«Τίνα αισθήματα επλήρουν τους καταδιωκομένους χριστιανούς πόσον ενόουν ούτοι την αξίαν της θρησκευτικής ανοχής μαρτυρούσιν οι εξής λόγοι τού υπέρ των καταδιωκομένων χριστιανών απολογουμένου Λακταντίου: "Η θρησκεία, λέγει, δεν δύναται να εξαναγκασθή (religio cogi non potest)· δια των λόγων μάλλον ή δια των ράβδων διαδοτέα η θρησκεία, ίνα ήναι εκουσίως αποδεκτή. Δεν απαιτούμεν, ίνα οι άλλοι έκοντες άκοντες λατρεύωσι τον Θεόν ημών, όστις είναι ο Θεός πάντων, ουδέ οργιζόμεθα, εάν δεν λατρεύωσιν αυτόν" (Instit. I, 19, 20). Όμοια διδάσκουσιν και ο Τερτυλλιανός (Tertull. ad Scapulam c. 2) και ο Ιουστίνος (Απολ. Α', 2, 4, 12). Πόσον ευτυχής θα ήτο ο κόσμος και από πόσων κακών θα εσώζετο η Ευρώπη κατά τους μέσους αιώνες και πόσα αίσχη ατιμάσαντα την ανθρωπότητα και βλάψαντα την υπόληψιν του χριστιανισμού δεν θα συνέβαινον, εάν και οι μετά ταύτα χριστιανοί είχον και εφήρμοζον εν τω βίω τας περί ανεξιθρησκείας θείας ταύτας αρχάς του Ευαγγελίου και των πρώτων χριστιανών!
Και όμως οι βυζαντινοί ταχέως ελησμόνησαν τας αρχάς ταύτας. Άμα από του μεγάλου Κωνσταντίνου θριαμβεύσαντες οι χριστιανοί κατά των εθνικών απέβησαν νικηταί, ήρξαντο από καταδιωκομένων να γίνωνται διώκται αυτοί και να αποδίδωσι σχεδόν τα ίσα αυτοίς. Νόμοι εξεδίδοντο κατά των θυόντων, οι εθνικοί ναοί διηρπάζοντο ή κατηδαφίζοντο, εθνικοί κατέχοντες δημόσια αξιώματα απεμακρύνοντο από των θέσεων αυτών. Ολίγοι τινές μετά ταύτα ως γνήσιοι του Ευαγγελίου διδάσκαλοι, οίον ο Χρυσόστομος (Opp. ed. Montf. II, 540) απεδοκίμαζον τους διωγμούς τούτους. Οι πλείστοι όμως των τότε χριστιανών ενόμιζον, ότι διώκοντες τους εθνικούς έπραττον θεάρεστον έργον και προέτρεπον τους αυτοκράτορας και εναθάρρυνον εις την κατά των αλλόδοξων τούτων βίαν [...]
Ο θρησκευτικός διωγμός εξετείνετο και επί των αιρετικών, οίτινες απεκηρύττοντο και κατεδιώκοντο υπό του κράτους».
(σσ. 8-10)
* Αναστάσιος-Διομήδης Κυριακός, Περί θρησκευτικής ανοχής, 1890.
No comments:
Post a Comment