῆς ἀδικίας (Ἰα 3, 6) εἶναι ἀκατανόητο κι ἀφήνει κατάπληκτο κάθε λογικὸ ἄνθρωπο ἔστω κι ὀλιγογράμματο. γιατί δὲν καταλαβαίνουν τόσο ἁπλὲς φράσεις, οἱ ὁποῖες δὲν χρειάζονται καμμιὰ ἀρχαιογνωσία καὶ καμμιὰ ἀπολύτως μόρφωσι; τί ἔχουν πάθει;

       Δὲν μ̉ ἀπασχολοῦν οἱ μετὰ τὸ 1611 (ἀγγλικὴ μετάφρασι) μεταφρασταί, δηλαδὴ οἱ ἀπὸ τὸν Μάξιμο Καλλιουπολίτη (1638) κι ἔπειτα, οἱ ὁποῖοι, ἔχοντας γιὰ τυφλοσύρτη τοὺς τυφλοὺς προτεστάντες, ΄΄κουκιὰ ἔφαγαν, κουκιὰ μαρτυρᾶνε΄΄. ἀπὸ δῶ καὶ κάτω ἀναφέρομαι μόνο στοὺς μέχρι τὸ 1611. γιατί δὲν ἔπιασαν τὸ σωστὸ νόημα καὶ δὲν μετέφρασαν σωστὰ σὲ χωρία σὰν τὰ τρία ποὺ ἀράδιασα, ἐνῷ αὐτὰ ἦταν τόσο ἁπλᾶ; μετὰ ἀπὸ πολλὴ σκέψι κατέληξα στὸ συμπέρασμα˙ ἦταν ὅλοι τους περιωρισμένης νοημοσύνης καὶ ἀντιλήψεως˙ ἦταν τελείως ἀκατάλληλοι γιὰ τὸ ἔργο τῆς μεταφράσεως τὸ ὁποῖο ἀνέλαβαν. ἰσχύει γι̉ αὐτοὺς ἡ παροιμία ΄΄Βάλε τὸν πόλο μάγειρα νὰ σοῦ μαγειρέψῃ σπατά΄΄. δὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐξήγησι τοῦ φαινομένου. δυστυχῶς μὲ τὴ μετάφρασι καὶ γενικώτερα τὴν ἑρμηνεία τῆς Βίβλου ἀπὸ τὸ 400 κι ἔπειτα, θέλω νὰ πῶ μετὰ τὸν Ἰωάννη τὸ Χρυσόστομο, δὲν ἀσχολήθηκαν ἄνθρωποι μὲ μυαλὸ πρώτης διαλογῆς καὶ δευτέρας καὶ τρίτης, ἀλλ̉ ἀπὸ κεῖ καὶ κάτω. μετὰ δὲ τὴν ἐμφάνισι τῆς τυπογραφίας, ποὺ δρομολόγησε τὸ ἅλμα τῆς ἐπιστημονικῆς καὶ βιομηχανικῆς προόδου, καὶ ἰδίως μετὰ τὸ 1800 περίπου, οἱ λεγόμενες θετικὲς ἐπιστῆμες ἀπορρόφησαν ὅλα τὰ μεγάλα καὶ τὰ μέσα μυαλὰ καὶ κυριολεκτικῶς τὰ σάρωσαν καὶ τ̉ ἀποστράγγισαν. ἔκαναν δὲ καὶ τὰ μεγάλα μυαλὰ τὴ βλάσφημη βλακεία νὰ γυρίσουν τὴν πλάτη στὸ θεὸ καὶ τὴ Βίβλο καὶ νὰ προσηλωθοῦν καὶ νὰ κολλήσουν στὴν ὕλη σὰ μῦγες στὸ μέλι.

Κωνσταντίνος Σιαμάκης, Μελέτες 4 (2008)

 

##

John Pearson's enlightened opinion on the use of the Tetragrammaton in the LXX /Η πεφωτισμένη άποψη του John Pearson περί της χρήσης του Τετραγράμματου από την Ο'

* John Pearson,

An exposition of the Creed (1692/¹1659),

p. 146.
[English/Αγγλικά, PDF]

Βυζαντινή αυτοκρατορία: Όταν η αποκοπή από την Εκκλησία σήμαινε θανατική ποινή /Byzantine Empire: A time that excommunication by Church meant capital punishment

Giovanni Bellini,
Head of St John the Baptist /
Το κεφάλι του Αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή
(1468).

Ως προς τις μεθόδους εκτέλεσης της ποινής του θανάτου στο Βυζάντιο,

«τη θέση του αποκεφαλισμού με πέλεκυ ή ξίφος, που αποτελούσε τον κανόνα,

έπαιρνε όχι σπάνια η σταύρωση, η ρίψη στη θάλασσα ή σε ποταμό

μέσα σε σάκκο με φίδια και άλλα ζώα, η θηριομαχία, ο διαμελισμός από άλογα,

το γδάρσιμο με σιδερένιους όνυχες, ο ενταφιασμός (εν ζωή)».

* Σπύρος Ν. Τρωιάνος (επιμ.),
Έγκλημα και τιμωρία στο Βυζάντιο,

Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, 1997,

σσ. 100, 27.

יהוה, Κύριος, Dominus:What did Origen (mid 3rd cent.) & Jerome (late 4th cent.) read in their best Bible copies? /Τι διάβαζαν ο Ωριγένης (μέσα 3ου αι.) & ο Ιερώνυμος (τέλη 4ου αι.) στα καλύτερα αντίγραφα της Βίβλου;

“Et nomen Domini tetragrammaton
in quibusdam graecis voluminibus usque hodie
antiquis expressum litteris invenimus.”

[And we find the four-lettered name of the Lord
in certain Greek books to this day
written in the ancient characters.]

— Jerome (Hieronymus) / Ιερώνυμος,
In libros Regum praefatio [Πρόλογος στα βιβλία των Βασιλέων]. *

«Ἐν τοῖς ἀκριβεστέροις δὲ τῶν ἀντιγράφων
Ἑβραίοις χαρακτῆρσι κεῖται τὸ [τετραγράμματον] ὄνομα,
Ἑβραϊκοῖς δὲ οὐ τοῖς νῦν, ἀλλὰ τοῖς ἀρχαιοτάτοις».

— Ωριγένης / Origen,
Εις Ψαλμούς [αμφιβ.] / On Psalms [dub.] 12:1104. *

Christian conscientious objectors in modern Greece: A crime passed over in silence /Χριστιανοί αντιρρησίες συνείδησης στη σύγχρονη Ελλάδα: Ένα παρασιωπημένο έγκλημα

Let Us Beat Swords into Plowshares,
a sculpture by Yevgeniy Vuchetich
in the United Nations Art Collection /

Ας Σφυρηλατήσουμε τα Σπαθιά μας σε Υνιά,
άγαλμα του Γιεβγένι Βούχετιτς
στην Έκθεση Τέχνης των Ηνωμένων Εθνών

Συνέντευξη του Θανάση Κόγιου
στην εκπομπή του Κώστα Τσαρούχα
στον Σκάι "Επάγγελμα Ρεπόρτερ" το 1995.

The purpose of the Pentateuchal covenants / Ο σκοπός των πεντατευχικών διαθηκών

Ο Wellhausen σημείωσε τέσσερις κύριες περιόδους της ιστορίας: την εποχή του Αδάμ, του Νώε, του Αβραάμ και του Μωυσή, καθεμιά από τις οποίες χαρακτηρίζεται από μια διαθήκη. [...]

Οι διαθήκες που συνάφθηκαν με τον Νώε, τον Αβραάμ και τον Μωυσή όλες τους σήμαναν τη δυνατότητα επιστροφής στην ιδανική κατάσταση της δημιουργίας. Ένα σημείο συνόδευε την κάθε διαθήκη: αυτά ήταν το ουράνιο τόξο, η περιτομή και η τήρηση του Σαββάτου αντίστοιχα. Ο Cross σημειώνει επίσης ότι η κάθε εποχή μετά τον Αδάμ χωρίζεται από την επόμενή της με κάποιου είδους αναταραχή: ο κατακλυσμός χωρίζει την εποχή του Νώε από τον Αδάμ, η μετοίκηση του Θάρα και του Αβραάμ χωρίζει τον Αβραάμ από τον Νώε και η έξοδος χωρίζει τον Μωυσή από τους πατριάρχες. Αυτές περιλαμβάνουν τη φυγή από κάποια γη και την επανεγκατάσταση σε κάποια άλλη. Ακόμη και η αναταραχή του Νώε συμπεριλαμβάνει τη φυγή από τη γη και την επακόλουθη επανεγκατάσταση σε αυτήν. Η στερεότυπη μορφή της ευλογίας, που δίνει εντολή στους αποδέκτες της να είναι καρποφόροι και να πολλαπλασιαστούν στην νεοκατοίκητη γη, τονίζει αυτό το σημείο.

Κάθε διαθήκη σε κάθε επακόλουθη εποχή γίνεται "βαθύτερη και στενότερη", καθώς περισσότερα πράγματα αποκαλύπτονται σε λιγότερους ανθρώπους. [...] Καθώς οι διαθήκες γίνονταν πιο στενές, από τη δίκαιη ανθρωπότητα ως σύνολο ως τον Μωυσή που ήταν ηγέτης του λαού Ισραήλ, τόσο πιο πολύ αποκαλυπτόταν η φύση του Θεού. [...] Αυτοί [οι κανόνες], κατά τον Cross, ήταν τα μέσα που χρησιμοποιούσε ο υπερβατικός και άγιος Θεός ώστε να μπορεί να περπατάει ανάμεσα σε αμαρτωλούς ανθρώπους.

* Paula Gooder,

 The Pentautech: A story of beginnings,
Continuum, 2000,
pp./σσ. 42, 43.

F. F. Bruce on “are one” /Ο F. F. Bruce περί του “ἕν ἐσμεν”

“ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν”

 —Ιωάννης / John 10:30.

Ο Υιός είναι τόσο πρόθυμος να ανταποκριθεί στον Πατέρα ώστε είναι ένα με αυτόν ως προς τον νου, τον σκοπό, τη δράση.

* F. F. Bruce,

Gospel of John,

William B. Eerdmans Publishing Company, 1994/¹1983, p./σ. 233.

The abomination of Vatopaidi: Kostas Vaxevanis' research /Το βδέλυγμα του Βατοπεδίου: Η έρευνα του Κώστα Βαξεβάνη

Το Βατοπέδι σε νούμερα Α’ Μέρος from Kouti Pandoras on Vimeo.

Το Βατοπέδι σε νούμερα Β’ Μέρος from Kouti Pandoras on Vimeo.

שִׁקּוּץ

Symbol of Sardica [modern Sofia] (343) /Σύμβολο της Σαρδικής [σημερινή Σόφια] (343)

Histoire de l'Eglise Tome 4 (1676)
[Greek-French, PDF]

Θεοδώρητος Κύρου, Εκκλησιαστική ιστορία 2:7 /

Theodoret of Cyrus, Church history 2:7

Περὶ τῆς ἐν Σαρδικῇ γενομένης συνόδου.

Εἰς δὲ τὴν Σαρδικὴν πεντήκοντα μὲν καὶ διακόσιοι συνῆλθον ἀρχιερεῖς, ὡς διδάσκει τὰ παλαιὰ διηγήματα. Ἀφίκετο δὲ καὶ ὁ μέγας Ἀθανάσιος καὶ Ἀσκληπᾶς ὁ Γαζαῖος, οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, καὶ Μάρκελλος ὁ Ἀγκύρας τῆς Γαλατῶν μητροπόλεως, ὃς καὶ ἐπὶ τῆς συνόδου τῆς μεγάλης ἐπίσκοπος ἦν. Ἀφίκοντο δὲ καὶ οἱ τούτων κατήγοροι καὶ οἱ τῆς αἱρετικῆς προστατεύοντες φάλαγγος, οἱ πάλαι τῶν περὶ τὸν Ἀθανάσιον γενόμενοι δικασταί. Ἀλλὰ τῆς συνόδου μεμαθηκότες τὸ ἀκλινὲς καὶ τὴν ἐν τοῖς θείοις δόγμασιν ὑγίειαν, οὐδὲ κληθέντες εἰσῆλθον εἰς τὸ συνέδριον ἀλλ´ ἀπέδρασαν σὺν τοῖς ἀδίκοις δικασταῖς καὶ οἱ κατήγοροι. Καὶ τοῦτο ἄμεινον διδάσκει τῆς συνόδου τὰ γράμματα, ἃ σαφοῦς εἵνεκα διδασκαλίας ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ.

Συνοδικὸν ὑπὸ τῶν αὐτόθι συνεληλυθότων ἐπισκόπων
πρὸς τοὺς κατὰ τὴν οἰκουμένην ἐπισκόπους γραφέν.

«Ἡ ἁγία σύνοδος ἡ κατὰ θεοῦ χάριν ἐν Σαρδικῇ συναχθεῖσα ἀπό τε Ῥώμης καὶ Σπανίων καὶ Γαλλίων, Ἰταλίας, Καμπανίας, Καλαβρίας, Ἀφρικῆς, Σαρδανίας, Παννονίας, Μυσίας, Δακίας, Δαρδανίας, ἄλλης Δακίας, Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ἀχαΐας, Ἠπείρων, Θρᾴκης, Ῥοδόπης, Ἀσίας, Καρίας, Βιθυνίας, Ἑλλησπόντου, Φρυγίας, Πισιδίας, Καππαδοκίας, Πόντου, Κιλικίας, Φρυγίας ἄλλης, Παμφυλίας, Λυδίας, νήσων Κυκλάδων, Αἰγύπτου, Θηβαΐδος, Λιβύης, Γαλατίας, Παλαιστίνης, Ἀραβίας, τοῖς πανταχοῦ ἐπισκόποις καὶ συλλειτουργοῖς τῆς καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας, ἀγαπητοῖς ἀδελφοῖς ἐν κυρίῳ χαίρειν.

Πολλὰ μὲν καὶ πολλάκις ἐτόλμησαν οἱ Ἀρειομανῖται κατὰ τῶν δούλων τοῦ θεοῦ τῶν τὴν πίστιν φυλαττόντων τὴν ὀρθήν. Νόθον γὰρ ὑποβάλλοντες διδασκαλίαν τοὺς ὀρθοδόξους ἐλαύνειν ἐπειράθησαν· τοσοῦτον δὲ λοιπὸν κατεπανέστησαν κατὰ τῆς πίστεως ὡς μηδὲ τὴν ἀκοὴν τῶν θεοφιλεστάτων βασιλέων λαθεῖν. Τοιγαροῦν τῆς χάριτος τοῦ θεοῦ συνεργούσης, καὶ αὐτοὶ οἱ εὐσεβέστατοι βασιλεῖς συνήγαγον ἡμᾶς ἐκ διαφόρων ἐπαρχιῶν καὶ πόλεων καὶ τὴν ἁγίαν ταύτην σύνοδον ἐπὶ τὴν Σαρδέων πόλιν γενέσθαι δεδώκασιν, ἵνα πᾶσα μὲν διχόνοια περιαιρεθῇ, πάσης δὲ κακοπιστίας ἐξελαθείσης, ἡ εἰς τὸν Χριστὸν εὐσέβεια μόνη παρὰ πᾶσι φυλάττηται. Ἦλθον γὰρ ἀπὸ τῆς Ἑῴας ἐπίσκοποι, προτραπέντες καὶ αὐτοὶ παρὰ τῶν εὐσεβεστάτων βασιλέων, μάλιστα δι´ ὅπερ ἐθρύλουν πολλάκις περὶ τῶν ἀγαπητῶν ἀδελφῶν ἡμῶν καὶ συλλειτουργῶν, Ἀθανασίου τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ Μαρκέλλου τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἀγκυρογαλατίας καὶ Ἀσκληπᾶ τοῦ Γάζης. ἴσως γὰρ καὶ εἰς ὑμᾶς αὐτοὺς ἔφθασαν αἱ διαβολαί, ὡς καὶ τὰς ἡμετέρας ἀκοὰς ἐπεχείρησαν παρασαλεῦσαι, ἵνα κατὰ μὲν τῶν ἀθώων ἃ λέγουσι πιστεύηται, τὴν δὲ τῆς μοχθηρᾶς αὐτῶν αἱρέσεως ὑπόνοιαν ἐπικρύψωσιν. Ἀλλ´ οὐκ ἐπὶ πολὺ ταῦτα ποιεῖν συνεχωρήθησαν. ἔστι γὰρ ὁ προϊστάμενος τῶν ἐκκλησιῶν κύριος, ὁ ὑπὲρ τούτων καὶ ὑπὲρ πάντων ἡμῶν θάνατον ὑπομείνας, καὶ δι´ αὐτὰς τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον πᾶσιν ἡμῖν δεδωκώς.

Πάλαι μὲν οὖν ἔγραψαν οἱ περὶ Εὐσέβιον καὶ Μάριν καὶ Θεόδωρον καὶ Θεογόνιον καὶ Οὐρσάκιον καὶ Οὐάλεντα καὶ Μηνόφαντον καὶ Στέφανον Ἰουλίῳ τῷ συλλειτουργῷ ἡμῶν, τῆς Ῥωμαίων ἐκκλησίας ἐπισκόπῳ, κατὰ τῶν προειρημένων συλλειτουργῶν ἡμῶν, λέγομεν δὴ Ἀθανασίου τοῦ ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας καὶ Μαρκέλλου τοῦ ἐπισκόπου Ἀγκυρογαλατίας καὶ Ἀσκληπᾶ τοῦ Γάζης. ἔγραψαν δὲ καὶ οἱ ἀπὸ τῶν ἄλλων μερῶν ἐπίσκοποι, μαρτυροῦντες μὲν ἐπὶ τῇ καθαρότητι τοῦ συλλειτουργοῦ ἡμῶν Ἀθανασίου, τὰ δὲ παρὰ τῶν περὶ Εὐσέβιον γενόμενα οὐδὲν ἕτερον ἢ ψεύδη καὶ συκοφαντίας εἶναι μεστά. Εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐκ τοῦ κληθέντας αὐτοὺς παρὰ τοῦ ἀγαπητοῦ καὶ συλλειτουργοῦ Ἰουλίου μὴ ἀπαντῆσαι, καὶ ἐκ τῶν γραφέντων παρὰ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκόπου Ἰουλίου φανερὰ τούτων ἡ συκοφαντία πέφηνεν (ἦλθον γὰρ ἂν εἴπερ ἐθάρρουν οἷς ἔπραξαν καὶ πεποιήκασι κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν), ὅμως καὶ ἐξ ὧν πεποιήκασιν ἐν ταύτῃ τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ συνόδῳ, φανερωτέραν τὴν ἑαυτῶν συσκευὴν ἀπέδειξαν. Ἀπαντήσαντες γὰρ εἰς τὴν Σαρδέων πόλιν, ἰδόντες τοὺς ἀδελφοὺς ἡμῶν Ἀθανάσιον καὶ Μάρκελλον καὶ Ἀσκληπᾶν καὶ τοὺς ἄλλους, ἐφοβήθησαν εἰς κρίσιν ἐλθεῖν. Καὶ οὐχ ἅπαξ οὐδὲ δεύτερον ἀλλὰ καὶ πολλάκις κληθέντες, οὐχ ὑπήκουσαν ταῖς κλήσεσι· καίτοι πάντων τῶν συνελθόντων ἐπισκόπων, μάλιστα τοῦ εὐγηροτάτου Ὁσίου τοῦ καὶ διὰ τὸν χρόνον καὶ διὰ τὴν ὁμολογίαν καὶ διὰ τὸ τοσοῦτον κάματον ὑπομεμενηκέναι πάσης τιμῆς τε καὶ αἰδοῦς τυγχάνοντος ἀξίου, ἀναμενόντων καὶ προτρεπομένων αὐτοὺς εἰσελθεῖν εἰς τὴν κρίσιν, ἵνα ἅπερ ἀπόντων τῶν συλλειτουργῶν ἐθρύλησαν καὶ ἔγραψαν κατ´ αὐτῶν, ταῦτα παρόντες ἐλέγξαι δυνηθῶσιν. Ἀλλ´ οὐκ ἦλθον κληθέντες, καθὼς προείπομεν, δεικνύντες καὶ ἐκ τούτων τὴν συκοφαντίαν αὐτῶν καὶ μόνον οὐχὶ τὴν ἐπιβουλὴν καὶ τὴν συσκευὴν ἣν πεποιήκασι βοῶντες διὰ τῆς παραιτήσεως. Οἱ γὰρ θαρροῦντες οἷς λέγουσι, τούτοις καὶ εἰς πρόσωπον συστῆναι δύνανται. Ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἀπήντησαν, νομίζομεν λοιπὸν μηδένα ἀγνοεῖν, κἂν ἐκεῖνοι πάλιν κακουργεῖν ἐθελήσωσιν, ὅτι μηδὲν ἔχοντες κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν ἐλέγξαι, τούτους μὲν διαβάλλουσιν ἀπόντας, παρόντας δὲ διαφεύγουσιν.

Ἔφυγον γάρ, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, οὐ μόνον διὰ τὴν κατὰ τούτων συκοφαντίαν, ἀλλ´ ὅτι καὶ τοὺς ἐπὶ διαφόροις ἐγκλήμασιν ἐγκαλοῦντας αὐτοῖς ἐθεώρουν ἀπαντήσαντας. Δεσμὰ γὰρ ἦν καὶ σίδηρα προφερόμενα· καὶ ἀπ´ ἐξορίας ἐπανελθόντες ἄνθρωποι, καὶ παρὰ τῶν ἔτι κατεχομένων ἐν ἐξορίαις ἐλθόντες ἦσαν συλλειτουργοί· συγγενεῖς καὶ φίλοι δὲ τῶν δι´ αὐτοὺς ἀποθανόντων παρεγένοντο· καὶ τὸ μέγιστον, ἐπίσκοποι παρῆσαν, ὧν ὁ μὲν τὰ σίδηρα καὶ τὰς κατήνας προέφερεν ἃ δι´ αὐτοὺς ἐφόρεσεν, οἱ δὲ τὸν ἐκ τῆς διαβολῆς αὐτῶν θάνατον ἐμαρτύραντο. Εἰς τοσοῦτον γὰρ ἔφθασαν ἀπονοίας ὡς καὶ ἐπίσκοπον ἐπιχειρεῖν ἀνελεῖν· καὶ ἀνεῖλον ἂν εἰ μὴ ἐξέφυγε τὰς χεῖρας αὐτῶν. Ἀνέστη γοῦν ὁ συλλειτουργὸς ἡμῶν ὁ μακαρίτης Θεόδουλος, φεύγων αὐτῶν τὴν διαβολήν· κεκέλευστο γὰρ ἐκ διαβολῆς αὐτῶν ἀποθανεῖν. Ἄλλοι δὲ ξιφῶν πληγὰς ἐπεδείκνυντο, ἄλλοι λιμὸν ὑπομεμενηκέναι παρ´ αὐτῶν ἀπωδύροντο. Καὶ ταῦτα οὐχ οἱ τυχόντες ἐμαρτύρουν ἄνθρωποι, ἀλλ´ ἐκκλησίαι ὅλαι ἦσαν, ὑπὲρ ὧν οἱ ἀπαντήσαντες καὶ πρεσβεύοντες ἐδίδασκον, στρατιώτας ξιφήρεις, ὄχλους μετὰ ῥοπάλων, δικαστῶν ἀπειλάς, πλαστῶν γραμμάτων ὑποβολάς (ἀνεγνώσθη γὰρ γράμματα τῶν περὶ Θεογόνιον κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν, Ἀθανασίου καὶ Μαρκέλλου καὶ Ἀσκληπᾶ, ἵνα καὶ βασιλέας κατ´ αὐτῶν κινήσωσι· καὶ ταῦτα ἤλεγξαν οἱ γενόμενοι τότε διάκονοι Θεογονίου), πρὸς τούτοις παρθένων γυμνώσεις, ἐμπρησμοὺς ἐκκλησιῶν, φυλακὰς κατὰ τῶν συλλειτουργῶν· καὶ ταῦτα πάντα δι´ οὐδὲν ἕτερον ἢ διὰ τὴν δυσώνυμον αἵρεσιν τῶν Ἀρειομανιτῶν. Οἱ γὰρ παραιτούμενοι τὴν πρὸς τούτους χειροτονίαν καὶ κοινωνίαν ἀνάγκην εἶχον πειραθῆναι τούτων.

Ταῦτα τοίνυν συνορῶντες, εἰς στενὸν εἶχον τὰ τῆς προαιρέσεως. Αἰσχυνόμενοι γὰρ ἃ δεδράκασι, διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ἔτι ταῦτα κρύπτεσθαι ἀπήντησαν εἰς τὴν Σαρδέων πόλιν, ἵνα διὰ τῆς ἀφίξεως ὑπόνοιαν ὡς μὴ πλημμελήσαντες δόξωσιν ἀποφέρεσθαι. ἰδόντες οὖν τοὺς παρ´ αὐτῶν συκοφαντηθέντας καὶ τοὺς παρ´ αὐτῶν παθόντας, τοὺς κατηγόρους, τοὺς ἐλέγχους πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, εἰσελθεῖν οὐκ ἐδύναντο κληθέντες, καίτοι τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν Ἀθανασίου καὶ Μαρκέλλου καὶ Ἀσκληπᾶ πολλῇ τῇ παρρησίᾳ χρωμένων καὶ ἀποδυρομένων καὶ ἐπικειμένων καὶ προκαλουμένων αὐτούς, καὶ ἐπαγγελλομένων μὴ μόνον ἐλέγχειν τὴν συκοφαντίαν ἀλλὰ καὶ δεικνύναι ὅσα κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν αὐτῶν ἐπλημμέλησαν. Οἱ δὲ τοσούτῳ φόβῳ τοῦ συνειδότος κατεσχέθησαν ὡς φυγεῖν αὐτούς, καὶ διὰ τῆς φυγῆς τὴν συκοφαντίαν αὐτῶν ἐλέγξαι καὶ ἅπερ ἐπλημμέλησαν διὰ τῶν δρασμῶν ὁμολογῆσαι.

Εἰ καὶ τὰ μάλιστα οὐ μόνον ἐκ τῶν προτέρων, ἀλλὰ καὶ ἐκ τούτων ἡ κακοτροπία καὶ ἡ συκοφαντία αὐτῶν δείκνυται, ὅμως ἵνα μηδὲ ἐκ τῆς φυγῆς πρόφασίν τινα ἑτέρας κακουργίας πορίσασθαι δυνηθῶσιν, ἐσκεψάμεθα κατὰ τὸν τῆς ἀληθείας λόγον τὰ παρ´ ἐκείνων δραματουργηθέντα ἐξετάσαι. Καὶ τοῦτο προθέμενοι, εὑρήκαμεν αὐτοὺς ἐκ τῶν πραχθέντων συκοφάντας καὶ μηδὲν ἕτερον ἢ ἐπιβουλὴν κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν πεποιηκότας. Ὃν γὰρ ἔλεγον παρὰ Ἀθανασίου πεφονεῦσθαι Ἀρσένιον, οὗτος ζῇ καὶ ἐν τοῖς ζῶσιν ἐξετάζεται. Ἀπὸ δὲ τούτου καὶ τὰ περὶ τῶν ἄλλων θρυληθέντα παρ´ αὐτῶν φαίνεται πλάσματα.

Ἐπειδὴ δὲ καὶ περὶ ποτηρίου ἐθρύλουν ὡς κλασθέντος παρὰ Μακαρίου τοῦ πρεσβυτέρου Ἀθανασίου, ἐμαρτύρησαν μὲν αὐτοῖς οἱ παραγενόμενοι ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ Μαρεώτου καὶ τῶν λοιπῶν τόπων, ὅτι μηδὲν τούτων πέπρακται· καὶ οἱ ἐπίσκοποι δὲ γράψαντες οἱ ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου πρὸς Ἰούλιον τὸν συλλειτουργὸν ἡμῶν ἱκανῶς διεβεβαιοῦντο μηδὲ ὑπόνοιαν ὅλως τοιαύτην γεγενῆσθαι. Ἄλλως τε λέγουσιν ὑπομνήματα ἔχειν κατ´ αὐτοῦ, ἃ κατὰ μονομέρειαν συνέστη γεγενῆσθαι. Καὶ ὅμως καὶ ἐν τοῖς ὑπομνήμασι τούτοις ἐθνικοὶ καὶ κατηχούμενοι ἠρωτῶντο· ἐξ ὧν εἷς κατηχούμενος ἐρωτώμενος ἔφασκεν ἔνδον εἶναι ὅτε Μακάριος ἐπέστη τῷ τόπῳ, καὶ ἕτερος ἐρωτώμενος ἔλεγε τὸν θρυλούμενον παρ´ αὐτῶν Ἰσχύραν νοσοῦντα κατακεῖσθαι ἐν κελλίῳ, ὡς ἀπὸ τούτου φαίνεσθαι μηδ´ ὅλως γεγενῆσθαί τι τῶν ὅλων μυστηρίων, διὰ τὸ τοὺς κατηχουμένους ἔνδον εἶναι καὶ τὸν Ἰσχύραν μὴ παρεῖναι, ἀλλὰ νοσοῦντα κατακεῖσθαι. Καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς ὁ παμπόνηρος Ἰσχύρας, ψευσάμενος ἐπὶ τῷ εἰρηκέναι κεκαυκέναι τὸν Ἀθανάσιόν τινα τῶν θείων βιβλίων καὶ † διαψεύσασθαι, ὡμολόγησε κατ´ ἐκεῖνο καιροῦ νοσεῖν ὅτε Μακάριος παρῆν καὶ κατακεῖσθαι, ὡς καὶ ἐκ τούτου συκοφάντην αὐτὸν δείκνυσθαι. Ἀμέλει τῆς συκοφαντίας ταύτης μισθὸν αὐτῷ τῷ Ἰσχύρᾳ δεδώκασιν ἐπισκόπου ὄνομα, τῷ μηδὲ πρεσβυτέρῳ τυγχάνοντι. Ἀπαντήσαντες γὰρ δύο πρεσβύτεροι, σὺν Μελιτίῳ ποτὲ γενόμενοι, ὕστερον δὲ ὑπὸ τοῦ μακαρίου Ἀλεξάνδρου τοῦ γενομένου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας δεχθέντες, [οἳ] καὶ σὺν Ἀθανασίῳ ὄντες ἐμαρτύρησαν μηδὲ πώποτε τοῦτον πρεσβύτερον Μελιτίου γεγενῆσθαι, μηδ´ ὅλως ἐσχηκέναι Μελίτιον εἰς τὸν Μαρεώτην ἐκκλησίαν ἢ λειτουργόν. Καὶ ὅμως τὸν μηδὲ πρεσβύτερον τυγχάνοντα νῦν ὡς ἐπίσκοπον προήγαγον, ἵνα τῷ ὀνόματι τούτῳ δόξωσιν ἐπὶ τῇ συκοφαντίᾳ καταπλήττειν τοὺς ἀκούοντας.

Ἀνεγνώσθη δὲ καὶ τὸ σύγγραμμα τοῦ συλλειτουργοῦ ἡμῶν Μαρκέλλου καὶ εὑρέθη τῶν περὶ Εὐσέβιον ἡ κακοτεχνία· ἃ γὰρ ὡς ζητῶν ὁ Μάρκελλος εἴρηκεν, ταῦτα ὡς ὡμολογημένα διαβεβλήκασιν. Ἀνεγνώσθη γοῦν ταῦτα καὶ τὰ ἑξῆς καὶ τὰ πρὸ αὐτῶν τῶν ζητημάτων, καὶ ὀρθὴ ἡ πίστις τοῦ ἀνδρὸς εὑρέθη. Οὔτε γὰρ ἀπὸ τῆς ἁγίας Μαρίας, ὡς αὐτοὶ διεβεβαιώσαντο, ἀρχὴν ἐδίδου τῷ τοῦ θεοῦ λόγῳ, οὔτε τέλος ἔχειν τὴν βασιλείαν αὐτοῦ ἀλλὰ καὶ τὴν βασιλείαν ἄναρχον καὶ ἀκατάπαυστον εἶναι τὴν τούτου ἔγραψεν. Καὶ Ἀσκληπᾶς δὲ ὁ συλλειτουργὸς προσήνεγκεν ὑπομνήματα γεγενημένα ἐν Ἀντιοχείᾳ, παρόντων τῶν κατηγόρων καὶ Εὐσεβίου τοῦ ἀπὸ Καισαρείας· καὶ ἐκ τῶν ἀποφάσεων τῶν δικασάντων ἐπισκόπων ἔδειξεν ἑαυτὸν ἀθῶον εἶναι.

Εἰκότως οὖν, ἀδελφοὶ ἀγαπητοί, καλούμενοι πολλάκις οὐχ ὑπακούουσιν, εἰκότως ἔφυγον. Ὑπὸ γὰρ τοῦ συνειδότος ἐλαυνόμενοι, φυγῇ τὰς συκοφαντίας ἑαυτῶν ἐβεβαίωσαν, καὶ πιστευθῆναι κατ´ αὐτῶν πεποιήκασιν ἅπερ παρόντες οἱ κατηγοροῦντες ἔλεγον καὶ ἐπεδείκνυντο. ἔτι τοίνυν πρὸς τούτοις πᾶσι καὶ τοὺς πάλαι κατηγορηθέντας καὶ ἐκβληθέντας διὰ τὴν Ἀρείου αἵρεσιν οὐ μόνον ἐδέξαντο, ἀλλὰ καὶ εἰς μείζονα βαθμὸν προήγαγον, διακόνους μὲν εἰς πρεσβυτέριον, ἀπὸ δὲ πρεσβυτέρων εἰς ἐπισκοπήν, δι´ οὐδὲν ἕτερον ἢ ἵνα τὴν ἀσέβειαν διασπεῖραι καὶ πλατῦναι δυνηθῶσι καὶ τὴν εὐσεβῆ διαφθείρωσι πίστιν.

Εἰσὶ δὲ τούτων μετὰ τοὺς περὶ Εὐσέβιον νῦν ἔξαρχοι Θεόδωρος ἀπὸ Ἡρακλείας, Νάρκισσος ἀπὸ Νερωνιάδος τῆς Κιλικίας, Στέφανος ἀπὸ Ἀντιοχείας, Γεώργιος ἀπὸ Λαοδικείας, Ἀκάκιος ἀπὸ Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης, Μηνόφαντος ἀπὸ Ἐφέσου τῆς Ἀσίας, Οὐρσάκιος ἀπὸ Σιγγιδούνου τῆς Μυσίας, Οὐάλης ἀπὸ Μυρσοῦ τῆς Παννονίας. Καὶ γὰρ οὗτοι τοῖς σὺν αὐτοῖς ἐλθοῦσιν ἀπὸ τῆς Ἑῴας οὐκ ἐπέτρεπον οὔτε εἰς τὴν ἁγίαν σύνοδον εἰσελθεῖν οὔτε ὅλως εἰς τὴν ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ παραβαλεῖν συνεχώρησαν. Καὶ ἐρχόμενοι δὲ εἰς τὴν Σαρδικὴν κατὰ τόπους συνόδους ἐποιοῦντο πρὸς ἑαυτοὺς καὶ συνθήκας μετὰ ἀπειλῶν, ὥστε ἐλθόντας αὐτοὺς εἰς τὴν Σαρδικὴν μηδ´ ὅλως εἰς τὴν κρίσιν ἐλθεῖν, μήτε ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνελθεῖν τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ συνόδῳ, ἀλλὰ μόνον ἐλθόντας καὶ ἀφοσιώσει τὴν ἑαυτῶν ἐπιδημίαν ἐπιδειξαμένους ταχέως φυγεῖν. Ταῦτα γὰρ γνῶναι δεδυνήμεθα παρὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν Μακαρίου ἀπὸ Παλαιστίνης καὶ Ἀστερίου ἀπὸ Ἀραβίας, τῶν ἐλθόντων σὺν αὐτοῖς καὶ ἀναχωρησάντων ἀπὸ τῆς ἀπιστίας αὐτῶν. Οὗτοι γὰρ ἐλθόντες εἰς τὴν ἁγίαν σύνοδον, τὴν μὲν βίαν ἣν ἔπαθον ἀπωδύραντο, οὐδὲν δὲ παρ´ αὐτοῖς ὀρθὸν ἔλεγον πράττεσθαι, προστιθέντες καὶ τοῦτο ὡς ἄρα εἶεν τῆς ὀρθῆς ἀντιποιούμενοι δόξης καὶ κωλυόμενοι ἐξ αὐτῶν ἐλθεῖν ἐνταῦθα καὶ διὰ τὸ ἀπειλεῖν καὶ ἐντέλλεσθαι κατὰ τῶν βουλομένων ἀναχωρεῖν ἀπ´ αὐτῶν. Τούτου γοῦν ἕνεκα καὶ ἐν ἑνὶ οἴκῳ πάντες μεῖναι ἐσπούδασαν, μηδὲ τὸ βραχύτατον ἰδιάζειν αὐτοῖς ἐπιτρέψαντες.

Ἐπεὶ οὖν οὐκ ἔδει παρασιωπῆσαι οὐδὲ ἀνεκδικήτους ἐᾶσαι τὰς συκοφαντίας, τὰ δεσμά, τοὺς φόνους, τὰς πληγάς, τὰς περὶ τῶν πλαστῶν ἐπιστολῶν συσκευάς, τὰς αἰκίας, τὰς γυμνώσεις τῶν παρθένων, τὰς ἐξορίας, τὰς καταλύσεις τῶν ἐκκλησιῶν, τοὺς ἐμπρησμούς, τὰς μεταθέσεις ἀπὸ μικρῶν πόλεων εἰς μείζονας παροικίας, καὶ πρό γε πάντων τὴν κατὰ τῆς ὀρθῆς πίστεως νῦν ἐπαναστᾶσαν δυσώνυμον Ἀρειανὴν αἵρεσιν δι´ αὐτῶν, τούτου γοῦν ἕνεκεν τοὺς μὲν ἀγαπητοὺς ἀδελφοὺς ἡμῶν καὶ συλλειτουργούς, Ἀθανάσιον τὸν τῆς Ἀλεξανδρείας ἐπίσκοπον καὶ Μάρκελλον τὸν τῆς Ἀγκυρογαλατίας καὶ Ἀσκληπᾶν τὸν Γάζης καὶ τοὺς σὺν αὐτοῖς συλλειτουργοῦντας τῷ κυρίῳ, ἀθώους καὶ καθαροὺς εἶναι ἀπεφηνάμεθα, γράψαντες καὶ εἰς τὴν ἑκάστου παροικίαν ὥστε γιγνώσκειν ἑκάστης ἐκκλησίας τοὺς λαοὺς τοῦ ἰδίου ἐπισκόπου τὴν καθαρότητα καὶ τοῦτον μὲν ἔχειν ἐπίσκοπον καὶ προσδοκᾶν, τοὺς δὲ εἰς τὰς ἐκκλησίας αὐτῶν ἐπελθόντας δίκην λύκων, Γρηγόριον τὸν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ, Βασίλειον τὸν ἐν Ἀγκύρᾳ, καὶ Κυντιανὸν τὸν ἐν Γάζῃ, τούτους μηδὲ ἐπισκόπους ὀνομάζειν μηδὲ Χριστιανοὺς μηδὲ ὅλως κοινωνίαν τινὰ πρὸς αὐτοὺς ἔχειν μηδὲ δέχεσθαί τινα παρ´ αὐτῶν γράμματα μήτε γράφειν πρὸς αὐτούς.

Τοὺς δὲ περὶ Θεόδωρον τὸν ἀπὸ Ἡρακλείας τῆς Εὐρώπης καὶ Νάρκισσον τὸν ἀπὸ Νερωνιάδος τῆς Κιλικίας καὶ Ἀκάκιον τὸν ἀπὸ Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης καὶ Στέφανον ἀπὸ Ἀντιοχείας καὶ Οὐρσάκιον ἀπὸ Σιγγιδούνου τῆς Μυσίας καὶ Οὐάλεντα τὸν ἀπὸ Μυρσῶν τῆς Παννονίας καὶ Μηνόφαντον τὸν ἀπὸ Ἐφέσου καὶ Γεώργιον τὸν ἀπὸ Λαοδικείας, εἰ καὶ φοβηθεὶς μὴ παρεγένετο ἀπὸ τῆς Ἑῴας, ὅμως διὰ τὸ ἀπὸ τοῦ μακαρίου Ἀλεξάνδρου τοῦ γενομένου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας καθῃρῆσθαι αὐτὸν καὶ διὰ τὸ καὶ τούτους σὺν αὐτῷ τῆς Ἀρείου μανίας εἶναι καὶ διὰ τὰ ἐπενεχθέντα αὐτοῖς ἐγκλήματα, τούτους παμψηφεὶ καθεῖλεν ἡ ἁγία σύνοδος ἀπὸ τῆς ἐπισκοπῆς· καὶ ἐκρίναμεν μὴ μόνον αὐτοὺς ἐπισκόπους μὴ εἶναι, ἀλλὰ μηδὲ κοινωνίας μετὰ τῶν πιστῶν αὐτοὺς καταξιοῦσθαι. Τοὺς γὰρ χωρίζοντας τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας καὶ θεότητος τὸν υἱὸν καὶ ἀπαλλοτριοῦντας τὸν λόγον ἀπὸ τοῦ πατρὸς χωρίζεσθαι ἀπὸ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας προσήκει καὶ ἀλλοτρίους εἶναι τοῦ Χριστιανῶν ὀνόματος. ἔστωσαν τοίνυν καὶ ἡμῖν καὶ πᾶσιν ἀνάθεμα, διὰ τὸ κεκαπηλευκέναι αὐτοὺς τὸν λόγον τῆς ἀληθείας. Ἀποστολικὸν γάρ ἐστι παράγγελμα· «εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ´ ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω». Τούτοις μηδένα κοινωνεῖν παραγγείλατε· « Οὐδεμία γὰρ κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος». Τούτους πάντας μακρὰν ποιεῖτε· « Οὐδεμία γὰρ συμφωνία Χριστῷ πρὸς Βελίαρ». Καὶ φυλάξασθε, ἀδελφοὶ ἀγαπητοί, μήτε γράφειν πρὸς αὐτοὺς μήτε γράμματα παρ´ αὐτῶν δέχεσθαι. Σπουδάσατε δὲ καὶ ὑμεῖς, ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ συλλειτουργοί, ὡς τῷ πνεύματι παρόντες τῇ συνόδῳ ἡμῶν συναινέσαι καὶ ψηφίσασθαι δι´ ὑπογραφῆς ὑμετέρας, ὑπὲρ τοῦ παρὰ πάντων τῶν ἁπανταχοῦ συλλειτουργῶν ἡμῶν ὁμοφωνίαν διασώζεσθαι.

Ἀποκηρύττομεν δὲ ἐκείνους καὶ ἐξορίζομεν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τοὺς διαβεβαιουμένους ὅτι θεός ἐστιν δηλονότι ὁ Χριστός, ἀλλὰ μὴν ἀληθινὸς θεὸς οὐκ ἔστιν, ὅτι υἱός ἐστιν, ἀλλὰ ἀληθινὸς υἱὸς οὐκ ἔστιν, ὅτι γεννητός ἐστιν ἅμα καὶ γενητός. Οὕτως γὰρ ἑαυτοὺς νοεῖν τὸν γεγεννημένον ὁμολογοῦσιν, ὅτι οὕτως εἶπον· «τὸ γεγεννημένον γεγενημένον ἐστίν», καὶ ὅτι, τοῦ Χριστοῦ πρὸ αἰώνων ὄντος, διδόασιν αὐτῷ ἀρχὴν καὶ τέλος, ὅπερ οὐκ ἐν καιρῷ, ἀλλὰ πρὸ παντὸς χρόνου ἔχει. Καὶ ὑπόγυον δὲ δύο ἔχεις ἀπὸ τῆς ἀσπίδος τῆς Ἀρειανῆς ἐγεννήθησαν, Οὐάλης καὶ Οὐρσάκιος· οἵ τινες καυχῶνται καὶ οὐκ ἀμφιβάλλουσι λέγοντες ἑαυτοὺς Χριστιανοὺς εἶναι καὶ ὅτι ὁ λόγος καὶ ὅτι τὸ πνεῦμα καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἐσφάγη καὶ ἀπέθανεν καὶ ἀνέστη καί, ὅπερ τὸ τῶν αἱρετικῶν σύστημα φιλονεικεῖ, διαφόρους εἶναι τὰς ὑποστάσεις τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ εἶναι κεχωρισμένας.

Ἡμεῖς δὲ ταύτην παρειλήφαμεν καὶ δεδιδάγμεθα, ταύτην ἔχομεν τὴν καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν παράδοσιν καὶ πίστιν καὶ ὁμολογίαν· μίαν εἶναι ὑπόστασιν, ἣν αὐτοὶ οἱ αἱρετικοὶ οὐσίαν προσαγορεύουσι, τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος. Καὶ εἰ ζητοῖεν, τίς τοῦ υἱοῦ ἡ ὑπόστασίς ἐστιν, ὁμολογοῦμεν ὡς αὕτη [ἦν] ἡ μόνη τοῦ πατρὸς ὁμολογουμένη, καὶ μηδέ ποτε πατέρα χωρὶς υἱοῦ μηδὲ υἱὸν χωρὶς πατρὸς γεγενῆσθαι μηδὲ εἶναι δύνασθαι ὅ ἐστι λόγος πνεῦμα. Ἀτοπώτατον γάρ ἐστι λέγειν ποτὲ πατέρα μὴ γεγενῆσθαι· πατέρα χωρὶς υἱοῦ μήτε ὀνομάζεσθαι μήτε εἶναι δύνασθαι, ἔστιν αὐτοῦ τοῦ υἱοῦ μαρτυρία· «ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ ἐν ἐμοί» καὶ «ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν». Οὐδεὶς ἡμῶν ἀρνεῖται τὸ «γεγεννημένον», ἀλλά τισιν γεγεννημένον, παντάπασιν ἅπερ ἀόρατα καὶ ὁρατὰ προσαγορεύεται, γεννηθέντα τεχνίτην καὶ ἀρχαγγέλων καὶ ἀγγέλων καὶ κόσμου καὶ τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει, ὅτι φησίν· « Ἡ πάντων τεχνῖτις ἐδίδαξέ με σοφία» καὶ «πάντα δι´ αὐτοῦ ἐγένετο». Οὐ πάντοτε γὰρ εἶναι ἠδύνατο εἰ ἀρχὴν ἔλαβεν, ὅτι ὁ πάντοτε ὢν ἀρχὴν οὐκ ἔχει λόγος, θεὸς δὲ οὐδέποτε ὑπομένει τέλος. Οὐ λέγομεν τὸν πατέρα υἱὸν εἶναι οὐδὲ πάλιν τὸν υἱὸν πατέρα εἶναι· ἀλλ´ ὁ πατὴρ πατήρ ἐστι καὶ ὁ υἱὸς πατρὸς υἱός. Ὁμολογοῦμεν δύναμιν εἶναι τοῦ πατρὸς τὸν υἱόν· ὁμολογοῦμεν τὸν λόγον θεοῦ πατρὸς εἶναι, παρ´ ὃν ἕτερος οὐκ ἔστιν, καὶ τὸν λόγον ἀληθῆ θεὸν καὶ σοφίαν καὶ δύναμιν. Ἀληθῆ δὲ υἱὸν παραδιδόαμεν, ἀλλ´ οὐχ ὥσπερ οἱ λοιποὶ υἱοὶ προσαγορεύονται τὸν υἱὸν λέγομεν, ὅτι ἐκεῖνοι ἢ διὰ τοῦτο θεοὶ εἶεν τοῦ ἀναγεννᾶσθαι χάριν ἢ διὰ τὸ καταξιωθῆναι υἱοὶ προσαγορεύονται, οὐ διὰ τὴν μίαν ὑπόστασιν, ἥτις ἐστὶ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ. Ὁμολογοῦμεν καὶ μονογενῆ καὶ πρωτότοκον· ἀλλὰ μονογενῆ τὸν λόγον, ὃς πάντοτε ἦν καὶ ἔστιν ἐν τῷ πατρί· τὸ πρωτότοκος δὲ τῷ ἀνθρώπῳ. Διαφέρει δὲ τῇ κοινῇ κτίσει, ὅτι καὶ πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν. Ὁμολογοῦμεν ἕνα εἶναι θεόν, ὁμολογοῦμεν μίαν πατρὸς καὶ υἱοῦ θεότητα. Οὐδέ τις ἀρνεῖταί ποτε τὸν πατέρα τοῦ υἱοῦ μείζονα, οὐ δι´ ἄλλην ὑπόστασιν, οὐ διὰ τὴν διαφοράν, ἀλλ´ ὅτι αὐτὸ τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς μεῖζόν ἐστι τοῦ υἱοῦ. Αὕτη δὲ αὐτῶν ἡ βλάσφημος καὶ διεφθαρμένη ἑρμηνεία, τούτου ἕνεκα εἰρηκέναι αὐτὸν φιλονεικοῦσιν «ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν» διὰ τὴν συμφωνίαν καὶ τὴν ὁμόνοιαν.

Κατέγνωμεν πάντες οἱ καθολικοὶ τῆς μωρᾶς καὶ οἰκτρᾶς αὐτῶν διανοίας. Ὥσπερ ἄνθρωποι θνητοὶ ἐπειδὴ διαφέρεσθαι ἤρξαντο προσκεκρουκότες διχονοοῦσι καὶ εἰς διαλλαγὴν ἐπάνεισιν, οὕτως διάστασις καὶ διχόνοια μεταξὺ πατρὸς θεοῦ παντοκράτορος καὶ τοῦ υἱοῦ εἶναι δύναται, λέγουσιν· ὅπερ ἀτοπώτατον καὶ νοῆσαι καὶ ὑπολαβεῖν. Ἡμεῖς δὲ καὶ πιστεύομεν καὶ διαβεβαιούμεθα καὶ οὕτω νοοῦμεν, ὅτι ἡ ἱερὰ φωνὴ ἐλάλησεν « Ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν» καὶ διὰ τὴν τῆς ὑποστάσεως ἑνότητα, ἥτις ἐστὶ μία τοῦ πατρὸς καὶ μία τοῦ υἱοῦ. Καὶ τοῦτο δὲ πιστεύομεν πάντοτε, ἀνάρχως καὶ ἀτελευτήτως τοῦτον μετὰ τοῦ πατρὸς βασιλεύειν καὶ μὴ ἔχειν μήτε χρόνον μήτε ἔκλειψιν αὐτοῦ τὴν βασιλείαν, ὅτι ὃ πάντοτε ἔστιν οὐδέ ποτε τοῦ εἶναι ἤρξατο οὐδὲ ἐκλείπειν δύναται.

Πιστεύομεν καὶ παραλαμβάνομεν τὸν παράκλητον τὸ ἅγιον πνεῦμα, ὅπερ ἡμῖν αὐτὸς ὁ κύριος καὶ ἐπηγγείλατο καὶ ἔπεμψεν. Καὶ τοῦτο πιστεύομεν πεμφθέν· καὶ τοῦτο οὐ πέπονθεν, ἀλλ´ ὁ ἄνθρωπος ὃν ἐνεδύσατο, ὃν ἀνέλαβεν ἐκ Μαρίας τῆς παρθένου, τὸν ἄνθρωπον τὸν παθεῖν δυνάμενον· ὅτι ἄνθρωπος θνητός, θεὸς δὲ ἀθάνατος. Πιστεύομεν ὅτι τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνέστη οὐχ ὁ θεὸς ἐν τῷ ἀνθρώπῳ, ἀλλ´ ὁ ἄνθρωπος ἐν τῷ θεῶ ἀνέστη, ὅντινα καὶ προσήνεγκε τῷ πατρὶ ἑαυτοῦ δῶρον, ὃν ἠλευθέρωσεν. Πιστεύομεν δὲ ὅτι εὐθέτῳ καιρῷ καὶ ὡρισμένῳ πάντας καὶ περὶ πάντων αὐτὸς κρινεῖ. Τοσαύτη δέ ἐστιν αὐτῶν ἡ ἄνοια καὶ οὕτω παχεῖ σκότῳ ἡ διάνοια αὐτῶν ἐκτετύφλωται, ἵνα μὴ δυνηθῶσιν ἰδεῖν τὸ φῶς τῆς ἀληθείας. Οὐ συνιᾶσιν ᾧ λόγῳ εἴρηται «ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσι». Σαφές ἐστι διὰ τί ἕν· ὅτι οἱ ἀπόστολοι πνεῦμα ἅγιον τοῦ θεοῦ ἔλαβον· ἀλλ´ ὅμως αὐτοὶ οὐκ ἦσαν πνεῦμα, οὐδέ τις αὐτῶν ἢ λόγος ἢ σοφία ἢ δύναμις ἦν οὐδὲ μονογενὴς ἦν. «ὥσπερ» φησίν «ἐγὼ καὶ σὺ ἕν ἐσμεν, οὕτως καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ἓν ὦσιν». Ἀλλ´ ἀκριβῶς διέστειλε ἡ θεία φωνή· «ἐν ἡμῖν ἓν ὦσι» φησίν· οὐκ εἶπεν· «ὥσπερ ἡμεῖς ἕν ἐσμεν, ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ»· ἀλλ´ οἱ μαθηταὶ ἐν ἑαυτοῖς σύζυγοι καὶ ἡνωμένοι ἕν εἰσι τῇ πίστει, τῇ ὁμολογίᾳ, 〈ἵνα〉 καὶ ἐν τῇ χάριτι καὶ τῇ εὐσεβείᾳ τῇ τοῦ θεοῦ πατρὸς καὶ τῇ τοῦ κυρίου καὶ σωτῆρος ἡμῶν συγχωρήσει καὶ ἀγάπῃ ἓν εἶναι δυνηθῶσιν. »

Ἐκ τῶνδε τῶν γραμμάτων ἔστι μαθεῖν τῶν μὲν κατηγόρων τὴν συκοφαντίαν, τῶν δὲ πάλαι δικασάντων τὴν ἀδικίαν, καὶ πρὸς τούτοις τῶν δογμάτων τὴν ὑγείαν. Οὐ γὰρ μόνον τὰ περὶ τῆς θείας ἡμᾶς ἐδίδαξαν φύσεως οἱ μακάριοι πατέρες, ἀλλὰ καὶ τὴν περὶ τῆς οἰκονομίας διδασκαλίαν προσήνεγκαν. Ταῦτα ὁ Κώνστας μεμαθηκὼς ἠθύμησε μὲν τοῦ ἀδελφοῦ τὴν εὐκολίαν ὁρῶν, ἐχαλέπηνε δὲ κατὰ τῶν ταῦτα τετυρευκότων καὶ τὴν βασιλέως ἠπατηκότων εὐχέρειαν. Δύο δὴ οὖν τῶν εἰς τὴν Σαρδικὴν συνεληλυθότων ἐκλεξάμενος ἐπισκόπους πρὸς τὸν ἀδελφὸν μετὰ γραμμάτων ἀπέστειλεν· συναπέστειλε δὲ αὐτοῖς καὶ στρατηγὸν (Σαλιανὸς δὲ τούτῳ ὄνομα ἦν), ὃς εὐσεβείᾳ τε καὶ δικαιοσύνῃ διέλαμπεν. Τὰ δὲ γράμματα οὐ παραίνεσιν μόνον εἶχε καὶ συμβουλήν, ἀλλὰ καὶ ἀπειλὴν εὐσεβεῖ πρέπουσαν βασιλεῖ. Πρῶτον μὲν γὰρ ἐπέστειλε τῷ ἀδελφῷ τοῖς ἐπισκόποις τὰς ἀκοὰς ὑποσχεῖν καὶ τὰς ὑπὸ Στεφάνου καὶ τῶν ἄλλων τολμωμένας παρανομίας μαθεῖν, καὶ μέντοι καὶ Ἀθανάσιον ἀποδοῦναι τῇ ποίμνῃ, δήλης καὶ τῆς συκοφαντίας γεγενημένης καὶ τῆς τῶν πάλαι δικασάντων παρανομίας καὶ δυσμενείας. Προστέθεικε δέ, ὡς, εἰ μὴ πεισθείη καὶ τὰ δίκαια πράξοι, αὐτὸς τὴν Ἀλεξάνδρειαν καταλήψεται καὶ τὸν Ἀθανάσιον ἀποδώσει τοῖς ποθοῦσι προβάτοις καὶ τῶν δυσμενῶν ἐξελάσει τὸ στῖφος. Ταύτην δεξάμενος ὁ Κωνστάντιος τὴν ἐπιστολήν (ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ τηνικαῦτα ἐτύγχανεν ὤν), ὑπέσχετο δράσειν ἅπερ ὁ τῶν ὠδίνων ἐπήγγειλε κοινωνός. Ἀλλ´ ἐπὶ τούτοις ἀλγήσαντες οἱ τῇ ἀληθείᾳ πολεμεῖν εἰωθότες τὸ παμμίαρον ἐκεῖνο καὶ δυσσεβὲς κατεσκεύασαν δρᾶμα. Κατήχθη μὲν γὰρ παρὰ τὴν ὑπώρειαν τῶν ἀρχιερέων ἡ ξυνωρίς, ὁ δὲ στρατηγὸς καταγωγὴν ἑτέραν εἰλήφει.

* Source: / Πηγή: remacle.org. *

• * Cuthbert H. Turner [1860–1930],
  "The Genuineness of the Sardican Canons",
  Journal of Theological Studies 3 No 11 (April 1902): 370-397.
  [Eng/Αγγλ, PDF]

*

Σας ευχαριστούμε & πάλι. / Thank you again.

February 13th, 2012:

Thousands of readers from 99 different countries
have visited this web site.

Thank you whole-heartedly.

13 Φεβρουαρίου 2012:

Χιλιάδες αναγνώστες από 99 διαφορετικές χώρες
επισκέφθηκαν αυτό τον ιστότοπο.


Σας ευχαριστούμε από καρδιάς.

Christine King on the position of Jehovah's Witnesses during the Third Reich /Η Κριστίν Κιγκ περί της στάσης των Μαρτύρων του Ιεχωβάκατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ

 

 

* Christine King,
"Leadership lessons from history: Jehovah's Witnesses"
[Μαθήματα ηγεσίας από την ιστορία: Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά],
The International Journal of Leadership in Public Services, Emerald Group Publishing Limited,
Vol./Τόμ. 7 Iss/Τεύχ.: 2,
pp./σσ. 178 - 185.