Μιλλεναρισμός / χιλιασμός στην Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία / Millenarianism / chiliasm in Eastern Orthodox Church

Είχε η Εκκλησία εθνική συνείδηση;

Αν η Εκκλησία δεν είχε την τεχνογνωσία
της προσαρμογής σε διαδοχικές εξουσίες και καταστάσεις,
δεν θα είχε επιβιώσει επί δύο χιλιετίες

«Ηταν ακατανόητο για τους χριστιανούς το γεγονός ότι ο Θεός έδωσε τη νίκη στους «ασεβείς» μωαμεθανούς το 1453. Συνέβη προς εξαγνισμό των αμαρτιών τους; Ο Γεώργιος Σχολάριος, ο πρώτος πατριάρχης μετά την Αλωση, θεωρούσε την πτώση της Πόλης σημάδι της συντέλειας του κόσμου, που την περίμενε το 1492. To μοιραίο αυτό έτος θα συμπληρώνονταν 7.000 χρόνια από τη δημιουργία του κόσμου, σύμφωνα με το εκκλησιαστικό ημερολόγιο, και εφόσον «μια ημέρα Κυρίου, χίλια έτη επί γης», η περίοδος αυτή αντιστοιχούσε σε μια εβδομάδα του Θεού, επομένως μπορούσε να κλείσει ο κύκλος που άρχισε με τη δημιουργία του κόσμου.

Ο παροξυσμός του μαρτυρίου

Η ένταση των αποκαλυπτικών αναμονών δημιούργησε απτά γεγονότα. Ο παροξυσμός του μαρτυρίου είναι ένα από αυτά. Ο κόσμος των ιδεών και των παραστάσεων των νεομαρτύρων παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με αντιλήψεις των χρησμολόγων. Υπήρξαν κινήματα, όπως του Διονυσίου του Φιλοσόφου, που ελαύνονταν από παρόμοιες εσχατολογικές αντιλήψεις. Στις περισσότερες ερμηνείες της Αποκάλυψης θεωρούνταν ότι ο Μωάμεθ είχε προαναγγελθεί ως το τέταρτο θηρίο. Σε άλλα εκκλησιαστικά κείμενα παρουσιάζεται ως γιος του Διαβόλου. Από τις αντιλήψεις αυτές γεννήθηκε η ιδέα ότι το Ισλάμ δημιουργήθηκε βάσει «σατανικού» σχεδίου, ενώ ο Μωάμεθ στάλθηκε στη γη ως αντίβαρο του Χριστού. Αν όμως η Τουρκοκρατία ισοδυναμούσε με την κυριαρχία του Αντιχρίστου, όπως είχε προφητεύσει η Αποκάλυψη, τι επιφύλασσε το μέλλον για τους χριστιανούς; Θεολόγοι όπως ο Γεώργιος Κορέσιος ή ο Αναστάσιος Γόρδιος και o Νεκτάριος Τέρπος υποστήριζαν ότι ύστερα από το εσχατολογικό αυτό γεγονός θα επέλθει η συντέλεια του κόσμου. Αλλοι, όπως ο Πανταζής ο Λαρισαίος, ο Λίνδιος, ο Θεοδώρητος και ο Κύριλλος, διακήρυσσαν ότι μετά την πτώση του μωαμεθανισμού και του παπισμού θα επικρατούσε στον κόσμο η αναμενόμενη χιλιετής βασιλεία του Χριστού με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη. Η περιοδολόγηση της ιστορίας σε τέσσερις αυτοκρατορίες, σύμφωνα με το όραμα του προφήτη Δανιήλ, αποτελούσε το υπόβαθρο της ιστορικής τους αντίληψης. Πού βρισκόμαστε τώρα, σε ποιο σημείο της ιστορίας, αναρωτιόταν ο Αναστάσιος Γόρδιος (18ος αι.), βέβαιος ότι η ιστορική πορεία είχε προδιαγραφεί στη Βίβλο.

«Αραγε ποία είναι η βασιλεία του Μωάμεθ και εις ποίαν αράδα ευρίσκεται μέσα εις την Θείαν Γραφήν; Διατί η Θεία Γραφή τέσσαρας βασιλείας μεγάλας του κόσμου φανερώνει πως έχουν να κυριεύσουν όλον τον κόσμον, μία κατόπιν την άλλην, και εις την τετάρτην βασιλεία μέλλει να γίνει η συντέλεια του κόσμου».

Η έννοια της εθνικής απελευθέρωσης ήταν απλώς έξω από κάθε δυνατότητα σκέψης στα εκκλησιαστικά περιβάλλοντα. Ηταν, δηλαδή, αδιανόητη. Η αποκαλυπτική πίστη ήταν τόσο διαδεδομένη ώστε τα αποκαλυπτικά κείμενα, οι προφητείες, οι χρησμοί αποτελούσαν μέρος της καθημερινής λαϊκής κουλτούρας. Οι διατριβές των Α. Αργυρίου («Οι ελληνικές ερμηνείες στην Αποκάλυψη») και Αλ. Καριώτογλου («Η περί του Ισλάμ και της πτώσεως αυτού ελληνική χρησμολογική γραμματεία») δείχνουν έναν κόσμο πεποιθήσεων που θα ξάφνιαζε τον ιστορικά εγγράμματο σημερινό αναγνώστη. Αυτόν τον κόσμο δεν μπορούσαμε να τον δούμε παλαιότερα, αρχικά εξαιτίας της αναδρομικής προβολής επάνω του της εθνικής ιδέας και στη συνέχεια επειδή υπερεκτιμήθηκε η εμβέλεια του Διαφωτισμού.

Ωστόσο η αναμονή του τέλους της ιστορίας δεν εμπόδισε τον Σχολάριο να διαπραγματεύεται με τον Μωάμεθ τον κατακτητή προνόμια για την Εκκλησία και να την εντάσσει στα φορολογητέα υποκείμενα της αυτοκρατορίας.

Η ικανότητα προσαρμογής

Οπως μας έδειξε πρόσφατα η Τόνια Κιουσοπούλου στο βιβλίο της «Βασιλεύς ή Οικονόμος; Πολιτική εξουσία και ιδεολογία πριν την Αλωση» (Πόλις, 2007), η Εκκλησία είχε αρχίσει να παίρνει αποστάσεις από την πολιτική εξουσία ήδη πριν από την άλωση της Πόλης, όταν αντιλήφθηκε ότι το κράτος θα ναυαγούσε ενώ η ίδια θα επιβίωνε. Εξάλλου η Εκκλησία επί τέσσερις αιώνες πριν από την Αλωση συμβίωνε με τους Οθωμανούς που είχαν καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της παλιάς αυτοκρατορίας. Βαθμιαία η Εκκλησία αυτονομήθηκε και υποκατέστησε συμβολικά την αυτοκρατορία. Το βλέπει κανείς και στις αλλαγές στην εικονογραφία. Μετά την Αλωση εμφανίστηκε η εικόνα του Δεσπότη Χριστού με αυτοκρατορική αμφίεση και βασιλική μίτρα. Σε μικρούς αυτοκράτορες μεταμφιέστηκαν από τότε και οι ορθόδοξοι επίσκοποι. Η αυτονόμηση της Εκκλησίας φυσικά διευκολύνθηκε και από την ενωτική πολιτική των Παλαιολόγων και ο θρίαμβος των Τούρκων επισφράγισε τη νίκη των Ανθενωτικών. Με την Αλωση η Εκκλησία απελευθερώθηκε από τον σφιχτό εναγκαλισμό της χριστιανικής εξουσίας.

Το χαμένο ραντεβού ανάμεσα στην Αλωση και στη συντέλεια αποδέσμευσε και τα λόγια στρώματα από την αποκαλυπτική παράδοση. Σιγά σιγά μικρές ομάδες από τη σημειολογική επικράτεια του αποκαλυπτικού χρόνου άρχισαν να περνούν στη σημειολογική επικράτεια της αναβίωσης του αρχαίου κόσμου, σε ένα άλλο δηλαδή χρονικό σχήμα, ακολουθώντας βέβαια ανάλογες διανοητικές μετατοπίσεις στην Ιταλία, με την οποία άλλωστε αυτές οι ομάδες συνδέονταν. Τον αυτοπροσδιορισμό Έλληνες ή Ελληνορωμαίοι άρχισαν να τον χρησιμοποιούν μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα γενικού εξαρχαϊσμού, στα οποία οι Τούρκοι ονομάζονταν Αχαιμενίδες ή Πέρσες, οι Μουσουλμάνοι Ισμαηλίτες ή Αγαρινοί και οι Ιταλοί Λατίνοι. Αυτά τα συμφραζόμενα άλλωστε οδηγούσαν και στον άκρατο εξαρχαϊσμό της γλώσσας. Σε αυτή την κατεύθυνση ωθήθηκαν βέβαια και από άλλους λόγους. Σε μια ατμόσφαιρα αναβίωσης των ελληνικών και λατινικών σπουδών που προκάλεσε η Αναγέννηση, η επίκληση της ελληνικότητας αποτελούσε ισχυρό πολιτισμικό κεφάλαιο. Βέβαια αυτή η τάση αφορούσε ελάχιστους κύκλους. Οι περισσότεροι ονόμαζαν «Ελληνες» τους παγανιστές και τους αλλόδοξους.

Το 1774 και οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι ήταν γεγονότα που πυροδότησαν εκ νέου προφητείες. Η απογοήτευση από τον πόλεμο αυτόν έδωσε τη στροφή προς την εκκοσμικευμένη αντίληψη της ιστορίας. Διεύρυνε, δηλαδή, τον κύκλο όσων διαπίστωναν την πλήρη ανεπάρκεια των παλαιών κωδίκων για την ανάγνωση του κόσμου και την ανάγκη υιοθέτησης ενός νέου κώδικα. Αυτή η μετάβαση από το ένα σύστημα σκέψης στο άλλο, δηλαδή από την αποκάλυψη και τη θεωρία των τεσσάρων αυτοκρατοριών στην αναβίωση του αρχαίου έθνους και από την προεγγραφή των γεγονότων στην ακολουθία αιτίας - αποτελέσματος, ήταν η αναγκαία συνθήκη ώστε να γίνει το πέρασμα και στην ιδέα του έθνους. Χωρίς την εγκατάλειψη της πίστης στη συντέλεια του κόσμου δεν μπορούσε να γεννηθεί η συνείδηση του έθνους. Αν χρησιμοποιήθηκαν αργότερα παρόμοιες χρησμολογίες για να εμψυχώσουν εθνικά κινήματα, αυτό έγινε με εντελώς εργαλειακό τρόπο και δείχνει πόσο εμπεδωμένες ήταν στο λαϊκό φαντασιακό οι αποκαλυπτικές ιδέες ως η μορφή που έπαιρνε το μέλλον.

Η προφητεία και η ιστορία

Η αναδίφηση των παλιών αποκαλυπτικών κειμένων αυτής της εποχής δείχνει ότι τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά από την εικόνα συμπόρευσης Εκκλησίας και εθνικού απελευθερωτικού πνεύματος. Η προφητεία εξηγούσε την ιστορία, και όχι το αντίθετο. Και η προφητεία δεν μίλαγε για εθνική απελευθέρωση αλλά για τη συντέλεια του κόσμου και τη χιλιετή βασιλεία του Θεού. Η έννοια «έθνος», για να συνειδητοποιηθεί, απαιτούσε ένα άλλο, πολύ διαφορετικό μοντέλο ιστορικής συνείδησης από το αποκαλυπτικό.

Τις δυσκολίες και τα πρώτα αδέξια βήματα στη δημιουργία αυτής της νέας συνείδησης έρχεται τώρα να μας δείξει το βιβλίο του Νίκου Ροτζώκου «Εθναφύπνιση και εθνογένεση» (Βιβλιόραμα, 2007) εντοπίζοντας τις δυναμικές διαφοροποιήσεις στα 50 χρόνια που προηγήθηκαν της Επανάστασης. Το εκπληκτικό βέβαια είναι πώς μέσα σε λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους η Εκκλησία κατόρθωσε να πείσει για τον δικό της πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιδέα του έθνους και να τον επιβάλει στη διδασκαλία της ιστορίας στην εκπαίδευση. Ταυτίστηκε μάλιστα τόσο με την ιδέα αυτή ώστε να κατακεραυνώνει όσους της αμφισβητούσαν την πρωτοκαθεδρία στους εθνικούς αγώνες. Βέβαια αυτός ο εναγκαλισμός Ορθοδοξίας και εθνικισμού μετά από τον 19ο αι. και εξής συνέβη με όλες τις βαλκανικές χώρες, και δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να απορούμε. Αν η Εκκλησία δεν είχε την τεχνογνωσία της προσαρμογής σε διαδοχικές εξουσίες και καταστάσεις, δεν θα είχε επιβιώσει επί δύο χιλιετίες. Και από την άποψη ενός θεσμού με δισχιλιετή ιστορία, ένα κράτος όπως το ελληνικό, που δεν συμπλήρωσε ακόμη ούτε 200 χρόνια ύπαρξης, δεν είναι παρά επεισόδιο στη ζωή του».

* Αντώνης Λιάκος,
«Είχε η Εκκλησία εθνική συνείδηση;»,
Το Βήμα, 25ης Μαρτίου 2007.

Η Φοινίκη & ο Αλφαβητισμός των Αραμαίων /Phoenicia and the Alphabetization of the Aramaeans

«The alphabet was a Canaanite invention, and certainly was borrowed by the Aramaeans from the Canaanites or Phoenicians whom they met. This borrowing took place early in the Iron Age, when Sidon and Byblos were actively engaged in Syria and Anatolia, and long before the formation of Aramaean national states squelched the creative Phoenician spirit in these regions.

The alphabet probably had its origins in Egyptian group writing (Hoch 1994: 487-504), and was the successor of the early-secondmillennium attempt to write Canaanite in a pseudo-hieroglyphic syllabary (Hoch 1990; Colless 1992). It had 22 consonantal phonemes and no vowels (Colless 1990; 1991), and was invented at a time when Canaanite had already adapted the more elaborate Northwest Semitic phonological inventory. Like the syllabary it replaced, as its Egyptian heritage recommends, and as its early use in the Sinai peninsula to write the name of the goddess 'Ba'alat' would suggest, it was probably a Byblian invention».

[«Το αλφάβητο ήταν μια χαναανιτική εφεύρεση, και σίγουρα το υιοθέτησαν οι Αραμαίοι από τους Χανααναίους ή τους Φοίνικες με τους οποίους συναντήθηκαν. Αυτός ο δανεισμός έλαβε χώρα στις αρχές της Εποχής του Σιδήρου, όταν η Σιδώνα και η Βύβλος είχαν άμεση εμπλοκή με την Συρία και την Ανατολία, και πολύ πριν καταστείλει η διαμόρφωση των αραμαϊκών εθνικών κρατών το δημιουργικό φοινικικό πνεύμα σε αυτές τις περιοχές.

Το αλφάβητο πιθανώς είχε την προέλευσή του στην αιγυπτιακή ομαδική γραφή (Hoch 1994: 487-504), και διαδέχθηκε την απόπειρα στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας να γραφεί η Χανναανιτική με ένα ψευδοϊερογλυφικό συλλαβάριο. (Hoch 1990· Colless 1992) Είχε 22 συμφωνικά φωνήματα και καθόλου φωνήεντα (Colless 1990· 1991), και εφευρέθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία οι Χαννααναίοι είχαν ήδη υιοθετήσει την πιο ακριβή Βορειοδυτική Σημιτική φωνολογική δεξαμενή. Παρόμοια με το συλλαβάριο που αντικατέστησε, όπως φανερώνεται από την αιγυπτιακή κληρονομιά του, και όπως  υποδηλώνει η πρώιμη χρήση του στην χερσόνησο του Σινά με τη γραφή του ονόματος της θεάς 'Βα'αλάτ', ήταν πιθανώς μια Βυβλική εφεύρεση».]

 * Brian Peckham, «Phoenicians and Aramaeans: The Literary and Epigraphic Evidence»,
[«Φοίνικες και Αραμαίοι: Οι Γραμματειακές και Επιγραφικές Αποδείξεις»]
The World of the Aramaeans II, Studies in History and Archaeology in Honour of Paul-Eugene Dion, Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 325, Sheffield Academic Press, 2001, p./σ. 33.

 Canaanite soldiers / Χανααναίοι στρατιώτες

[Πηγή: Mark Healy,
Warriors of the Old Testament,
Firebird Books, 1989, p./σ. 28]

Δρ Σιαμάκης: το ιερό Τετραγράμματο & οι επιγραφές της ιερατικής ευλογίας της Κετέφ Χινόμ / Dr Siamakis: The sacred Tetragrammaton & the Priestly Blessing inscriptions from Ketef Hinnom

«Ὅπως εἶναι εὐνόητο, στὰ δυὸ ἀργυρᾶ μικροσκοπικὰ εἰλητάρια τοῦ Ζ’ π.Χ. αἰῶνος συναντᾶται γιὰ πρώτη φορὰ σὲ σῳζόμενα χειρόγραφα τὸ ‘‘τετραγράμματον’’ –κι ἀργότερα κι ‘‘ἀνεκφώνητον’’– ὄνομα τοῦ Κυρίου στὴν ἑβραϊκὴ γλῶσσα καὶ γραφὴ τοῦ Μωϋσέως˙ Ιαυε. ἀκριβῶς καὶ φωτογραφικῶς γράφεται . πιὸ ἄνετα καὶ καθαρὰ θὰ γραφόταν ἀριστερόστροφα μὲν , δεξιόστροφα δὲ  , μὲ σημερινὰ ἔντυπα δεξιόστροφα γράμματα ΙΑFΕ˙ τὸ F εἶναι τὸ Y. δηλαδὴ τὸ ὄνομα εἶναι ΙΑYΕ, καὶ μὲ πεζὰ γράμματα Ιαυε ἤτοι Ἰαυέ. (στὴ φωτογραφία τοῦ ὀνόματος (=Ἰαυὲ) στὴν ἐφημερίδα ‘‘Τὰ Νέα’’ τῆς 2 - 3 Ὀκτωβρίου 2004 τὸ ὄνομα, ἐνῷ ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀριστερόστροφο, δημοσιεύται κατὰ λάθος ἔτσι δεξιόστροφο , ἐπειδὴ τοποθέτησαν τὴ διαφάνεια τῆς φωτογραφίας ἀνάποδα, κι ὄχι ἐπειδὴ στὴν ἐπιγραφὴ τοῦ ἀνασκαφικοῦ εὑρήματος εἶναι πράγματι δεξιόστροφο). τὸ πρῶτο γράμμα Ι (ιωτ, ἰῶτα) γράφεται ἔτσι σὰν τριπλῆ τεθλασμένη κι ἀριστερόστροφο τρεῖς φορὲς καὶ στὴν ἀρχαιότερη ἑλληνικὴ ἐπιγραφή, ἐκείνη τῆς οἰνοχόης τοῦ Διπύλου, τοῦ Η’ π.Χ. αἰῶνος ΗΟΣ ΝΥΝ ΟΡΧΕΣΤΟΝ ΠΑΝΤΟΝ ΑΤΑΛΟΤΑΤΑ ΠΑΙΖΕΙ ΤΟΤΟ ΔΕΚΑΝ ΜΙΝ (=Ὃς νῦν ὀρχηστῶν πάντων ἀταλώτατα παίζει, τούτῳ δεκᾶν μιν = Τώρα ὅποιος ἀπὸ τοὺς χορευτὰς χορεύει πιὸ χαριτωμένα ἀπ̉ ὅλους, σ̉ αὐτὸν νὰ δώσετε αὐτό), δηλαδὴ τὸ πήλινο ἀγγεῖο (οἰνοχόη), πάνω στὸ ὁποῖο εἶναι χαραγμένη (μετὰ τὸ ψήσιμο) ἡ ἐπιγραφή. (βλ. Κ. Σιαμάκη, Τὸ Ἀλφάβητο, σ. 431). τὸ δεύτερο γράμμα Α (αλπ, ἄλφα) γράφεται στὸ σχῆμα ἔτσι ἀλλὰ καὶ πλαγιαστὸ κι ἀριστερόστροφο στὴν ἴδια ἐπιγραφὴ ἑφτὰ φορές. τὸ τρίτο γράμμα F(υαυ, fαῦ, βαῦ, δίγαμμα, ef) γράφεται στὸ σχῆμα ἔτσι ἀλλὰ γυρισμένο πλέον δεξιόστροφο δύο φορὲς σὲ μιὰ βοιωτικὴ ἐπιγραφὴ πάνω σὲ χάλκινο λέβητα λίγο ἀρχαιότερο τοῦ 500 π.Χ. (βλ. Κ. Σιαμάκη, Τὸ Ἀλφάβητο, σ. 449). τὸ τέταρτο γράμμα Ε (= έι, εἶ, ἒ ψιλὸν) γράφεται ἀριστερόστροφο καὶ μὲ προεκτεταμένη τὴν κατακόρυφη γραμμή του πρὸς τὰ κάτω ἔτσι  τρεῖς φορὲς πάλι στὴν ἐπιγραφὴ τῆς οἰνοχόης τοῦ Διπύλου».

–Δρ Κωνσταντίνος Σιαμάκης,
«Αρχαιότατο χειρόγραφο της Βίβλου»,
προσωπικός ιστότοπος philologus.gr, δημοσίευση 24 Ιανουαρίου 2010.

1. Από ποια γράμματα αποτελείται το ιερό Τετραγράμματο της επιγραφής;
   ,יהוה δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά: ιωδ, χε, βαυ/δίγαμμα, χε.
2. Υπάρχει άλεφ/αλπ [א/] στο εβραϊκό Τετρα-γράμματο της επιγραφής;
   Όχι. Σε καμία από τις τρεις περιπτώσεις εμφάνισης του Τετραγράμματου δεν εμφανίζεται το άλεφ/αλπ. Σε κάθε περίπτωση στο Όνομα περιλαμβάνονται δύο χε [].
3. Αποτελεί η επιγραφή του φυλακτού απόδειξη για τον φωνηεντισμένο ελληνικό τύπο  ΙΑΥΕ - ΙΑFΕ - Ἰαυὲ;
   Όχι. Οι εβραϊκοί χαρακτήρες που περιέχονται είναι τα τέσσερα εβραϊκά σύμφωνα, τα οποία από μόνα τους δεν παρέχουν απόδειξη για συγκεκριμένη προφορά του Ονόματος.

 

Τα τρία σημεία όπου εμφανίζεται το Τετραγράμματο.

(Πλευρά Α, σειρές 12-17)

 Το κείμενο της επιγραφής στη σύγχρονη εβραϊκή γραφή.

(Πλευρά Α, σειρές 11-18)

Μεγέθυνση του Τετραγράμματου στη σειρά 15.

Είναι εμφανή τα δύο χε.

* Gabriel Barkay, Marilyn J. Lundberg, Andrew G. Vaughn, Bruce Zuckerman & Kenneth Zuckerman,
«The Challenges of Ketef Hinnom: Using Advanced Technologies to Reclaim the Earliest Biblical Texts and Their Context»
[«Οι προκλήσεις της Κετέφ Χινόμ: Χρήση Ανεπτυγμένων Τεχνολογιών για την Αποκατάσταση των πιο Πρώιμων Βιβλικών Κειμένων και του Συγκειμένου τους»],
Near Eastern Archaeology, The American Schools of Oriental Research, Vol./Τόμ. 66, No./Αρ. 4 (Dec./Δεκ., 2003), pp./σσ. 162-171.

* Ada Yardeni,
«Remarks on the Priestly Blessing on Two Ancient Amulets from Jerusalem»
[Παρατηρήσεις στην Ιερατική Ευλογία Δύο Αρχαίων Φυλαχτών από την Ιερουσαλήμ],
Vetus Testamentum, Brill, Vol./Τόμ. 41, Fasc./Δεσμ. 2 (Apr./Απρ., 1991), pp./σσ. 176-185.

* «Strata: A Good Look, Hi-Tech Peek at the “Priestly Blessing” Amulets»
[«Strata: Μια Προσεκτική Ματιά, Παρατήρηση Υψηλής Τεχνολογίας στα Φυλαχτά της "Ιερατικής Ευλογίας"»]
Biblical Archaeology Review 31:01, Jan/Feb-Ιαν/Φεβ 2005.

* Gabriel Barkay, Marilyn J. Lundberg, Andrew G. Vaughn & Bruce Zuckerman,
«The Amulets from Ketef Hinnom: A New Edition and Evaluation»
[«Τα Φυλαχτά της Κετέφ Χινόμ: Νέα Έκδοση και Επανεκτίμηση»],
Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No./Αρ. 334 (May/Μάιος, 2004), pp./σσ. 41-71.

* John Noble Wilford,
«Solving a Riddle Written in Silver»
[«Η Λύση ενός Αινίγματος Γραμμένου σε Ασήμι»],
The New York Times, 28 Σεπτεμβρίου 2004.

Σέφερ Ιεζιρά: το όνομα & το περιεχόμενο / Sefer Yetzirah: Its Greek name & its contents

«This leads us to the first text of Jewish literature, which yields the key words of the kabbalistic mystique of language and which is at the same time the most ancient text having a speculative character which is available to us in the Hebrew language. This is the Sefer Yetsira, "The Book of the Creation" (one could also translate this more expressively by "The Book of the Formation"); scholars differ in their dating of this book between the 2nd century and the 5th or 6th centuries; I myself am inclined to adhere to the earlier dating in the 2nd or 3rd centuries. This is a slender work of only a few pages; it is written in a Hebrew which is solemn and deliberate, and at the same time often extremely laconic. At a much later date, in the early Middle Ages, it served philosophers and mystics alike, as well as Kabbalists, as an authority which they borrowed to uphold their various personal viewpoints in their numerous commentaries. It contains a considerable number of enigmatic sentences, although its basic thesis is reasonably self-evident, precisely in the points which concern us here. It sets forth the ancient speculations, which recur right up to the close of the late biblical era, about the divine figure of Sophia considered as divine Wisdom, in which all creation is grounded; but it also lends these speculations a new twist, by suggesting that the mystique of numbers and the mystique of words are juxtaposed without any real link between them».

«Αυτό μας οδηγεί στο πρώτο κείμενο της ιουδαϊκής γραμματείας, το οποίο παρέχει της λέξεις-κλειδιά της καββαλιστικής αύρας μυστηρίου γύρω από τη γλώσσα και το οποίο είναι ταυτόχρονα το αρχαιότερο κείμενο με εικοτολογικό χαρακτήρα που έχουμε διαθέσιμο στην εβραϊκή γλώσσα. Αυτό είναι η Σέφερ Ιεζιρά, «Το Βιβλίο της Δημιουργίας» (θα μπορούσε να το μεταφράσει κάποιος πιο εκφραστικά ως «Το Βιβλίο της Μορφοποίησης»)· οι ειδικοί διαφωνούν στη χρονολόγηση του βιβλίου μεταξύ του 2ου αιώνα και του 5ου ή 6ου αιώνα· εγώ τείνω να αποδεχτώ την πρωιμότερη χρονολόγηση στον 2ο και 3ο αιώνα. Πρόκειται για ένα ισχνό έργο λίγων σελίδων· είναι γραμμένο σε Εβραϊκά που είναι επίσημα και λόγια, και ταυτόχρονα συχνά εξαιρετικά λακωνικά. Πολύ αργότερα, στις αρχές του Μεσαίωνα, εξυπηρέτησε τόσο τους φιλοσόφους όσο και τους μυστικιστές, καθώς και τους καββαλιστές, ως αυθεντία από την οποία δανείζονταν για να υποστηρίξουν τις διάφορες προσωπικές απόψεις τους στα πολυάριθμα σχολιολόγιά τους. Περιέχει ένα σημαντικό πλήθος αινιγματικών προτάσεων, αν και η βασική τοποθέτησή του είναι λογικά αυτονόητη, ειδικά στα σημεία που μας ενδιαφέρουν εδώ. Διατυπώνει τις αρχαίες εικασίες, οι οποίες επανεμφανίζονται ακριβώς προς το τέλος της ύστερης βιβλικής περιόδου, σχετικά με τη θεϊκή μορφή της Σοφίας που θεωρείται θεϊκή Σοφία, στην οποία θεμελιώνεται όλη η δημιουργία· αλλά, επίσης, προσδίδει σε αυτές τις εικασίες μια νέα τροπή, υποδεικνύοντας ότι η μυστική αύρα των αριθμών και η μυστική αύρα των λέξεων μπορούν να παραταχθούν χωρίς κάποια πραγματική σύνδεση μεταξύ τους».

• Gershom Scholem and Simon Pleasance,
  «The Name of God and the Linguistic Theory of the Kabbala»
  [Το Όνομα του Θεού και η Γλωσσική Θεωρία της Καββάλας].
  Diogenes 1972; 20; 59. DOI: 10.1177/039219217202007903.

* Sepher Yetzirah: The Book of Formation and the Thirty Two Paths of Wisdom
[Σέφερ Ιεζιρά: Το Βιβλίο της Μορφοποίησης και τα Τριανταδύο Μονοπάτια της Σοφίας],
(transl./μεταφρ. Wynn Westcott). The Theosophical Publishing Society, 1893.
[English/Αγγλικά PDF]

Giovanni Pico della Mirandola,
Cabalistarum Selectiora dogmata (1569), p./σ. 133a

Σημ. Το βιβλίο ספר יצירה έχει αποδοθεί Αγγλικά με διάφορους τρόπους, πχ Sefer Yezirah ή Sepher Yetzirah. Παρόμοια, στα Ελληνικά μεταγράφηκε με ποικίλους τίτλους: Σεφέρ/ Σέφερ  Γ[ι]ετζιρά[χ]/ Γ[ι]εζιρά[χ]/ Ιετζιρά[χ] κλπ. Σύμφωνα με τους από μακρόν κανόνες φωνηεντισμού και απόδοσης των εβραϊκών χαρακτήρων στα Ελληνικά, φαίνεται ότι ο πιο συνεπής τρόπος μεταγραφής του εβραϊκού ονόματος στα Ελληνικά είναι Σέφερ Ιεζιρά.

Ο Νικόλαος Λούβαρις & η Ιστορία της Φιλοσοφίας του / Nikolaos Louvaris & his History of Philosophy

* Νικόλαος Ι. Λούβαρις, Ιστορία της φιλοσοφίας, Τόμος Α΄, Εν Αθήναις, εκδ. Ελευθερουδάκης, 1933, 228 σ.

* Νικόλαος Ι. Λούβαρις, Ιστορία της φιλοσοφίας, Τόμος Β΄, Εν Ἀθήναις, εκδ. Ελευθερουδάκης, 1933, 277 σ.

[Ελληνικά, PDF]

Πόσα βιβλία έχει η Παλαιά Διαθήκη της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας; / How many are the books of the Old Testament of the Eastern Orthodox Church?

«Q. How many are the books of the Old Testament?
A. St. Cyril of Jerusalem, St. Athanasius the Great, and St. John Damascene reckon them at twenty-two, agreeing therein with the Jews, who so reckon them in the original Hebrew tongue. Athanas. Ep. xxxix. De Test., J. Damasc. Theol. 1. iv. c. 17.
Q. Why should we attend to the reckoning of the Hebrews?
A. Because, as the Apostle Paul says, unto them were committed the oracles of God: and the sacred books of the Old Testament have been received from the Hebrew Church of that Testament by the Christian Church of the New. Rom. iii. 2.
Q. How do St. Cyril and St. Athanasius enumerate the books of the Old Testament?
A. As follows: 1, The book of Genesis: 2, Exodus: 3, Leviticus: 4, The book of Numbers: 5, Deuteronomy: 6, The book of Jesus the son of Nun: 7, The book of Judges, and with it, as an appendix, The book of Ruth: 8, The first and second books of Kings, as two parts of one book: 9, The third and fourth books of Kings: 10, The first and second books of Paralipomena: 11, The first book of Esdras, and the second, or, as it is entitled in Greek, the book of Nehemiah: 12, The book of Esther: 13, The book of Job: 14, The Psalms: 15, The Proverbs of Solomon: 16, Ecclesiastes, also by Solomon: 17, The Song of Songs, also by Solomon: 18, The book of the Prophet Isaiah: 19, Of Jeremiah: 20, Of Ezekiel: 21, Of Daniel: 22, Of the Twelve Prophets.
Q. Why is there no notice taken in this enumeration of the books of the Old Testament of the book of the Wisdom of the son of Sirach, and of certain others?
A. Because they do not exist in the Hebrew.
Q. How are we to regard these last-named books?
A. Athanasius the Great says, that they have been appointed of the Fathers to be read by proselytes, who are preparing for admission into the Church».

[«Ε. Πόσα είναι τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης;

Α. Ο Αγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων, ο Αγ. Αθανάσιος ο Μέγας, και ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός απαριθμούν εικοσιδύο, συμφωνώντας με τους Ιουδαίους, οι οποίοι τόσα τα απαριθμούν στην πρωτότυπη Εβραϊκή γλώσσα. Αθανάσ. Ep. xxxix. De Test., Ι. Δαμασκ. Θεολ. 1. iv. c. 17.
Ε. Γιατί πρέπει να ακολουθούμε την απαρίθμηση των Εβραίων;
Α. Διότι, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, σε αυτούς ήταν εμπιστευμένες οι εξαγγελίες του Θεού: και τα ιερά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης παραλήφθηκαν από την Εβραϊκή Εκκλησία [και] αυτής της Διαθήκης από την Χριστιανική Εκκλησία της Καινής. Ρωμ. iii. 2.
Ε. Πώς απαριθμούν ο Αγ. Κύριλλος και ο Αγ. Αθανάσιος τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης;
Α. Ως ακολούθως: 1, Το βιβλίο της Γένεσης: 2, Έξοδος: 3, Λευιτικόν: 4, Το βιβλίο των Αριθμών: 5, Δευτερονόμιον: 6, Το βιβλίο του Ιησού του γιου του Ναυή: 7, Το βιβλίο των Κριτών, και μαζί του, σαν παράρτημα, Το βιβλίο της Ρουθ: 8, Το πρώτο και δεύτερο βιβλίο των Βασιλέων, ως δύο μέρη  του ίδιου βιβλίου: 9, Το τρίτο και τέταρτο βιβλίο των  Βασιλέων: 10, Το πρώτο και το δεύτερο βιβλίο των Παραλειπομένων: 11, Το πρώτο βιβλίο του Έσδρα, και το δεύτερο, ή, όπως τιτλοφορείται στα Ελληνικά, το βιβλίο του Νεεμία: 12, Το βιβλίο της Εσθήρ: 13, Το βιβλίο του Ιώβ: 14, Οι Ψαλμοί: 15, Οι Παροιμίες του Σολομώντα: 16, Εκκλησιαστής, επίσης του Σολομώντα: 17, Το Άσμα Ασμάτων, επίσης του Σολομώντα: 18, Το βιβλίο του Προφήτη Ησαΐα: 19, Του Ιερεμία: 20, Του Ιεζεκιήλ: 21, Του Δανιήλ: 22, Των Δώδεκα Προφητών.
Ε. Γιατί δεν γίνεται καμία αναφορά σε αυτή την απαρίθμηση των βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης στο βιβλίο της Σοφίας του γιου του Σειράχ, και σε μερικά άλλα;
Α. Επειδή δεν υφίστανται στα Εβραϊκά.
Ε. Πως πρέπει να θεωρούμε αυτά τα βιβλία;
Α. Ο Αθανάσιος ο Μέγας λέει, ότι έχουν καθοριστεί από τους Πατέρες να διαβάζονται από τους προσήλυτους, οι οποίοι ετοιμάζονται για την εισδοχή στην Εκκλησία».]

* The Longer Catechism of the Orthodox, Catholic Eastern Church, examined and approved by the most Holy Governing Synod,
[Η Μεγάλη Κατήχηση της Ορθόδοξης, Καθολικής, Ανατολικής Εκκλησίας, εξετασθείσα και εκριθείσα από την Αγιοτάτη Κυβερνώσα Σύνοδο]
1839, Moscow/Μόσχα, Synodal Press, pp./σσ. 38, 39.

[English/Αγγλικά, PDF]

Θρησκευτικότητα & ψυχική υγεία / Religiosity & mental health

«Psychologists have long been interested in the role that religion plays in the interpretation of and response to life events and how this manifests itself in everyday psychological adjustment. Some (e.g., Ellis 1965) claim that religion represents institutionalized irrationality and is deleterious to psychological functioning. Other psychologists (e.g., Jung 1933; Allport 1950) see religion as a source of meaning and stability in an uncertain world and conducive to positive psychological health. With the debate thus framed, much research has gone into the question of whether religion is beneficial, detrimental, or neutral in regard to psychological adjustment».

[«Οι ψυχολόγοι επί μακρόν έχουν δείξει ενδιαφέρον για το ρόλο που παίζει η θρησκεία στην ερμηνεία και στην ανταπόκριση προς τα γεγονότα της ζωής και το πώς εκδηλώνεται στην καθημερινή ψυχολογική ρύθμιση. Κάποιοι (πχ, Ellis 1965) ισχυρίζονται ότι η θρησκεία εκπροσωπεί έναν ιδρυματοποιημένο παραλογισμό και είναι δηλητηριώδης για την ψυχολογική λειτουργία. Άλλοι ψυχολόγοι (πχ, Jung 1933· Allport 1950) θεωρούν τη θρησκεία ως πηγή νοήματος και σταθερότητας μέσα σε έναν αβέβαιο κόσμο και προαγωγό θετικής ψυχολογικής υγείας. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια της αντιπαράθεσης, πολλή έρευνα έχει γίνει προς το ζήτημα του κατά πόσον η θρησκεία είναι ωφέλιμη, επιβλαβής, ή ουδέτερη για την ψυχολογική ρύθμιση».]

* Charles H. Hackney & Glenn S. Sanders,
«Religiosity and Mental Health: A Meta-Analysis of Recent Studies»,
[«Θρησκευτικότητα και Ψυχική Υγεία: Μετα-ανάλυση των Πρόσφατων Μελετών »],
Journal for the Scientific Study of Religion, Blackwell Publishing, Vol./Τόμ. 42, No./Αρ. 1 (Mar./Μάρ., 2003), pp./σσ. 43-56.
[English/Αγγλικά, PDF]

Τρεμπέλας: περί παρεμβολών στο Βιβλικό κείμενο

«Παρεμβολαί εις το κείμενον εγίνοντο είτε διά της εισαγωγής υποτιθεμένων διορθώσεων γραμματικών ή λεξικογραφικών, της ευκολωτέρας γραφής εισαγομένης εις το κείμενον εις δύσκολόν τι χωρίον, είτε όπως χωρίον τι αποσαφηνιζόμενον καταστή γραφική μαρτυρία υπέρ δόγματός τινος, είτε ίνα καθορισθή επί το πληρέστερον η έννοια η εκφραζομένη, είτε και εκ της λειτουργικής χρήσεως εισήγοντο φράσεις ολόκληροι, μεθ' ων η ακοή των τε υπαγορευόντων και των αντιγραφέων είχεν εξοικειωθή. Ούτως εν Α' Ιωάν. ε' 7-8 η ορθή γραφή φαίνεται να είναι «ότι τρείς εισιν οι μαρτυρούντες, το πνεύμα και το ύδωρ και το αίμα και οι τρεις εις το έν εισι». Το δυσερμήνευτον του χωρίου εδημιούργησε την παρεμβολήν, «ότι τρείς εισιν οι μαρτυρούντες εν τω ουρανώ, ο Πατήρ, ο Λόγος και τό Άγιον Πνεύμα και ούτοι οι τρεις έν εισι. Και τρείς εισιν οι μαρτυρούντες εν τη γη, το πνεύμα και το ύδωρ και το αίμα». Και εν Ματθ. ε' 22 «Πας ο οργιζόμενος τω αδελφώ αυτού», το «εική» δεν είναι αυθεντική γραφή. Παρεισήχθη προς αποσάφησιν του χωρίου. Ωσαύτως εν τη Κυριακή προσευχή το «Ότι σού εστιν η βασιλεία και η δύναμις και η δόξα εις τους αιώνας», προήλθεν εκ της λειτουργικής χρήσεως. Και εν Α' Τιμοθ. γ' 16 αυθεντική γραφή «Ός εφανερώθη εν σαρκί», είτε εκ κακής αναγνώσεως είτε προς διευκόλυνσιν της κατανοήσεως της έννοιας, μετεβλήθη «θεός εφανερώθη εν σαρκί»».

* Παναγιώτης Τρεμπέλας,
Εγκυκλοπαιδεία της Θεολογίας
(Πανεπιστημιακαί παραδόσεις αναθεωρηθείσαι),
Αδελφότης Θεολόγων "Ο Σωτήρ", 1964, σ. 237.

Τι συνέβη στον πρωτοχριστιανικό Χιλιασμό; / What happened to the early Christian Chiliasm?

CHILIASM

From the earliest times no doubt the Christian conception of salvation centred round two main ideas, one of which was the more intellectual or spiritual, and the other the more practical and material. The one was based on the conviction that in the person of the Christ there was given a full revelation of God—he was the Truth—and so salvation consisted essentially in the knowledge of God, as contrasted with the errors of heathendom and the defective conceptions of even the chosen people; a knowledge which included the gift of eternal life and all the privileges and joys of the highest spiritual illumination. This is obviously an idea which requires for its full appreciation more cultivation of the mind and the spiritual faculties than the masses of men possess. More widely attractive was the other idea which saw in salvation membership of the glorious kingdom which Christ was about to establish on earth on his return, when a new order of things would be inaugurated, and for a thousand years his disciples would share the blessedness of human life under the happiest conditions. In this connexion the highest importance was attached to the doctrine of the resurrection of the body. This conception of the reign upon earth of the Christ differed little from the common Jewish expectation, only the kingdom would be composed of Christians instead of the nation of Israel  and the Christian hopes in regard to it were largely derived from the Jewish apocalyptic writings, as were their conceptions of the fate of the enemies of their Lord and all who rejected his claims. The imagination pictured, and hopes were fixed on, a fairyland of ease and pleasure and delight. This was 'the great inheritance which the Gentile Christian communities received from Judaism, along with the monotheism assured by revelation and belief in providence', and though it was destined to be gradually dissipated—partly through the antijudaistic spirit of the Greek and Roman communities, and partly through the growth of higher moral and spiritual conceptions—it was for a long time enjoyed and tenaciously held in wide and influential circles of Christian life. The second coming, in glory, involving the resurrection of the dead, judgement of living and dead, was probably deemed imminent by the great mass of early Christians, and the hope of it was their stay in persecution, and must have greatly aided them to bear their suiferings, whether associated with the further belief in the thousand years' reign upon earth or not. (It was equally foretold as the first coming in dishonour and suffering; cf. Justin Apol. i 52, and Iren. i 10, who distinguishes it as παρουσία from the first έλευσις.) This belief (so far as it was Christian rather than Jewish in origin) was based on sayings of Christ such as those in which he speaks of drinking with his disciples in his Father's kingdom (Matt. 26:29), and promises that those who now hunger and thirst shall hereafter be satisfied (Matt. 5:6), and that faithful service shall be rewarded by rule over many cities (Luke 19:17, 19),—sayings which received a literal material interpretation. And the definite assignment of a thousand years as the extent of the duration of the kingdom was made by the author of the Apocalypse (20:1-10). For a thousand years the devil would be imprisoned, and martyrs and all who had not worshipped the beast and were free from his mark would come to life again and reign with Christ. This was 'the first resurrection', and only these—it appears—would have a share in the millennial kingdom, of which apparently Jerusalem 'the beloved city' was to be the centre. Among earlier writers the belief was held by the authors of the Epistle of Barnabas, the Shepherd, the second Epistle of Clement, by Papias, Justin, and by some of the Ebionites, and Cerinthus, according to the accounts of the Roman presbyter Caius in his treatise against the Montanists, quoted by Eusebius (H.E. iii 28). Of these Papias is one of the chief landmarks. Because of his belief in the millennium, Eusebius passed a disparaging criticism on his sense : "I suppose he got those ideas through a misunderstanding of the apostolic accounts, not perceiving that the things said by them were spoken mystically in figures. For he appears to have been of a very limited understanding, as one can see from his discourses." The materialistic character of their expectations is illustrated by the famous parable which he gives: "The days will come when vines shall grow, each having ten thousand branches, and in each branch ten thousand twigs, and in each twig ten thousand shoots, and in every one of the shoots ten thousand grapes, and every grape when pressed will give five-and-twenty measures of wine."

Justin shews the belief in exacter form. The Lord, Jesus Christ, was to return to Jerusalem, which was to be rebuilt, and there to eat and drink with his disciples, and the Christian people were to be gathered together there and live in happiness with him and with the patriarchs and prophets. This belief is not regarded by Justin as an essential part of the Christian faith (he acknowledges that many genuine Christians do not hold it), but he suggests that many who reject it reject also the resurrection of the dead (i.e. of the body), which is essential. For a thousand years the kingdom at Jerusalem would last for all believers in Christ, and then would take place the universal and eternal resurrection of all together and the judgement. In support of the belief he cites the prophet Isaiah and the apostle John, and applies the imagery of the prophet Micah to describe the happiness of the time when heaven and earth will be renewed, but it will still be the same earth, and all who have faith set on Christ and know the truth expressed in his and his prophets' words will inherit in it eternal
and imperishable blessings.

These hopes were fully shared by Irenaeus (who derived them from Papias direct perhaps), Melito, Hippolytus, Tertullian, and Lactantius.

The Gnostics were the first to reject such conceptions (Marcion referred them to the prompting of the God of the Jews—the only resurrection possible was spiritual, partial here in this world, and in perfection hereafter). The Gnostics were followed by 'Caius' and by Origen, who condemns the views as most absurd; but the most formidable assault upon Chiliastic teaching was made by Dionysius of Alexandria in his treatise On the Promises, rejecting the apostolic origin of the Apocalypse, which was the strongest support of all Chiliastic ideas. To this work he was roused by one Nepos, a bishop in the district of Arsinoe, who in the Chiliastic interest had written against the allegorical interpretation of the Apocalypse, insisting that it must be taken literally. The opposition of Dionysius seems to have been widely influential and effective in banishing all such materialistic expectations from the common faith of the Church. The Alexandrian theology made them impossible. By the middle of the fourth century they had come to be considered heretical, and a final blow was struck by Augustine, who taught that the millennium was the present reign of Christ, beginning with the Resurrection, and destined to last a thousand years.

* James Franklin Bethune-Baker,
An introduction to the early history of Christian doctrine,
[Εισαγωγή στην πρώιμη ιστορία του Χριστιανικού δόγματος],
1920, pp./σσ. 68-71. [English/Αγγλικά, PDF]

J. H. Michaelis: Biblia Hebraica, ex aliquot manuscriptis et compluribus impressis codicus

The Biblia Hebraica of 1720 was edited by Johann Heinrich Michaelis. Michaelis (1668-1738), theologian and Hebraist and professor of theology at the University of Halle, intended primarily to provide a correct Hebrew text based on nineteen printed editions and on five manuscripts preserved at Erfurt. His marginal Latin notes, printed in a very small font, constitute a concise running scientific apparatus.

Η Μπίμπλια Χεμπράικα του 1720 εκδόθηκε από τον Johann Heinrich Michaelis. Ο Μικαέλις (1668-1738), θεολόγος και Εβραϊστής και καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χάλλης, αποσκοπούσε κυρίως να κάνει διαθέσιμο ένα ορθό εβραϊκό κείμενο βασισμένο σε δεκαεννιά τυπωμένες εκδόσεις και σε πέντε χειρόγραφα που διατηρούνταν στην Ερφούρτη. Οι περιθωριακές λατινικές σημειώσεις, τυπωμένες με πολύ μικρούς χαρακτήρες, αποτελούν έναν συνοπτικό επιστημονικό κριτικό μηχανισμό που διατρέχει το κείμενο.

Available here/Διαθέσιμη εδώ:

* 1) Biblia hebraica (archive.org)

* 2) Biblia hebraica (books.google.com)

[Hebrew-Latin/Εβραϊκά-Λατινικά, PDF]


See also/Δείτε επίσης:

Maas, Anthony. "Editions of the Bible." The Catholic Encyclopedia. Vol. 5. New York: Robert Appleton Company, 1909. 12 Feb. 2010. [Editions of the Bible / Editions of the Hebrew text of the Bible / (b) Texts Corrected according to Codices and Printed Texts]

Dowling: περί Παυλικιανών / Dowling: Concerning Paulicians

* John Goulter Dowling,
A letter to the rev. S.R. Maitland on the opinions of the Paulicians,
[Επιστολή προς τον αιδ. S.R. Maitland σχετικά με τις απόψεις των Παυλικιανών],
1835. [English/Αγγλικά, PDF]

Dowling, John Goulter (1805–1841), Church of England clergyman and schoolmaster, the eldest son of John Dowling, innkeeper of the King's Head, Westgate Street, Gloucester, alderman, and sometime mayor of Gloucester, and his wife, Elizabeth Goulter of Hawkesbury, was born on 18 April 1805 in Gloucester. He was educated at the Crypt Grammar School, Gloucester, and at Wadham College, Oxford (1823–6). In 1827, soon after taking his BA degree, he became headmaster of the Crypt Grammar School, appointed by the governors, the corporation of Gloucester. He was ordained deacon in 1828 and priest in 1829 by Bishop Christopher Bethell, then of Gloucester. In 1834 Lord Chancellor Brougham presented him to the rectory of St Mary-de-Crypt with St Owen, Gloucester. He remained as headmaster of the school, and held both positions until his death. In addition to several sermons, Dowling published An Introduction to the Critical Study of Ecclesiastical History (1838), and Notitia scriptorum ss. patrum aliorumque veteris ecclesiae monumentorum (1839), which was described in the Gentleman's Magazine as ‘a valuable assistance to all engaged in theological researches’. He died on 9 January 1841 in Gloucester. Held in high esteem, he was commemorated by the stained glass in the east window of his church, placed there by his pupils and the people of Gloucester. [J. R. Washbourn, rev. Pauline Nash]

(J. R. Washbourn, ‘Dowling, John Goulter (1805–1841)’, rev. Pauline Nash, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 [http://www.oxforddnb.com/view/article/7968, accessed 12 Feb 2010])

Φώτιος Α΄ Κωνσταντινουπόλεως: περί Μανιχαίων / Photios I of Constantinople: Concerning Manichaei

* Φώτιος Α΄, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
  (επίσης, Μέγας Φώτιος, Άγιος Φώτιος)
Λόγος Α΄: Διήγησις περί της Μανιχαίων αναβλαστήσεως,
Λόγος Β΄: Απορίαι και λύσεις των Μανιχαίων,
Λόγος Γ΄,
Λόγος Δ΄: Κατά της των Μανιχαίων αρτιφυούς πλάνης, Αρσενίω τω μοναχώ πρεσβυτέρω και ηγουμένω των ιερών.

Και οι τέσσερις λόγοι διαθέσιμοι στην πρώτη πλήρη έκδοσή τους στο:

* Johann Christoph Wolf,
Anecdota Graeca sacra et profana: ex codicibus manu exaratis nunc primum in lucem edita, versione Latina donata, et notis illustrata Τόμοι 1-2,
Apud Theodorum Christophorum Felginer, 1722.

Το κείμενο των λόγων αυτών αναπαράχθηκε στον τόμο 102 της Ελληνικής Πατρολογίας του Μιν (Migne).

Παυλικιανοί: Η «κακίστη αίρεση των διεφθαρμένων ανθρώπων» & η καταστολή της / Paulicians: the "pessimae obscaenorum hominum sectae" and its suppression

«Neminem decet in pessimae obscaenorum hominum sectae locis, qui vocantur Pauliciani, diversari, illisve adhaerere, aut eos alloqui, aut ad invicem visitari ; sed ab illis omnino recedere, eos execrari, et odio prosequi; quoniam filii Satanae sunt, aeternique ignis fomites, atque abalienati ab amore voluntatis Creatoris. Quod si quis illis adhaeserit, et dilectionem atque amicitiam cum iisdem fecerit, iste omnino puniendus est, gravique poena est plectendus, donee resipuerit, atque in fide convaluerit. Sin autem recidivus in id fuerit deprehensus, hunc praecipimus penitus excommunicari, et foras, ceu pestem, ex Ecclesiae Christi membris eiici, ne radix amaritudinis sursum germinans impediat, et per Want inqitinentur multi».

[«Ουδείς επιτρέπεται να ευρεθή εις τα μέρη της κακίστης αιρέσεως των διεφθαρμένων ανθρώπων, οι οποίοι ονομάζονται Παυλικιανοί ούτε να προσκολληθή προς αυτούς, ούτε να ομιλήση προς αυτούς, ούτε ν' ανταλλάξη επισκέψεις μετ' αυτών. Αλλά οφείλετε ν' αποχωρήτε απ' αυτών κατά πάντα τρόπον, να καταράσθε αυτούς και να τους καταδιώκετε με μίσος. Διότι είνε υιοί του Σατανά, ύλη καύσιμος δια το αιώνιον πυρ και απεξενωμένοι της αγάπης του θείου θελήματος. Και αν κανείς συναναστρέφεται μετ' αυτών και γίνεται φίλος μετ' αυτών, θα τιμωρηθή παντοιοτρόπως δι' αυστηρών ποινών μέχρις ότου μετανοήση και στερεωθή εις την πίστιν. Εαν εν τούτοις συλληφθή περιπίπτων εκ νέου εις την αίρεσιν, εντελλόμεθα ν' αφορισθή παρευθύς και να αποβληθή ως πανώλης εκ της εκκλησίας του Χριστού, ίνα μη "η ρίζα της πικρίας απλωθή και εκβλαστήση και δι' αυτής πολλοί απολεσθούν"».]

(μεταφρ. Ιωάννης Ε. Αναστασίου, Οι Παυλικιανοί Η Ιστορία και η Διδασκαλία των, Εταιρεία Θρακικών Μελετών (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1954), Αθήνα 1959, σσ. 41, 42)

32th canon of the Synod of Twin (Ararat, 719),
seat of the Armenian patriarch/Catholicos John of Otzun /
32ος κανόνας της Συνόδου του Ντοβίν (Αραράτ, 719),
έδρα του πατριάρχη/καθολικού Αρμενίας Ιωάννη Οτζούν.

See/Βλέπε:

* Frederick Cornwallis Conybeare,
The Key of Truth, a manual of the Paulician church of Armenia,
1898, p./σ. 152. [English/Αγγλικά, PDF]


Foto/Φωτο: The persecution of Paulicians [Ο διωγμός των Παυλικιανών]. Miniature of the Madrid manuscript of Johannes Scylitzes/Μινιατούρα από χειρόγραφο του Ιωάννη Σκυλίτζη, Μαδρίτη (12th C/12ος αιώνας), fol./φύλλο 69.  © copyrights  Biblioteca Nacional, Madrid.

Hody, 1684: η απάτη της Επιστολής Αριστέα / Hody, 1684: The Letter of Aristeas forgery

«[Hody] proved that the "Letter of Aristeas" was a forgery».

[«[Ο Hody] απέδειξε ότι η Επιστολή Αριστέα ήταν απάτη».]

–Cross & Livingstone, New Oxford Dictionary of the Christian Church (1997), p./σ. 776, "Humphrey Hody".

* Humphrey Hody,
Contra historiam Aristae de LXX interpretibus Dissertatio
[Πραγματεία κατά τής ιστορίας του Αριστέα περί των Εβδομήκοντα μεταφραστών] (1684). [Latin/Λατινικά, PDF]


For a pro and against discussion, see/Για μια εξέταση των υπέρ και κατά βλέπε
Nina Collins, The Library in Alexandria and the Bible in Greek,
Brill Academic Publishers, 2000, pp./σσ. 115, 116.


Also/Επίσης:

* Antonius van Dale,
Dissertatio super Aristea de LXX interpretibus (1705). [Latin/Λατινικά, PDF]

Κατάλογος 624 ελληνικών πολυτονικών γραμματοσειρών (σε 227 οικογένειες) / Catalog of 624 Greek Unicode Fonts (227 Font Families)

* Κατάλογος 624 γραμματοσειρῶν (σὲ 227 οἰκογένειες)

* Catalog of 624 Fonts (227 Font Families)

*

Βιβλιοκριτική: K. E. Fleming, «Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων»

 

«Πριν από το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα υπήρχαν 77.400 εβραίοι. Μετά το Ολοκαύτωμα είχαν απομείνει περίπου 10.000. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης εξοντώθηκε το 85% του συνόλου του ελληνικού εβραϊκού πληθυσμού. Και μόνο το γεγονός ότι από τις 50.000 και πλέον των Εβραίων της Θεσσαλονίκης επέζησαν ελάχιστοι, με αποτέλεσμα η πάλαι ποτέ κραταιά εβραϊκή κοινότητα της πόλης να αριθμεί σήμερα περίπου 2.000 ψυχές, αρκεί για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του εγκλήματος, που συνοδεύθηκε με τη λεηλασία των περιουσιών τους και την καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου της πόλης».

Από τη βιβλιοκριτική «Η άγνωστη ιστορία των ελλήνων εβραίων» του Α. Βιστωνίτη (Το Βήμα, Κυριακής 31 Ιανουαρίου 2010) στο βιβλίο τής
Κ.Ε. Fleming
Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων
[Greece--a Jewish History],
μτφρ. Ν. Γάσπαρης, εκδ. Οδυσσέας, 2009.

Φωτο: Ομάδα εβραίων σε γεσίβα (ορθότερα: ιεσιβά, επίσης, γεσιβά ή γιεσιβά, δηλ. ιερατική σχολή) της Θεσσαλονίκης το 1925.
(Το Βήμα, 31/01/2010)

Σχέσεις κράτους-Εκκλησίας: χρονικό Church-State relations: A short chronicle

4 σταθμοί στις σχέσεις κράτους - Εκκλησίας

ΚΕΙΜΕΝΟ | ΝΤΙΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ (dida@enet.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ | ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΤΤΑΡΙΔΗΣ (artcutphoto@gmail.com)

Το ελληνικό κράτος προώθησε το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ελλάδος, προκειμένου να αποφύγει τις πολιτικές πιέσεις του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και των ομόδοξων Ρώσων. Εκτοτε ακόμη προσπαθεί...

* Από πότε χρονολογείται η σχέση Ορθόδοξης Εκκλησίας και ελληνικού κράτους;

Η σχέση κράτους και Εκκλησίας στοιχειοθετείται νομικά ήδη από τη γέννηση του ελληνικού κράτους. Οι δεσμοί, όμως, ελληνισμού και ορθοδοξίας πηγαίνουν πιο βαθιά και ανιχνεύονται ακόμα και πριν από το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821. Ηδη από το 1770 οι Ρώσοι προτρέπουν τους Ελληνες να πάρουν τα όπλα εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, επικαλούμενοι την κοινή ορθόδοξη πίστη τους, υποσχόμενοι ότι θα βοηθήσουν στρατιωτικά την επανάσταση. «Η σύμπλευση της ελληνικότητας με την ορθοδοξία», παρατηρεί η ιστορικός Κ.Ε. Fleming, «όπως αποτυπώνεται ευλαβικά σε νόμο των μέσων του δέκατου ένατου αιώνα, με τον οποίο η ορθοδοξία ορίστηκε ως επίσημη θρησκεία του κράτους, στην πράξη υφίστατο εξαρχής. Ο ελληνικός πόλεμος για την ανεξαρτησία, παρά το γεγονός ότι πολλοί από τους ιδεολογικούς ταγούς του είχαν ως πρότυπο τη Γαλλική Επανάσταση, σε λαϊκό επίπεδο θεωρήθηκε ευρέως ως αγώνας των χριστιανών για απελευθέρωση από το "ζυγό" του ισλάμ».

* Ποια ήταν η πρώτη απόπειρα διαχωρισμού κράτους - Εκκλησίας;
«Ενώ υπό τους Οθωμανούς το Πατριαρχείο εξουσίαζε όλους τους ορθόδοξους χριστιανούς, η νέα αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος, που ιδρύθηκε το 1833, ήταν υπεύθυνη μόνο για τους έλληνες πολίτες και ήταν υποτελής στην κυβέρνηση. Οι νέοι ηγέτες της Ελλάδας ήθελαν να βάλουν ένα τέλος στον κεντρικό ρόλο της Εκκλησίας στα πολιτικά πράγματα και να αποχωριστούν από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. Με απόφαση της 4ης Απριλίου 1833 διακόπηκαν οι δεσμοί της Ελληνικής Εκκλησίας με το πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης και αυτή τέθηκε υπό τον έλεγχο του ελληνικού κράτους».

* Τι σήμαινε η απόφαση του 1833 για απόσχιση από το Πατριαρχείο;
«Η εξέλιξη αυτή θεωρήθηκε ως ξεκάθαρη απόδειξη των κινδύνων και της εξαχρείωσης των φιλοδυτικών πεποιθήσεων. Εστελνε μήνυμα και στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, αλλά και στη Ρωσία, πως δεν θα έπρεπε να επικαλούνται την ορθοδοξία ως πρόσχημα για να παρεμβαίνουν στις ελληνικές υποθέσεις. Στο εξής το καθήκον της Εκκλησίας περιοριζόταν στις πνευματικές ανάγκες του έθνους και θα ήταν ένας από τους πολλούς πολιτειακούς θεσμούς. Οι κληρικοί της Ιεράς Συνόδου θα ήταν υπεύθυνοι για τη διοίκηση της Εκκλησίας, για θρησκευτικά και δογματικά ζητήματα, αλλά δεν θα είχαν πολιτική ισχύ. Από την εποχή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου η Εκκλησία δεν είχε απολέσει τον πολιτικό της ρόλο. Σε όλη τη διάρκειας της οθωμανικής κυριαρχίας ο πατριάρχης, διορισμένος από το σουλτάνο, ήταν ο πολιτικός και ο πνευματικός ηγέτης των ορθοδόξων».

* Ποιοι αντέδρασαν στις πρώτες απόπειρες διαχωρισμού Εκκλησίας - κράτους;
«Για τους ιεράρχες της Ελληνικής Εκκλησίας ο διακανονισμός αυτός ήταν αφόρητος. Η απόφαση δεν άρεσε και στο λαό, αλλά και στους συντηρητικούς πολιτικούς κύκλους, οι οποίοι θεωρούσαν την Εκκλησία ως το προπύργιο εναντίον των εκσυγχρονιστικών επιρροών της δυτικής σκέψης. Οι μοναχοί, ιδιαίτερα, αντιστάθηκαν σκληρά στον εκκλησιαστικό διακανονισμό του 1833 (η κυβέρνηση είχε μειώσει κατά τα δύο τρίτα τον αριθμό των μοναστηριών) και κινούνταν υπέρ των Ρώσων στη μάχη εξουσίας ανάμεσα σε Ρώσους, Βρετανούς και Γάλλους για επιρροή στις ελληνικές υποθέσεις».

Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο τής
Κ.Ε. Fleming
«Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων» ["Greece--a Jewish History"],
μτφρ. Ν. Γάσπαρης, εκδ. Οδυσσέας,
όπως εμφανίστηκαν στην έντυπη έκδοση Έψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας  της Κυριακής 7 Φεβρουαρίου 2010, με θέμα
«Αυτό το Διαζύγιο ποιος θα το βγάλει; Κράτος και Εκκλησία: Επικίνδυνες σχέσεις».

Βυζάντιο: εθνοτικό μωσαϊκό & ιερά κληροδοτήματα / Byzantium: an ethnical mosaic & the sacred bequests

«Firstly, we would like to propose that the Byzantine Empire was an ethnically integrated society, in which various peoples lived. Indeed, "Greeks" as an ethnic group did not represent the unique ruling class. Other ethnic groups streamed into Constantinople, such as Armenians, Georgians, Alans, or Paphlagonians. They even turned out central governmental as well as military staff. Byzantine people might not have minded seriously which ethnic group they belonged to. They seem to have lived together, indifferent to their ethnicity, and to have married each other, as in the case of Symbatios and Maria.

We may say that, in Byzantine society, there was a quite different principle in integrating people. We would like to suggest here again the impontant role of Orthodox belief and of the Greek language as the method of describing their doctrine. Many people made offerings to ecclesiastical institutions, an example of which we have seen in this survey. And, in my opinion, those ecclesiastical institutions played a very important part in the integration of imperial subjects. Churches and monasteries were generally given financial privileges, especially land tax exemption. Thus those institutions were integrated within the State».

[«Πρώτον, θα θέλαμε να εισηγηθούμε ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν εθνοτικά συγχωνευτική κοινωνία, στην οποία ζούσαν διάφοροι λαοί. Στην πραγματικότητα, οι "Έλληνες" ως εθνοτική ομάδα δεν αντιπροσώπευαν την μοναδική άρχουσα τάξη. Άλλες εθνοτικές ομάδες συνέρρεαν στην Κωνσταντινούπολη, όπως οι Αρμένιοι, οι Γεωργιανοί, οι Αλανοί, ή οι Παφλαγόνες. Στελέχωναν μάλιστα κυβερνητικές καθώς και στρατιωτικές θέσεις. Τους βυζαντινούς λαούς δεν τους ένοιαζε ιδιαίτερα σε ποια εθνοτική ομάδα ανήκαν. Φαίνεται ότι συμβίωναν, αδιαφορώντας για την εθνοτικότητά τους, και ότι παντρεύονταν μεταξύ τους, όπως στην περίπτωση του Συμβάτιου και της Μαρίας.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, στη βυζαντινή κοινωνία, υπήρχε μια κάπως διαφορετική αρχή για την ενσωμάτωση των λαών. Θα θέλαμε να εισηγηθούμε εδώ τον σημαντικό ρόλο της Ορθόδοξης πίστης και της ελληνικής γλώσσας ως μεθόδικής διαδικασίας για την περιγραφή του δόγματός τους. Πολλά άτομα έκαναν προσφορές σε εκκλησιαστικά ιδρύματα, όπως είδαμε ως παράδειγμα σε αυτή τη μελέτη. Και, κατά τη γνώμη μου, αυτά τα εκκλησιαστικά ιδρύματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ενσωμάτωση των αυτοκρατορικών υπηκόων. Οι ναοί και τα μοναστήρια λάβαιναν κατά κανόνα οικονομικά προνόμια, και ειδικότερα απαλλαγή από τον φόρο ακινήτων. Έτσι, αυτά τα ιδρύματα ενσωματώθηκαν στο Κράτος».]

* Yasuhiro Otsuki,
«Sacred Dedication in Byzantine Imperial finance: Maria's bequest and Iveron monastery»,
[Ιερά Αφιερώματα στην Βυζαντινή Αυτοκρατορική οικονομία: Το κληροδότημα της Μαρίας και η μονή Ιβήρων],
Mediterranean world, 2001, 16: 89-99, here pp./εδώ σσ. 97, 98. [English/Αγγλικά, PDF]


More interesting articles by the author/Άλλα ενδιαφέροντα άρθρα του συγγραφέα:

* «Donations to the Church and the State in the Byzantine Empire: Legislation in the 5th and 6th centuries»
[Συνεισφορές προς την Εκκλησία και το Κράτος στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία: Η νομοθεσία κατά τον 5ο και 6ο αιώνα]. [English/Αγγλικά, PDF]
* «Towards the Origin of "Empire": A Perspective on the Study of the Byzantine State»
[Για την Προέλευση της "Αυτοκρατορίας": Μια Προοπτική της Μελέτης της Βυζαντινής Πολιτείας]. [English/Αγγλικά, PDF]
* «Monastic Property and the Imperial Taxation System As Seen in Iviron Documents»
[Για την Προέλευση της "Αυτοκρατορίας": Μια Προοπτική της Μελέτης της Βυζαντινής Πολιτείας]. [English/Αγγλικά, PDF]


Also/επίσης:

* Michiya Nisimura,
«Propaganda and Denominations of the Byzantine Successor States and the Crusader States (1204-1261): An Essay on the Political History of the Empire in Exile»
[Προπαγάνδα και Νομισματικές υποδιαιρέσεις στα Διάδοχα Βυζαντινά Κράτη και στα Σταυροφορικά Κράτη(1204-1261): Πραγματεία στην Πολιτική Ιστορία της Αυτοκρατορίας εν Εξορία]. [English/Αγγλικά, PDF]

Ο Αββά & ο Κύριος / Abba & the Lord

«Paul maintained Jesus’ own practice by speaking of God as ‘Abba’ (Rom. 8: 15; Gal. 4: 6), ‘the Father’ (e.g., Gal. 1: 1; Phil. 2: 11), or the ‘Father of our Lord Jesus Christ’ (e.g., Rom. 15: 6; see 2 Cor. 11: 31). But, then, as we saw in the last chapter, Paul’s typical greeting to his correspondents ran as follows: ‘Grace to you and peace from God our Father and the Lord Jesus Christ’ (e.g., Rom. 1: 7). Here the apostle set Christ on a par with YHWH—without, however, identifying him with YHWH, since he was not ‘Abba’».

[«Ο Παύλος διατήρησε την πρακτική του Ιησού αναφερόμενος στον Θεό ως "Αββά" (Ρωμ 8:15· Γαλ 4:6), "ο Πατέρας" (πχ Γαλ 1:1· Φλπ 2:11), ή ο "Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού" (πχ Ρωμ 15:6· βλέπε 2Κο 11:31). Αλλά, κατόπιν, όπως παρατηρήσαμε στο τελευταίο κεφάλαιο, ο τυπικός χαιρετισμός του Παύλου προς τους παραλήπτες της επιστολής του έχει ως εξής: "Χάρη σε εσάς και ειρήνη από τον Θεό τον Πατέρα μας και τον Κύριο Ιησού Χριστό" (πχ Ρωμ 1:7). Εδώ ο απόστολος θέτει τον Χριστό στο ίδιο επίπεδο με τον ΙΧΒΧ —χωρίς, όμως να τον ταυτίζει με τον ΙΧΒΧ, εφόσον αυτός δεν ήταν "Αββά"».]

* Gerald O'Collins,
Christology: A Biblical, Historical, and Systematic Study of Jesus,
[Χριστολογία: Βιβλική, Ιστορική, και Συστηματική Μελέτη του Ιησού],
Oxford University Press, 2009, p./σ. 142.

Βιβλιακές αναζητήσεις V (πατρολογικά) / Book browsing V (patristics)

1. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_01 

2. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_02

3. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_03 

4. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_04 

5. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_05 

6. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_06

7. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_07 

8. CRAMER J A 1844 Catenae Graecorum patrum in Novum Testamentum Vol_08

9. Onomastica Sacra (LAGARDE PAUL DE, 1870) _

10. Onomastica Sacra (LAGARDE PAUL DE, 1870)

11. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Εορταστικές Επιστολές The Festal Epistles of St Athanasius (1854)

12. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Εορταστικές Επιστολές The festal letters of Athanasius (1848)

13. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Επίλεκτα δογματικά έργα Sancti Athanasii Opera Dogmatica selecta (1853)

14. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Λόγοι Κατά Αρειανών Select treatises of St. Athanasius in controversy with the Arians Vol_01 (1911, transl. Newman John Henry)

15. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Λόγοι Κατά Αρειανών Select treatises of St. Athanasius in controversy with the Arians Vol_02 (1895, transl. Newman John Henry)

16. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΡΙΟΣ Ουρανού Κρίσις

17. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Περί της Ενανθρωπήσεως De incarnatione Verbi Dei Athanasius on the Incarnation

18. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Περί της Ενανθρωπήσεως St. Athanasius on the Incarnation (1891)

19. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Προς Αντίοχον Athanasii Alexandrini Praecepta ad Antiochum (1857)

20. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Του Αγίου Αθανασίου Κατά Αρειανών Λόγοι St Athanasius' Orations Against the Arians (Oxford, 1884)

21. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

22. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ - LIGHTFOOT J B The Apostolic Fathers Α revised text with introductions, notes, dissertations, and translations Part_01_Vol_01 (1890)

23. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ - LIGHTFOOT J B The Apostolic Fathers Α revised text with introductions, notes, dissertations, and translations Part_01_Vol_02 (1890)

24. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ - LIGHTFOOT J B The Apostolic Fathers Α revised text with introductions, notes, dissertations, and translations Part_02_Vol_01 (1889)

25. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ - LIGHTFOOT J B The Apostolic Fathers Α revised text with introductions, notes, dissertations, and translations Part_02_Vol_02 (1889)

26. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ - LIGHTFOOT J B The Apostolic Fathers Α revised text with introductions, notes, dissertations, and translations Part_02_Vol_03 (1889)

27. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ The Apostolic Fathers (HOLMES MICHAEL, 2007, 3d ed., Baker Academic) _

28. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ The Apostolic Fathers (HOLMES MICHAEL, 2007, 3d ed., Baker Academic)

29. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ The Apostolic fathers (Lightfoot & Harmer, 1891, Macmillan & Co)

30. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ The Apostolic Fathers Vol_01 (1975, Loeb Classical Library)

31. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ The Apostolic Fathers Vol_02 (1975, Loeb Classical Library)

32. ΑΡΙΣΤΕΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ The letter of Aristeas (GRK, ENG)

33. ΑΡΙΣΤΕΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ The letter of Aristeas (Jewish Historical Society of England, Thackeray John, 1904)

34. ΑΡΙΣΤΕΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ The letter of Aristeas, translated with an appendix of ancient evidence of the origin of the Septuagint (Thackeray John, 1917)

35. ΑΡΙΣΤΕΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ The letter of Aristeas, translated with an appendix of ancient evidence of the origin of the Septuagint (Thackeray John, 1917)1

36. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ De civitate Dei

37. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ Εξομολογήσεις Augustine Confessions (1955, transl. Outler Albert)

38. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ Εξομολογήσεις St Augustine's Confessions Books_01-08 (1912, Loeb Classical Library)

39. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ Εξομολογήσεις St Augustine's Confessions Books_09-13 (1912, Loeb Classical Library)

40. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ Η Πολιτεία του Θεού De Civitate Dei LAT

41. ΒΑΡΝΑΒΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Epistle of Barnabas From the Sinaitic manuscript of the Bible (SHARPE SAMUEL, 1880)

42. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Επιστολαί Παραμυθητικαί (ΕΠΕ)

43. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλία Περί του Μη προσηλώσθαι τοις Βιοτικοίς και Περί του γενομένου Εμπρησμού έξωθεν της Εκκλησίας (ΕΠΕ)

44. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλία Προς τους Πλουτούντας (ΕΠΕ)

45. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλία εις το Πρόσεχε Σεαυτώ (ΕΠΕ)

46. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλία εις το ρητόν του Κατά Λουκάν Καθελώ μου τας Αποθήκας και περί Πλεονεξίας (ΕΠΕ)

47. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλία ρηθείσα εν Λιμώ και Αυχμώ (ΕΠΕ)

48. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ομιλίες Περί Πίστεως, Εις το Εν Αρχή ην ο Λόγος (ΕΠΕ)

49. ΒΕΔΑΣ The Complete Works of Venerable Bede (GILES) _ Latin & English

50. ΒΟΗΘΙΟΣ De Trinitate

51. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ Dubious or Spurious Writings of Thaumaturgus

52. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ & ΛΙΒΑΝΙΟΣ Julian the Emperor containing Gregory Nazianzen's two Invectives and Libanius' Monody (1888, transl. C W King)

53. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ The five theological orations of Gregory of Nazionzus (1899)

54. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ Ένα Ταξίδι στα Ιεροσόλυμα Περί των Απιόντων εις Ιεροσόλυμα (εκδ. Τέρτιος, 1989)

55. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ Περί Ψυχής και Αναστάσεως (Τα Μακρίνεια)

56. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ Περί Ψυχής και Αναστάσεως S. Gregorii episcopi Nysseni de anima et resurrectione cum sorore sua Macrina dialogus (1837, Krabinger, GRK & LAT)

57. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ Λόγοι (ΕΠΕ, 1976)

58. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ Λόγοι Αποδεικτικοί Δύο Περί Εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος

59. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ Περί Πίστεως

60. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ Υπέρ των Ιερώς Ησυχαζόντων

61. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΗΣ On The Divine Names & Mystical theology

62. ΔΩΡΟΘΕΟΣ ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ 1879 Κλεις πατρολογίας και βυζαντινών συγγραφέων υπό Migne

63. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Ante-Nicene Christian library Vol_05

64. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Ante-Nicene Christian library Vol_09

65. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Έλεγχος και Ανατροπή της Ψευδωνύμου Γνώσεως Βιβλία Πέντε Adversus Haereses Libri quinque Vol_01 (MANNUCCI, 1907)

66. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Έλεγχος και Ανατροπή της Ψευδωνύμου Γνώσεως Βιβλία Πέντε Adversus Haereses Libros quinque Vol_01 (1857)

67. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Έλεγχος και Ανατροπή της Ψευδωνύμου Γνώσεως Βιβλία Πέντε Adversus Haereses Libros quinque Vol_02 (1857)

68. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Επίδειξις του Αποστολικού Κηρύγματος (1965, Καραβιδόπουλος Ιωάννης)

69. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Επίδειξις του Αποστολικού Κηρύγματος Demonstratio apostolicae praedicationis (1917)

70. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Επίδειξις του Αποστολικού Κηρύγματος Proof of the Apostolic Preaching (SMITH, 1952) ENG

71. ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΛΟΥΓΔΟΥΝΟΥ Επίδειξις του Αποστολικού Κηρύγματος The demonstration of the apostolic preaching (ROBINSON & ARMITAGE, 1920) ENG

72. ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΔΙΟΓΝΗΤΟΝ - The Apologies of Justin Martyr & appended the Epistle to Diognetus (Gildersleeve, 1877, Harper)

73. ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΔΙΟΓΝΗΤΟΝ - The Epistle to Diognetus (Gorham, 1908)

74. ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΔΙΟΓΝΗΤΟΝ - Βιβλιοθήκη των Πατέρων της Εκκλησίας Μετά κριτικών διορθόσεων και μεταφράσεως (1874, Τυπογραφείο της Λακωνίας)

75. ΕΥΑΓΡΙΟΣ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΣ Εκκλησιαστική Ιστορία - Ecclesiastical History of Evagrius Scholasticus (Liverpool University Press, 2000)

76. ΕΥΝΟΜΙΟΣ The Extant Works (Oxford Early Christian Texts, 1987)

77. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ - Εκκλησιαστική Ιστορία - Eusebius Ecclesiastical History, Vol_01, Books 1-5 (Loeb Classical Library No. 153, transl. LAKE KIRSOPP)

78. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ - Εκκλησιαστική Ιστορία - Eusebius Ecclesiastical History, Vol_02, Books 6-10 (Loeb Classical Library No. 265, transl. OULTON & LAWLOR)

79. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ The Ecclesiastical History 1926

80. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Εκκλησιαστική Ιστορία

81. ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ Ευαγγελική Προπαρασκευή - Praeparatio Evangelica

82. ΖΙΓΑΒΗΝΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ 1710 Πανοπλία Δογματική Αλεξίου Βασιλέως του Κομνηνού

83. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ Υπόμνημα εις τας Οράσεις του Προφήτου Δανιήλ Theodoret of Cyrus Commentary on Daniel (Robert Hill, 2006, Brill)

84. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΟΥΔΙΤΗΣ Λόγοι Αντιρρητικοί Κατά Εικονομάχων (Εκδ. Ίνδικτος, 2006)

85. ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Expositio in Apocalypsim

86. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ De Viris Illustribus (On Illustrious Men, Advent.org)

87. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ De viris inlustribus liber (Herding, 1889) & MARCUS MINUCIUS FELIX Octavius (Latin)

88. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ Περί των Περιφανών Ανδρών (De Viris Illustribus)

89. ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ Dialogue with Trypho

90. ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ Martyrdom of Saints

91. ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ Απολογίες - Apologies Vol_01 (Otto, 1847)

92. ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ Απολογίες - The Apologies of Justin Martyr & appended the Epistle to Diognetus (Gildersleeve, 1877, Harper)

93. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Hippolyti Romani qu? feruntur omnia (LAGARDE, 1858) _

94. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Hippolyti Romani qu? feruntur omnia (LAGARDE, 1858)

95. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Αποστολική Παράδοσις - Apostolic Tradition (A Text for Students) _ CUMING GEOFFREY 1976

96. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Αποστολική Παράδοσις - Apostolic Tradition _ EASTON BURTON SCOTT 1934

97. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Εις τον Δανιήλ, Εις το Άσμα, Περί του Αντιχρίστου κλπ - Hippolytus Werke Vol_01 (1897)

98. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Φιλοσοφούμενα ή Κατά Παντών των Αιρέσεων Έλεγχος - Philosophumena; or, The refutation of all heresies Vol_01 (LEGGE, 1921)

99. ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ Φιλοσοφούμενα ή Κατά Παντών των Αιρέσεων Έλεγχος - Philosophumena; or, The refutation of all heresies Vol_02 (LEGGE, 1921)

100. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως

101. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Λόγος Απολογητικός Προς τους Διαβάλλοντας τας αγίας Εικόνας A' (ΕΠΕ)

102. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ Προς τους Διαβάλλοντας τας αγίας Εικόνας St. John Damascene on holy images (1898)

103. ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΙΝΑΪΤΗΣ Κλίμαξ

104. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Εις Ευτρόπιον St. John Chrysostom Defence of Eutropius (MALONEY, 1900)

105. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Επιστολές Προς Ολυμπιάδα & Βίος της Οσίας Ολυμπιάδος Διακόνου (ΕΠΕ)

106. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Θεία Λειτουργία The divine liturgy of John Chrysostom (transl. Crichton-Stuart, 1866)

107. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Θεία Λειτουργία

108. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Ομιλία τις Ευτρόπιον Homilia de capto Eutropio

109. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Περί Ιεροσύνης (De sacerdotio) of St. John Chrysostom (1906)

110. ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Υπόμνημα εις την προς Γαλάτας επιστολήν του Αποστόλου Παύλου (1833)

111. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Register Index - Die griechischen christlichen Schriftsteller (Otto Stahlin & Fruechtel, 1905) Vol_04

112. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Titi Flaui Clementis Alexandrini opera omnia (Klotz Reinhold, 1831) Vol_01

113. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Titi Flaui Clementis Alexandrini opera omnia (Klotz Reinhold, 1831) Vol_02

114. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Titi Flaui Clementis Alexandrini opera omnia (Klotz Reinhold, 1831) Vol_03

115. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Titi Flaui Clementis Alexandrini opera omnia (Klotz Reinhold, 1831) Vol_04

116. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Προτρεπτικός & Παιδαγωγός - Die griechischen christlichen Schriftsteller (Otto Stahlin & Fruechtel, 1905) Vol_01

117. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Στρωματείς 1-6 - Die griechischen christlichen Schriftsteller (Otto Stahlin & Fruechtel, 1905) Vol_02

118. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Στρωματείς 5 (Αθήνα, 1999)

119. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ Στρωματείς 7-8, Excerpta ex Theodoto. Eclogae propheticae. Quis dives salvetur. Fragmente - Die griechischen christlichen Schriftsteller (Otto Stahlin & Fruechtel, 1905) Vol_03

120. ΚΟΜΝΗΝΗ ΑΝΝΑ Αλεξιάδα (The Alexiad, transl. Dawes, 2000)

121. ΚΟΜΝΗΝΗ ΑΝΝΑ Αλεξιάδα DAWES ELIZABETH Anna Comnena The Alexiad Complete Text

122. Κανονικόν Ήτοι Οι Θείοι Κανόνες των Αγίων Και Πανσέπτων Αποστόλων, των τε Οικουμενικών Και Τοπικών Συνόδων 1800

123. ΛΑΚΤΑΝΤΙΟΣ Lactantius Divine Institutes (Liverpool University Press, 2004)

124. ΛΙΒΑΝΙΟΣ Antioch as a Centre of Hellenic Culture, as Observed by Libanius (Liverpool University Press, 2001)

125. ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Κεφάλαια Περί Αγάπης 4 εκατοντάδες (Φιλοκαλία, τομ. 2ος)

126. ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ Φιλοκαλία τόμ_02 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

127. ΜΑΡΚΟΣ ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ - PO_15 (Έγγραφα σχετικά με την Σύνοδο της Φλωρεντίας 1)

128. ΜΑΡΚΟΣ ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ - PO_17 (Έγγραφα σχετικά με την Σύνοδο της Φλωρεντίας 2)

129. ΜΑΡΤΥΡΙΟΝ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ - Βιβλιοθήκη των Πατέρων της Εκκλησίας κλπ (1874, Τυπογραφείο της Λακωνίας).pdf - Συντόμευση - Αντίγραφο

130. ΜΙΝΟΥΚΙΟΣ ΦΗΛΙΞ Οκτάβιος (Loeb, 1977)

131. ΜΙΝΟΥΚΙΟΣ ΦΗΛΙΞ Οκτάβιος - Minucius Felix The Octavius (transl. Freese, 1919)

132. ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ Συγγράμματα Τομ_01 (Πάφος, 1996)

133. ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ Συγγράμματα Τομ_02 (Πάφος, 1998)

134. ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ Συγγράμματα Τομ_03 (Πάφος, 1999)

135. ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ Συγγράμματα Τομ_04 (Πάφος, 2001)

136. ΠΑΛΑΜΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ 1861 Παλαμά Ομιλίαι ΚΒ'

137. ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ - Βιβλιοθήκη των Πατέρων της Εκκλησίας κλπ (1874, Τυπογραφείο της Λακωνίας)

138. ΣΥΓΚΕΛΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Εκλογή Χρονογραφίας Chronographia _ Corpus Scriptorum Hisoriae Byzantinae

139. ΣΥΜΕΩΝ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ Χρονικόν - Symeonis Magistri Et Logothetae Chronicon (Recensuit Staffan Wahlgren, 2006, de Gruyter)

140. ΣΥΜΕΩΝ ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ Λόγος 4ος Θάνατος της Ψυχής

141. ΣΥΜΕΩΝ ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ Περί της του Θεού Αναστάσεως

142. ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ ΔΩΡΟΘΕΟΣ 1879 Kλεις Πατρολογίας και Bυζαντινών Συγγραφέων

143. ΣΩΖΟΜΕΝΟΣ Εκκλησιαστική Ιστορία

144. ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

145. ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ - Tertullian Vol_01 (1842, Oxford)

146. ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ - The select works of Tertullian (1876, Harper) LAT

147. ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ Απολογία, De Spectaculis & ΜΗΝΟΥΚΙΟΣ ΦΗΛΙΞ Οκτάβιος (Loeb, 1977)

148. ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ Κατά Μαρκίωνος - The Five books of Quintus Sept. Flor. Tertullianus against Marcion (1868)

149. ΤΕΡΤΥΛΛΙΑΝΟΣ Περί Αναστάσεως της Σαρκός - Tertullian concerning the resurrection of the flesh (1922, Macmillan company)

150. Ταμείον Πατρολογίας (Δωρόθεος Σχολάριος, 1883) Τομ_01

151. Ταμείον Πατρολογίας (Δωρόθεος Σχολάριος, 1887) Τομ_02

152. Ταμείον της πατρολογίας Μιγνίου (Migne) (Δωρόθεος Σχολάριος, 1887) Τόμ_01 A-B

153. Ταμείον της πατρολογίας Μιγνίου (Migne) (Δωρόθεος Σχολάριος, 1887) Τόμ_02 Γ-Θ

154. ΦΙΛΩΝ Liber Antiquitatum Biblicarum The Hebrew fragments of Pseudo-Philo's, Preserved in the Chronicles of Jerahmeel (1974, SBL)

155. ΨΕΛΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ (ΨΕΥΔΟ) Περί Ενεργείας Δαιμόνων Διάλογος On the Operation of Demons (1843, Collisson)

156. ΩΡΙΓΕΝΗΣ Φιλοκαλία - The Philocalia of Origen A compilation of selected passages from Origen's works, made by St. Gregory of Nazianzus and St. Basil of C?sarea (LEWIS, 1911)

157. ΩΡΙΓΕΝΗΣ Φιλοκαλία - The Philocalia of Origen The text revised, with a critical introduction and indices ((ROBINSON, 1893, Cambridge University Press) _

158. ΩΡΙΓΕΝΗΣ Φιλοκαλία - The Philocalia of Origen The text revised, with a critical introduction and indices (ROBINSON, 1893, Cambridge University Press)

Βιβλιακές αναζητήσεις ΙV (πρωτογενείς πηγές) / Book browsing ΙV (original sources)

1. Anecdota Graeca, e codd MSS. Bibl. reg. Parisin. descripsit L. Bachmannus (1828) Vol_02

2. Anecdota Graeca, e codd MSS. Bibl. reg. Parisin. descripsit L. Bachmannus (1828)

3. Book of Mormon, The (Pennsylvania State University, 2001)

4. Book of Mormon

5. BURKITT CRAWFORD 1897 Fragments of the Books of Kings, according to the translation of Aquila 01

6. BURKITT CRAWFORD 1897 Fragments of the Books of Kings, according to the translation of Aquila

7. BURKITT CRAWFORD 1897 Fragments of the Books of Kings, according to the translation of Aquila

8. CHARLES ROBERT HENRY 1913 The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English Vol_01

9. CHARLES ROBERT HENRY 1913 The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English Vol_02

10. CHARLES ROBERT HENRY 1913 The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English Vol_1

11. CHARLES ROBERT HENRY 1913 The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament in English Vol_2

12. CRAMER JOHN ANTHONY 1836 Anecdota Graeca Vol_03

13. CRAMER JOHN ANTHONY 1836 Anecdota Graeca Vol_03_

14. CRAMER JOHN ANTHONY 1837 Anecdota Graeca Vol_04

15. CRAMER JOHN ANTHONY 1837 Anecdota Graeca Vol_04_

16. CRUSIUS MARTINUS 1584 Turcograeciae Libri Octo quibus Graecorum status sub imperio turcico, in Politia et Ecclesia

17. Fragmenta historicorum graecorum (Mueller Langlois,1841) Vol_01

18. Fragmenta historicorum graecorum (Mueller Langlois,1841) Vol_02

19. Fragmenta historicorum graecorum (Mueller Langlois,1841) Vol_03

20. Fragmenta historicorum graecorum (Mueller Langlois,1841) Vol_04

21. Fragmenta historicorum graecorum (Mueller Langlois,1841) Vol_05

22. Fragments from the Graeco-Jewish writers (STEARNS WALLACE NELSON, 1908, The University of Chicago Press)

23. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_01

24. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_02

25. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_03

26. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_04

27. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_05

28. GINSBURG CHRISTIAN 1880 The Massorah Vol_06

29. GOODSPEED EDGAR JOHNSON 1902 Greek papyri from the Cairo Museum, together with papyri of Roman Egypt from American collections (The University of Chicago Press)

30. Greek magical papyri in translation,n, including the Demotic spells, The (BETZ HANS DICTER, 1986, University of Chicago Press)

31. HALEEM ABDEL 2005 The Qur'an (Oxford World's Classics)

32. HERBERT & MCNAMARA 1989 Irish Biblical Apocrypha Selected Texts in Translation

33. Index librorum prohibitorum 1726

34. Index librorum prohibitorum 1758

35. Inscriptiones Judaicae Orientis Vol 01 Eastern Europe (Noy, Panayotov & Bloedhorn, 2004)

36. Inscriptiones Judaicae Orientis Vol 02 KleinAsien (Amelingn, 2004) GER

37. MILTON JOHN 1827 De Doctrina Christiana

38. MINGANA ALPHONSE 1917 Some early Judaeo-Christian documents in the John Rylands library

39. MINGANA ALPHONSE 1927 Woodbrooke studies Christian documents in Syriac, Arabic, and Garshuni Vol_01

40. MINGANA ALPHONSE 1927 Woodbrooke studies Christian documents in Syriac, Arabic, and Garshuni Vol_02

41. MINGANA ALPHONSE 1927 Woodbrooke studies Christian documents in Syriac, Arabic, and Garshuni Vol_03

42. PRITCHARD JAMES 1969 Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament with Supplement 

43. PRITCHARD JAMES 1969 Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament with Supplement

44. PRITCHARD JAMES 1969 Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament with Supplement

45. STALLDUINE SULMAN EVELINE 2002 The Targum of Samuel

46. Taamey HaMikra 1566 (10th cent, on proper reading of the cantellation marks in the Tanach and the messorah of the text)

47. Tao Te Ching (Mitchell Stephen, 2001, Harper Perennial)

48. THOMAS & CONSTANTINIDES 2001 Byzantine Monastic Foundation Documents A Complete Translation of the Surviving Founders' Typika and Testaments (Dumbarton Oaks Studies)

49. ΑΝΘΙΜΟΣ Η 1896 Απάντησις της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως προς την Παπικήν Εγκύκλιον περί ενώσεως

50. ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΑΒΡΑΑΜ & ΑΝΑΛΗΨΗ ΗΣΑΪΑ - BOX GEORGE HERBERT 1919 The Apocalypse of Abraham & The Ascension of Isaiah

51. ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, ΠΡΑΞΕΙΣ, ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ & ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ - The Apocryphal New Testament (JAMES MONTAGUE RHODES, 1924, 1963)

52. ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΚΔ 1 - ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 2001 Απόκρυφα Χριστιανικά Κείμενα Α Απόκρυφα Ευαγγέλια

53. ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΚΔ 2 - ΚΑΡΑΒΙΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 2004 Απόκρυφα Χριστιανικά Κείμενα Β Απόκρυφες Πράξεις Επιστολές Αποκαλύψεις

54. ΑΠΟΚΡΥΦΑ ΠΔ - Apocrypha (riseIsrael.com) ENG

55. ΑΠΟΚΡΥΦΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ - ΚΟΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Τα Απόκρυφα Κείμενα της Αποκάλυψης

56. Αγιασματάριον 1866

57. ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΙΩΒΗΛΑΙΩΝ The Book of Jubilees A Critical Text (Vanderkam, 1989, CScrChrOr vol. 87)

58. ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΙΩΒΗΛΑΙΩΝ The Book of Jubilees A Critical Text (Vanderkam, 1989, CScrChrOr vol. 88)

59. ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΙΩΒΗΛΑΙΩΝ The Book of Jubilees, or The little Genesis (CHARLES, 1902)

60. ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΙΩΒΗΛΑΙΩΝ The Book of Jubilees, translated from the Ethiopic (SCHODDE, 1888)

61. ΒΙΜΠΟΣ ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ 1892 Γαμικόν, ήτοι Περί συνοικεσίων εγκόλπιον Προς χρήσιν του κλήρου

62. Βιβλίο των Γιγάντων - The Book of Giants (Dead Sea Scrolls)

63. ΔΑΛΑΪ ΛΑΜΑ 2000 Η Τέχνη της Ευτυχίας Ένας φωτεινός οδηγός ζωής (εκδ. Έσοπτρον)

64. ΔΙΑΤΑΓΑΙ [ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ] & ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ - Constitutions of the Holy Apostles, including the Canons, The (WHISTON WILLIAM, 1848)

65. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ & ΔΙΑΤΑΓΑΙ [ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ] ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ Didascalia et Constitutiones apostolorum (FUNK, 1905) Vol_01

66. ΕΝΩΧ 3 - 3 Enoch or, The Hebrew book of Enoch (1928, Cambridge University Press)

67. ΕΝΩΧ Liber Graece

68. ΕΝΩΧ The book of Enoch translated from Professor Dillmann's Ethiopic text (CHARLES ROBERT 1893)

69. ΕΝΩΧ Το Βιβλίο

70. Ευχολόγιον Ρουχ αφιετλιγή παχαρι ζουμπιουλναμε (1782, Καραμανλίδικα)

71. Ευχολόγιον το Μέγα 1803

72. Ευχολόγιον το Μέγα 1891

73. Η Θιβετανική Βίβλος των Νεκρών (Εκδ. Πύρινος Κόσμος, Oxford University Press)

74. ΘΕΚΛΑ - The Book of Thekla (1901, The University of Chicago Press)

75. Θεοτοκάριον, Στέφανος της Αειπαρθένου (ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ & ΜΟΥΣΑΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, 1849)

76. ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ The Works of the Emperor Julian Vol_03 (1923, Loeb Classical Library, Νο 157)

77. ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ Μισοπώγων, Κατά Χριστιανών & Επιστολές (εκδ. Θύραθεν)

78. ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ Imperatoris Iustiniani Institutionum libri quattuor With introductions, commentary, excursus and translation Vol_01 (MOYLE, 1883, Oxford, Clarendon Press)

79. ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ Imperatoris Iustiniani Institutionum libri quattuor With introductions, commentary, excursus and translation Vol_02 (MOYLE, 1883, Oxford, Clarendon Press)

80. ΙΩΣΗΠΟΣ Βίος Κωνσταντίνου Flavius Josephus Life of Josephus (Translation and Commentary, Vol. 9, 2001, Brill)

81. ΙΩΣΗΠΟΣ Ιουδαϊκές Αρχαιότητες The Antiquities of the Jews by Flavius Josephus (Echo Library, 2006)

82. ΙΩΣΗΠΟΣ Ιουδαϊκός Πόλεμος Josephus The Jewish War Books_01-03 (1956, Loeb Classical Library, Νο )

83. ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1952 Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας Τομ_02

84. ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1953 Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας Τομ_02

85. ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1960 Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας Τομ_01 (2ο αντίτυπο)

86. ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1960 Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας Τομ_01

87. ΚΑΡΜΙΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1967 Προσθήκαι εις Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας

88. ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1977

89. ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 1971

90. ΚΕΛΣΟΣ Αληθής Λόγος Κατά Χριστιανών (Εκδ. Θύραθεν)

91. ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ Η Διδασκαλία της Μέσης Οδού Η Μεγάλη Μάθηση

92. ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ Τα Ανάλεκτα

93. ΚΟΡΑΝΙΟ Translation of the Meanings of the Noble Quran in the Greek Language

94. ΛΑΟΥ ΤΖΕ 2003 Τάο Τε Τζινγκ (εκδ. Πύρινος Κόσμος)

95. ΛΟΥΚΑΡΙΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ 1631 Σύντομος Ομολογία περί της Ορθοδόξου Πίστεως

96. ΛΟΥΚΑΡΙΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ Σύντομος Ομολογία περί της Ορθοδόξου Πίστεως

97. Λαυσαϊκόν (ΠΑΛΛΑΔΙΟΣ, 1764)

98. Λειμωνάριον (ΜΟΣΧΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, 1986)

99. ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ & ΙΟΥΣΤΑΣ - The martyrdom of Cyprian and Justa (GOODSPEED, 1903, The University of Chicago Press)

100. ΜΙΣΝΑ The Mishnah, A New Translation (NEUSNER JACOB)

101. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1667 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής _

102. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1751 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής 01 _ 

103. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1751 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής 02 _ 

104. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1762 The orthodox confession of the catholic and apostolic Eastern-Church

105. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1764 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής 01 _ 

106. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1764 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής 02 _

107. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1771 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής _ 

108. ΜΟΓΙΛΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1839 Ορθόδοξος Ομολογία της καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας της Ανατολικής _ 

109. Μέγα Γεροντικόν, Το

110. Μηναία

111. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ 1868 Συναξαριστής των Δώδεκα Μηνών του Ενιαυτού Τομ_01

112. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ 1868 Συναξαριστής των Δώδεκα Μηνών του Ενιαυτού Τομ_02

113. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ 1895 Εξομολογητάριον

114. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1895 Η σύγχρονος ιεραρχία της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας

115. ΠΙΣΤΙΣ ΣΟΦΙΑ Pistis Sophia (1896)

116. ΠΙΣΤΙΣ ΣΟΦΙΑ Pistis Sophia (Petermann, 1851)

117. ΠΙΣΤΙΣ ΣΟΦΙΑ Pistis Sophia A Gnostic gospel originally tr. from Greek into Coptic (Mead, 1896)

118. ΠΙΣΤΙΣ ΣΟΦΙΑ Pistis Sophia Opus gnosticum (Petermann, 1851)

119. ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΟΔΟΥ ΧΑΛΚΗΔΩΝΑΣ The Acts of the Council of Chalcedon (PRICE & GADDIS, 2005)

120. Παρακλητική

121. Πηδάλιον 1841

122. Πηδάλιον 1886

123. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1852 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_01

124. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1852 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_02

125. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1853 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_03

126. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1854 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_04

127. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1855 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_05

128. ΡΑΛΛΗΣ & ΠΟΤΛΗΣ 1859 Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων Vol_06

129. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ 1898 Εκκλησιασιαστικόν Δίκαιον της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας

130. ΣΙΒΥΛΛΙΚΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ - Sibylline Oracles, The (TERRY MILTON, 1890)

131. ΣΙΒΥΛΛΙΚΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ - Sibylline Oracles, The (TERRY MILTON, 1899) _

132. ΣΙΒΥΛΛΙΚΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ - Sibylline Oracles, The (TERRY MILTON, 1899)

133. ΣΙΒΥΛΛΙΚΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ - Sibylline Oracles, translated from the best Greek copies, The (FLOYER JOHN, 1713)

134. ΣΟΦΙΑ ΜΠΕΝ ΣΙΡΑ - The Wisdom of Ben Sira Portions of the Book of Ecclesiasticus from Hebrew manuscripts in the Cairo Genizah collection (SCHECHTER & TAYLOR, 1899)

135. ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1683 Κατά πασών των Αιρέσεων, περί τε της Ορθοδόξου πίστεως ημών των Χριστιανών περί των Ιερών Τελετών κλπ

136. ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ Τα Ευρισκόμενα (εκδ. Β. Ρηγόπουλου) [αποσπάσματα]

137. Συλλογή πάντων των ιερών και θείων κανόνων των τε αγίων Αποστόλων & Συνόδων (1787, Νεόφυτος Ναζαρέτ, Αγάπιος Πελοπονήσιος)

138. Συναξάρι των Αγίων (1996, ΔΑΜΙΓΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ)

139. Συνοδικό της Αγίας Ζ Οικουμενικής Συνόδου υπέρ της Ορθοδοξίας (Eng.)

140. Σύναξη Ορθοδόξων Κληρικών και Μοναχών 200904 Ομολογία Πίστεως Κατά του Οικουμενισμού

141. Τριώδιο (ΤΖΑΝΕΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ, 1586)

142. Τριώριο - Πεντηκοστάριο

143. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών (1782)

144. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_01 (1782)

145. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_01 (1893)

146. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_02 (1782)

147. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_03 (1782)

148. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_04 (1782)

149. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_05 (1782)

150. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_06 Εισαγωγή, Νηπτικοί Πατέρες, Ευρετήρια, Βιβλιογραφία

151. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών Τομ_07 Συμπλήρωμα Π. Τζελάτη

152. Χαλδαϊκοί Χρησμοί - The Chaldean Oracles (transl. Mead)

153. ΨΑΛΜΟΙ ΣΟΛΟΜΩΝΤΟΣ - Psalms of Solomon A Critical Edition of the Greek Text (WRIGHT, 2007, Texts and Studies in Late Judaism and Early Christianity)

154. Ψαλτήρι

155. Ωρολόγιον