«Ο Ιουστινιανός συνέταξε τον περίφημον αυτού κώδηκα· αλλά καίτοι νομοθέτης των λαών, έδωκε πρώτος το παράδειγμα της παραβιάσεως των νόμων, δια της παραλυσίας των ηθών αυτού. Διότι, ενώ αυτός και οι υπήκοοι αυτού έπραττον ασυστόλως φρικώδη εγκλήματα, επίστευεν ότι δύναται να εμπόδιση δια θεσπισμάτων καί τα ελάχιστα σφάλματα των υπηκόων· τέλος τιτλοφορούμενος «αυτοκράτωρ ελέω Θεού» ηξίου να διατελή σκληρός, επίορκος, κακοήθης και άδικος ελέω Θεού! Προσβαλλόμενος αδιακόπως υπό των βαρβάρων της Άρκτου και της επιδρομής των Περσών, οίτινες κατεφρόνουν αυτόν, επίστευσεν ότι δύναται να υπερασπισθή το έδαφος της αυτοκροτορίας, ουχί δια της πειθαρχίας των στρατών και εκλογής αρχιστράτηγων εμπείρων και δεδοκιμασμένων, αλλά δια της ανεγέρσεως απέραντου πληθύος φρουρίων· εκ τούτου δε προήλθον τοσούτον υπέρογκα έξοδα, ώστε προς εξίσωσιν αυτών έκρινεν αδιάφορον τον σφετερισμόν των κεφαλαίων και των ετησίων εισοδημάτων πάντων των σχολείων του κράτους. Αλλά τούτο κατέστη η θανασιμωτάτη πληγή των επιστημών και των γραμμάτων. Ούτω τα σχολεία εκλείσθησαν, οι διδάσκαλοι διεσκορπίσθησαν και κατήντησαν άθλιοι, τα σκότη δε της αμαθείας, βοηθητικά της δεσποτικής εξουσίας, εξηπλώθησαν πανταχού. Η απαιδευσία, μήτηρ της δεισιδαιμονίας και παίγνιον της υποκρισίας, επίστευεν οτι εκτελεί αξιόλογον έργον καίουσα ως βέβηλους, τας περγαμηνάς, την πολύτιμον αποθήκην των γνώσεων και της μεγαλοφυίας των αρχαίων, αντικαθιστούσα δε αυτάς δια συναξαρίων και οπτασιών μοναχών τινων εξημμένων. Ούτω τα αντίτυπα των δοκίμων συγγραμμάτων απέβησαν τοσούτον σπάνια, ώστε όσοι ποτέ ευτυχώς ανεγίνωσκον αυτά, ηναγκάζοντο να λαμβάνωσι τεμάχια μόνον αυτών, άπερ ωνομάζοντο Χρηστομάθειαι. Επομένως από της εποχής του Ιουστινιανού μέχρι της αλώσεως Κωνσταντινουπόλεως η έκπτωσις της ελληνικής φιλολογίας και η διαφθορά της γλώσσης εξισώθησαν προς την απώλειαν των πολιτικών δυνάμεων της αυτοκρατορίας.
Ως τρομερόν επεισόδιον της μακράς ταύτης τραγωδίας, αναφέρομεν τον διαμελισμόν της Ελλάδος και την αισχράν κατάκτησιν της Κωνσταντινουπόλεως υπό των σταυροφόρων. Διότι ωθούμενοι υπό της εριννύος του σχίσματος και της πλεονεξίας, οι δυτικοί εκείνοι χριστιανοί πρίγκηπες υπό την προστασίαν της Βενετίας, κατεκερμάτισαν εις μικράς ηγεμονίας την στερεάν και τας νήσους της Ελλάδος, ελεηλάτησαν τας πλουσιωτάτας πόλεις, κατέκαυσαν πολλάς βιβλιοθήκας, έθραυσαν τα αγάλματα και απετέλεσαν ούτω το σκότος του βαρβαρισμού ζοφωδέστερον».
* Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός, Ιστορία των γραμμάτων παρά τοις Νεωτέροις Έλλησι, Αθήνα 1870, σσ. 30-32.
No comments:
Post a Comment