Σταύρος Ζουμπουλάκης: Ακραίος αντισημιτισμός, άκρα σιωπή /Stavros Zoumpoulakis: Extreme antisemitism, extreme silence

Ὁ μητροπολίτης Πειραιῶς Σεραφείμ, στίς 20 Δεκεμβρίου 2010, σέ πρωινή τηλεοπτική ἐκπομπή («Κοινωνία ὥρα Mega»), εἶπε, μεταξύ πολλῶν ἄλλων, ἐπί λέξει καί τά ἑξῆς:

‘Ο ’Αδόλφος Χίτλερ ὄργανο τοῦ παγκόσμιου σιωνισμοῦ ἦταν καί χρηματοδοτήθηκε ἀπό τήν περίφημη οἰκογένεια Ρότσιλντ, μέ μοναδικό σκοπό νά πείσει τούς ‘Εβραίους νά φύγουν ἀπό τάς καλάς των περιοχάς τῆς Εὐρώπης καί νά κατεβοῦν στό ’Ισραήλ γιά νά συστήσουν τή νέα αὐτοκρατορία.

Σέ ὁποιαδήποτε ἄλλη χώρα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ἄν ὁ πρόεδρος, ἐπί παραδείγματι, μιᾶς ὀρεινῆς κοινότητας τριάντα κατοίκων εἶχε ξεστομίσει τέτοια κουβέντα, θά εἶχε πάει σπίτι του – σέ ὁρισμένες μάλιστα καί στή φυλακή. ‘Ο μητροπολίτης Πειραιῶς ὅμως ὄχι μόνο δέν πῆγε σπίτι του, οὔτε πουθενά ἀλλοῦ, παρά ἀντίθετα πῆγαν σέ αὐτόν τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων (6.1.2011), κατά τήν τελετή τοῦ ἁγιασμοῦ στό λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ, ἕνας ὑπουργός τῆς κυβέρνησης (Γ. Διαμαντίδης), δύο ἀρχηγοί κομμάτων (Α. Σαμαρᾶς, Γ. Καρατζαφέρης), ὁ δήμαρχος Πειραιᾶ (Β. Μιχαλολιάκος), βουλευτές τοῦ ΠΑΣΟΚ, τῆς ΝΔ καί τοῦ ΛΑΟΣ, καί ἄλλοι πολιτικοί καί στρατιωτικοί παράγοντες.·Ἦταν ἐπίσης ἐκεῖ καί τέλεσε τόν ἁγιασμό ὁ ἀρχιεπίσκοπος ’Αθηνῶν ‘Ιερώνυμος, ὁ ὁποῖος προηγουμένως εἶχε χοροστατήσει στή λειτουργία, στόν μητροπολιτικό ναό τῆς ‘Αγίας Τριάδος.

Μά κανείς ἀπό ὅλους αὐτούς, ἀναρωτιέμαι ἀφελῶς –τό ξέρω–, δέν εἶχε τήν ἠθική καί πολιτική εὐαισθησία νά σκεφτεῖ ὅτι τέτοιες φρικώδεις δηλώσεις πρέπει νά ἀποδοκιμάζονται; Καί ἄν δέν εἶχαν ὅλοι τόν τρόπο ἤ τό κουράγιο νά τό κάνουν ρητά, ἦταν τόσο δύσκολο νά ἐκφράσουν αὐτήν τήν ἀποδοκιμασία μέ τήν ἀπουσία τους ἀπό τούτη τήν ἐθιμοτυπία; Γιατί μή μοῦ πεῖ κανείς ὅτι πῆγαν ἐκεῖ γιά νά λατρέψουν τόν Θεό· ἄν αὐτό πραγματικά ἤθελαν, θά μποροῦσαν νά τό κάνουν σέ ἑκατοντάδες ἄλλους ναούς τοῦ Λεκανοπεδίου, χωρίς μάλιστα νά διαταράσσεται ἡ προσευχή τους ἀπό τίς τηλεοπτικές κάμερες.

‘Υπῆρξαν βέβαια καί ἀντιδράσεις σέ ὅσα εἶπε ὁ μητροπολίτης Πειραιῶς, αὐτή τή φορά μάλιστα περισσότερες καί ἐντονότερες ἀπό ἄλλοτε. Πέραν τοῦ Κεντρικοῦ ’Ισραηλιτικοῦ Συμβουλίου καί ἄλλων ἑβραϊκῶν ὀργανώσεων καί φορέων, ἑλληνικῶν καί διεθνῶν, ξεχωρίζουμε τίς δηλώσεις τοῦ κυβερνητικοῦ ἐκπροσώπου, τῆς προέδρου τῆς νεοσύστατης Δημοκρατικῆς Συμμαχίας Ντόρας Μπακογιάννη (σέ ἀρκετά ἔντονο ὕφος), τῆς ’Αρχιεπισκοπῆς ’Αμερικῆς. Δέν ἀποδοκίμασαν ὅμως τίς φρικαλέες «ἀπόψεις» ἐκεῖνοι πού πρωτίστως ἔπρεπε νά τό πράξουν: οἱ ἐπίσκοποι, οἱ ἱερεῖς, οἱ μοναχοί, οἱ θεολόγοι, τά μέλη τῶν ἐνοριῶν τῆς ’Εκκλησίας τῆς ‘Ελλάδος. Λέω πρωτίστως αὐτοί διότι ὁ ἀντισημιτισμός συνιστᾶ τεράστια πνευματική ἀπειλή κατά τοῦ χριστιανισμοῦ, ἀφοῦ ἀλλοιώνει μέ τόν πιό βάναυσο τρόπο τήν εὐαγγελική διδασκαλία.

῎Ας θυμίσω ὅτι πρίν ἀπό δυό χρόνια (2009), τέτοια ἀκριβῶς ἐποχή, ἡ Καθολική ’Εκκλησία συγκλονιζόταν ἀπό τήν ὑπόθεση τοῦ ζηλωτῆ (λεφεβριστῆ) ἐπισκόπου Νέλσον Οὐίλλιαμσον (Nelson Williamson). ‘Ο Οὐίλλιαμσον ἦταν ἕνας ἀπό τούς τέσσερεις πού χειροτόνησε αὐτοβούλως ἐπισκόπους ὁ ζηλωτής Μαρσέλ Λεφέβρ (Marcel Lefebvre) τό 1988, γεγονός πού προκάλεσε αὐτομάτως τήν ἀπόφαση τοῦ πάπα ’Ιωάννη-Παύλου Β´ νά τούς κηρύξει ὅλους σχισματικούς, ἀπόφαση τήν ὁποία ἦρε τόν ’Ιανουάριο 2009 ὁ νῦν πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ´. ‘Ο ζηλωτής αὐτός ἐπίσκοπος λοιπόν μέ δηλώσεις του στά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης ἀρνιόταν ὅτι ὑπῆρχαν θάλαμοι ἀερίων στά ναζιστικά στρατόπεδα καί οὐσιαστικά ἀρνιόταν καί τό ἴδιο τό γεγονός τοῦ ‘Ολοκαυτώματος. Καθολικοί ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, θεολόγοι καί πιστοί ξεσηκώθηκαν μέ σφοδρότητα ἐναντίον του, ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχουν συνείδηση ὅτι ἡ ἄρνηση τῶν θαλάμων ἀερίων καί τοῦ ‘Ολοκαυτώματος δέν εἶναι ἱστορική ἄποψη, εἶναι βαρύ ἠθικό ἀτόπημα. ‘Η ἀντίδραση πού ξεσηκώθηκε ἦταν τέτοια, ὥστε ὁδηγήθηκαν νά τόν ἀποδοκιμάσουν καί οἱ ἴδιοι οἱ δικοί του, δηλαδή ἡ ’Αδελφότητα τοῦ ‘Αγίου Πίου Ι´ (ἱδρύθηκε ἀπό τόν Λεφέβρ τό 1970). Δέν εἶχε τόπο νά σταθεῖ. ‘Ο ὑπουργός ’Εσωτερικῶν τῆς ’Αργεντινῆς τόν εἰδοποιεῖ νά ἐγκαταλείψει τή χώρα, ὅπου βρισκόταν, ἐνῶ ὁ Βενέδικτος ΙΣΤ´, πού δέν γνώριζε τίς δηλώσεις του πρίν ἀπό τήν ἄρση τῆς excommunicatio, δηλώνει ὅτι αὐτή δέν συνεπάγεται αὐτόματα τήν πλήρη κοινωνία μέ τήν Καθολική ’Εκκλησία, ἡ ὁποία προϋποθέτει τήν ἀποδοχή τῆς Β´ Βατικανῆς.

Αὐτά στήν Καθολική ’Εκκλησία. Στήν ’Ορθόδοξη ἕνας ἐπίσκοπος δηλώνει ὅτι ὁ Χίτλερ ἦταν ὄργανο τῶν σιωνιστῶν καί σκόπευε ἁπλῶς νά πείσει τούς ‘Εβραίους νά πᾶνε στήν Παλαιστίνη καί νά ἱδρύσουν κράτος, καί τά μέλη τῆς ’Εκκλησίας δέν ἀντιδροῦν, δέν ἱδρώνει τό αὐτί τους. Οἱ συνήθως εὔλαλοι ἐπίσκοποι, πού κάθε τρεῖς καί λίγο κάνουν δηλώσεις ἐπί παντός καί ἄλλων τινῶν, τώρα δέν ἔχουν νά ποῦν ἀπολύτως τίποτε! Τό γεγονός αὐτό εἶναι σοβαρότερο ἀπό τίς δηλώσεις τοῦ ὅποιου Σεραφείμ.

Εἶναι ἀκριβῶς ἡ στιγμή νά προλάβω καί νά συζητήσω μιά φιλική ἀντίρρηση. Ἔχω καί ἄλλες φορές ἀκούσει καί θά ἀκούσω καί τώρα καλούς φίλους νά μοῦ λένε «τί κάθεσαι καί ἀσχολεῖσαι μέ ὅλους αὐτούς τούς ἀνεκδιήγητους τύπους;». Τούς καταλαβαίνω καί εἶναι, ὁμολογῶ, μιά σκέψη πού τριβελίζει καί τό δικό μου μυαλό κάθε φορά πού πιάνω νά γράψω γιά τέτοια ζητήματα. Πράγματι, πῶς νά πάρεις στά σοβαρά ἕναν ἄνθρωπο πού στέλνει ἐπιστολή στή βασίλισσα ’Ελισάβετ τῆς ’Αγγλίας (23.2.2010) καί τῆς ζητάει νά ἀφαιρέσει τόν τίτλο εὐγενείας Sir ἀπό τόν τραγουδιστή Ἔλτον Τζόν γιά κάποιες ἀνόητες δηλώσεις του! Μπορεῖ ὄντως ἄνθρωποι ἄλλοι ἐπιστημονικῶν εἰδικοτήτων νά εἶναι ἁρμοδιότεροι ἀπό ὅ,τι ἐγώ νά μιλήσουν γιά τόν Πειραιῶς Σεραφείμ καί κάθε ἄλλον Σεραφείμ τῆς ’Εκκλησίας τῆς ‘Ελλάδος. Σύμφωνοι. ‘Ο ἄνθρωπος αὐτός ὅμως εἶναι μητροπολίτης μιᾶς ἀπό τίς μεγαλύτερες μητροπόλεις τῆς χώρας, μέ δεκάδες ἐνορίες, ἱερεῖς, κατηχητικά σχολεῖα, ραδιοφωνικό σταθμό καί ἄλλα πολλά. Θέλω δηλαδή νά πῶ ὅτι ὅσο καί ἄν ἡ θλιβερή περίπτωσή του δέν ἔχει πραγματικά ἐνδιαφέρον, ἔχουν ἀπό τήν ἄλλη τά γενικότερα ζητήματα πού ἀνακινεῖ, ἤτοι πώς:

α. ‘Η ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία εἶναι στήν ‘Ελλάδα ὁ χῶρος ὅπου κατεξοχήν ἀνθεῖ καί διακινεῖται ὁ ἀντισημιτισμός. ‘Υπάρχει ἐκπρόσωπος ἄλλου θεσμοῦ στή χώρα μας (κοινοβουλευτικό κόμμα, Δικαιοσύνη, Πανεπιστήμιο, κ.λπ.) πού θά τολμοῦσε νά πεῖ δημόσια ὅτι ὁ Χίτλερ ὑπῆρξε ὄργανο τοῦ σιωνισμοῦ;

β. ‘Ο ἀντισημιτικός λόγος, τόσο ὁ ἀπροκάλυπτος ὅσο καί ὁ συγκεκαλυμμένος πίσω δῆθεν ἀπό τόν ἀντισιωνισμό, ἔχει στή χώρα μας μεγάλο ἀκροατήριο, ἐντός καί ἐκτός ’Εκκλησίας.

γ. Οἱ ἱερεῖς, θεολόγοι καί οἱ πιστοί τῶν ἐνοριῶν τῆς ’Ορθόδοξης ’Εκκλησίας εἶναι βουβά πρόσωπα, ἄφωνα. Ἔχουν διαπαιδαγωγηθεῖ νά σωπαίνουν. Ἔχω πικρή ἐπίγνωση αὐτῆς τῆς πραγματικότητας. Εἶναι ὅμως ἀκόμη πικρότερη ἡ διαπίστωση ὅτι μένουν κυρίως βουβοί ἐκεῖνοι πού κατεξοχήν θά ἔπρεπε νά μιλᾶνε καί νά παρεμβαίνουν, ὁ μικρός δηλαδή ἀριθμός τῶν χριστιανῶν πού σκέφτονται, ἀφήνοντας ἔτσι ἐλεύθερο τό πεδίο στούς φονταμενταλιστές καί τούς φανατικούς νά ἀφρίζουν.

Οἱ ’Ορθόδοξοι χριστιανοί πρέπει ἐπιτέλους νά κατανοήσουν –ὅπως τό κατανόησαν μέ ὀδύνη οἱ Καθολικοί καί οἱ προτεστάντες– ὅτι ὁ ἀντισημιτισμός εἶναι συνηγορία ὑπέρ τοῦ ἐγκλήματος, ἄρα ριζικά ἀντιχριστιανικός. Στήν ἱστορία τοῦ μίσους καί τοῦ διωγμοῦ τῶν ‘Εβραίων, οἱ ἱστορικές εὐθύνες τῶν χριστιανικῶν ’Εκκλησιῶν εἶναι ἀσφαλῶς κολοσσιαῖες, σήμερα ὅμως, μετά κυρίως τό ‘Ολοκαύτωμα, οἱ χριστιανοί τουλάχιστον τῆς Δύσης ἔχουν συνειδητοποιήσει πόσο ἀπειλεῖ τήν ἴδια τήν πίστη καί τή διδασκαλία τους ὁ ἀντισημιτισμός. Καί ὅπως ἔλεγε ὁ Ζάκ Μαριταίν, ἕνας ἀπό τούς πάμπολλους σύγχρονους χριστιανούς στοχαστές καί θεολόγους πού τόν πολέμησαν ἐν ὀνόματι ἀκριβῶς τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας:

‘Ο ἀντισημιτισμός ἐμφανίζεται ὡς φαινόμενο παθολογικό πού ἀποκαλύπτει μιά ἀλλοίωση τῆς χριστιανικῆς συνείδησης ὅταν γίνεται ἀνίκανη νά ἀναλάβει τίς δικές της εὐθύνες μέσα στήν ἱστορία καί νά μείνει ὑπαρξιακά πιστή στίς ὑψηλές ἀπαιτήσεις τῆς χριστιανικῆς ἀλήθειας. [...]

Δέν εἶναι ὡστόσο ἀσήμαντο γιά ἕναν χριστιανό νά μισεῖ ἤ νά περιφρονεῖ ἤ νά θέλει νά ἀντιμετωπίζει ἀπαξιωτικά τή φυλή ἀπό τήν ὁποία προέρχονται ὁ Θεός του καί ἡ ἄμωμη Μητέρα τοῦ Θεοῦ του. Γι’ αὐτό ὁ πικρός ζῆλος τοῦ ἀντισημιτισμοῦ γυρίζει πάντοτε στό τέλος σέ πικρό ζῆλο κατά τοῦ ἴδιου τοῦ χριστιανισμοῦ.¹

Κατά τόν Μαριταίν, ὁ χριστιανός πού εἶναι ἀντισημίτης ἐνεργεῖ κατά τό πνεῦμα τοῦ κόσμου καί ὄχι κατά τό πνεῦμα τοῦ χριστιανισμοῦ. ῎Ας προσθέσω, προσυπογράφοντας, ὅτι γιά αὐτόν τόν σπουδαῖο χριστιανό στοχαστή καί ἄνθρωπο θερμῆς πίστης ὅποιος πιστεύει στά περί παγκόσμιας ἑβραϊκῆς συνωμοσίας, τελετουργικῶν φόνων καί τά συναφῆ, δέν μπορεῖ νά ἔχει ταυτόχρονα τήν ἀξίωση νά θεωρεῖται εὐφυής ἄνθρωπος, οἱ πεποιθήσεις αὐτές εἶναι ἰσχυρή ἀπόδειξη βλακείας (stultitia).²

…

‘Υστερόγραφο

[1] Εἶχε γραφτεῖ αὐτό τό κείμενο, ὅταν στίς 3.1.2011 συνῆλθε ἡ Διαρκής ‘Ιερά Σύνοδος (ΔΙΣ), ἡ ὁποία συζήτησε, μεταξύ ἄλλων, καί τό θέμα τῶν δηλώσεων τοῦ Σεραφείμ. Τό συζήτησε θέλοντας καί μή –καί περισσότερο μή, παρά θέλοντας–, λόγῳ τῶν διεθνῶν ἀντιδράσεων πού προκλήθηκαν, καί ἀποφάνθηκε:

Μετά ἀπό ἐπιστολή, ἡ ὁποία ἐστάλη στήν ‘Ιερά Σύνοδο ἀπό τό Κεντρικό ’Ισραηλιτικό Συμβούλιο ‘Ελλάδος, ἡ Διαρκής ‘Ιερά Σύνοδος ἀποφάσισε νά ἀποστείλει ἀπαντητικό ἔγγραφο, στό ὁποῖο ἀναφέρεται μεταξύ ἄλλων ὅτι:

1. ‘Η ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία καταδικάζει κάθε μορφή φυλετισμοῦ καί διακρίσεως σέ βάρος οἱουδήποτε ἀνθρώπου ἐπί τῇ βάσει φυλετικῶν, πολιτισμικῶν, θρησκευτικῶν ἤ ἄλλων διαφορῶν.

2. Εἰδικώτερα ἡ ’Ορθόδοξη ’Εκκλησία τῆς ‘Ελλάδος, ἐξεδήλωσε πάντοτε τά φιλάδελφα αἰσθήματά Της γιά τούς Ἕλληνες πού ἀκολουθοῦν τήν ‘Εβραϊκή Θρησκεία.

3. Τέλος, ἡ ’Εκκλησία μας, κατά τά γεγονότα τοῦ Β´ Παγκοσμίου Πολέμου ἐμπράκτως πρωτοστάτησε καί ἐκινδύνευσε μέ αὐτοθυσία, γιά νά προστατεύσει τούς ἐν ‘Ελλάδι διαβιοῦντες ‘Εβραίους ἀπό τή ναζιστική ἐπιβουλή.

4. Στήν ‘Αγιωτάτη ’Εκκλησία τῆς ‘Ελλάδος, ἕκαστος ’Επίσκοπος διατηρεῖ τήν αὐτονομία ἐκφράσεως τῶν ἀπόψεών του, τῶν ὁποίων φέρει τήν εὐθύνη καί τήν ἀπόδειξη.

Κουτοπονηριές! Λές καί τό θέμα ἦταν νά καταδικαστεῖ γενικά ὁ φυλετισμός. Δέν τολμᾶνε κάν νά γράψουν τή λέξη ἀντισημιτισμός – στό σπίτι τοῦ κρεμασμένου δέν μιλᾶνε γιά σκοινί. Μά, ὅλοι κατά τοῦ ρατσισμοῦ δηλώνουν καί πρῶτοι πρῶτοι οἱ ἴδιοι οἱ ρατσιστές. ῎Οχι, κύριοι συνοδικοί, τό θέμα δέν ἦταν νά καταδικαστεῖ ἄλλη μιά φορά ὁ φυλετισμός, ἀλλά νά καταδικαστεῖ ὁ μητροπολίτης Πειραιῶς γιά τίς φρικτές ἀντισημιτικές δηλώσεις του. Εἴχατε μάλιστα ἐκ τοῦ νόμου τή δυνατότητα νά τόν καλέσετε νά δώσει ἐξηγήσεις καί, ἄν κρίνατε, νά προχωρήσει περαιτέρω ὁ πειθαρχικός ἔλεγχος. Καί τί σημαίνει ὅτι κάθε ἐπίσκοπος «διατηρεῖ τήν αὐτονομία ἐκφράσεως τῶν ἀπόψεών του»; Ποιῶν ἀπόψεων; Κάθε εἴδους; ’Ακόμη καί ἐκείνων πού εἶναι εὐθέως ἀντιχριστιανικές; Δέν εἶναι ὑποχρεωμένος ὁ ἐπίσκοπος νά ἐκφράζει τή διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου;

[2] Τόσο πολύ συγκλονίστηκε ὁ Σεραφείμ ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς ΔΙΣ –σημειωτέον ὅτι ὁ ἴδιος εἶναι μέλος της καί θά ψήφισε, ὑποθέτω, τήν ἀπόφασή της– πού εὐθύς μετά δήλωσε ὅτι «‘Η ‘Ελλάς ἔβγαζε ἥρωες, ἔβγαζε καί Νενέκους». Κατατάσσει προφανῶς τόν ἑαυτό του στούς πρώτους. ῎Ας τοῦ θυμίσει κάποιος ὅτι ἡ τελευταία φορά πού ἀκούσαμε νά γίνεται λόγος γιά Νενέκους ἦταν ἀπό τόν ’Αλέξανδρο Γιωτόπουλο τῆς 17Ν, κατά τή στιγμή τῆς σύλληψής του.

[3] ‘Ο συγκλονισμός τοῦ Σεραφείμ ἀπό τήν ἀπόφαση τῆς ΔΙΣ φάνηκε καθαρότερα τέσσερεις μέρες ἀργότερα, 7 ’Ιανουαρίου 2011, ὅταν, στρεφόμενος κατά τοῦ ’Ισλάμ αὐτή τή φορά, πρότεινε οὔτε λίγο οὔτε πολύ τήν ἀπαγόρευσή του στή χώρα μας:

ὁ μουσουλμανισμός ἀποτελεῖ καταστροφική λατρεία, μή συμβατή μέ τάς προβλέψεις τοῦ ἰσχύοντος ἐν ‘Ελλάδι Συντάγματος, ὅπου ἐν ἄρθρῳ 13 καθιεροῦται ἡ ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνειδήσεως, ἀλλά σέ θρησκευτικές παραδοχές πού δέν ἀντίκεινται στή δημόσια τάξη καί τά χρηστά ἤθη.

[4] Διάβασα στόν ἠλεκτρονικό Τύπο ὅτι ἀναπτύχθηκε κύμα συμπαράστασης πρός τόν Σεραφείμ. Δέν ξέρω ἄν πρόκειται πράγματι γιά κύμα, διάβασα πάντως μιά δήλωση συμπαράστασης ἀπό τόν μητροπολίτη Γλυφάδος Παῦλο:

[...] ‘Η στεντόρεια καί ἀταλάντευτη φωνή του μᾶς συγκινεῖ καί μᾶς ἐνδυναμώνει γιατί εἶναι φωνή ἀλήθειας, θάρρους καί ἀγωνιστικότητας, γιατί εἶναι φωνή ’Ορθόδοξης μαρτυρίας, πού ἑδράζεται στό ‘Ιερό Εὐαγγέλιο, τούς ‘Ιερούς Κανόνες καί τήν ἀνόθευτη παράδοση τῆς ’Εκκλησίας. Συμπροσευχόμενοι, παρακαλοῦμε τόν πανοικτίρμονα Θεό νά τόν ἐνδυναμώνει καί νά τόν κρατᾶ ὑγιή, ὥστε νά στηρίζει τόν πιστό λαό τοῦ Θεοῦ, νά ξυπνᾶ συνειδήσεις καί νά καθοδηγεῖ τίς ψυχές τῶν χριστιανῶν στή μόνη ’Αλήθεια, πού εἶναι τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας.

Δηλαδή, ὅτι ὁ Χίτλερ ἄλλο δέν ἔκανε ἀπό τό νά πείθει τούς ‘Εβραίους νά κάνουν δικό τους κράτος καί ὅτι πρέπει νά ἀπαγορευτεῖ ἡ λειτουργία τῆς ἰσλαμικῆς θρησκείας στήν ‘Ελλάδα εἶναι, κατά τόν μητροπολίτη Γλυφάδος, φωνή ἀλήθειας πού στηρίζεται στό Εὐαγγέλιο, ἀφυπνίζει συνειδήσεις καί ὁδηγεῖ τίς ψυχές στόν Χριστό. Αἶσχος!

—–

[*] ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ. Διευθύνει από το 1998 το περιοδικό Νέα Εστία και είναι πρόεδρος του Ιδρύματος βιβλικών μελετών «Άρτος Ζωής». Τελευταίο βιβλίο του Χριστιανοί στον δημόσιο χώρο. Πίστη ή πολιτιστική ταυτότητα; (2010). Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στη Νέα Εστία, τχ. 1840, Ιαν. 2011.

1 Jacques Maritain, L’impossible antisιmitisme, precede de «Jacques Maritain et les Juifs» par Pierre-Vidal Naquet, Desclée de Brouwer, Παρίσι 2003, σ. 127. Τό παράθεμα εἶναι ἀπό τήν περίφημη διάλεξή του «Les Juifs parmi les nations» (Παρίσι, 5 Φεβρουαρίου 1938).

2 Ὅ.π., σ. 75 καί 92.

* Σταύρος Ζουμπουλάκης / Stávros Zoumpoulákis,
«’Ακραῖος ἀντισημιτισμός, ἄκρα σιωπή»
[«Extreme antisemitism, extreme silence»],
i) The Athens Review of Books / Blog
ii) Ροΐδη Εμμονές + Εμμονές Λασκαράτου (αναδημ.)