«Ο αγώνας των ταγών της Ορθοδοξίας για την αποτροπή αλλοιώσεων της πατροπαράδοτης πίστης του ποιμνίου τους από ξενόφερτες θρησκευτικές αλήθειες απέκτησε, ωστόσο, βαθμιαία νέες διαστάσεις: Δίπλα στον καθ’ όλα ευδιάκριτο αντίπαλο, που ενσάρκωνε επί πέντε αιώνες ο Πάπας της Ρώμης, εμφανίστηκε περί τα μέσα του 16ου αιώνα καινούργιος αντίπαλος, δυσδιάκριτος στην αρχή ως προς την εσώτερη υφή των διδασκαλιών του και δυσκολοπαρακολούθητος στους τρόπους διείσδυσής του στους ορθόδοξους λαούς της Ανατολής: Ο Προτεσταντισμός, ριζικά εχθρικός προς τη Ρώμη, προσέγγισε πότε με τη μία και πότε με την άλλη από τις ποικίλες μορφές του την Ορθοδοξία φιλικά μέχρις ότου, εννοείται, οι ταγοί της ανακάλυψαν τις ουσιαστικές δογματικές διαφορές, που την χώριζαν απ’ αυτόν εξίσου ριζικά. Ο νέος αντίπαλος, όμως, δοκίμασε πρωτόγνωρους δρόμους διείσδυσης στο ορθόδοξο πλήρωμα ανοίγοντας πύλες σε εκείνο ακριβώς το σημείο, που ελάχιστα το συνέδεε –αν δεν το ξεχώριζε παντελώς– με τους διάφορους ταγούς του: στην ομιλούμενη γλώσσα από τους Νεοέλληνες, την Γραικοβαρβαρική, όπως θα την ονομάσει πολύ αργότερα ο Λαρισαίος λόγιος και σφοδρός πολέμιος της μετάφρασης της Καινής κυρίως Διαθήκης στην απλοελληνική Αλέξανδρος Ελλάδιος».
* Νίκος Ψημμένος,
«Αθεϊζουσι και συναθεϊζουσι: Μέρος Α΄ Από τον Γεννάδιο στον Λούκαρη»,
Άρδην τ. 27.
+ - + - + - + - +
«Ο Αλέξανδρος Ελλάδιος ο Θεσσαλός, ο οποίος εμεταχειρίσθη την λατινικήν γλώσσαν διά να γράψη περί της Ελληνικής Εκκλησίας(22) και να κτυπήση τας προκαταλήψεις των διαμαρτυρομένων εναντίον των Ελλήνων, χρονολογικώς μεταξύ Κρουσίου και Πουκβίλ, παρουσιάζει ένα παρόμοιον θέαμα. Μία γωνία της εκκλησίας ή το σπίτι του ιερέως. Ο διδάσκαλος κρατεί την βέργα του «δίκην σκήπτρου». Τα παιδιά στέλνονται «εις τον πλησιέστερον ναόν, διά να μάθουν τα πράγματα της Εκκλησίας και όσα αναφέρονται εις την Χριστιανικήν θρησκείαν», άμα παύσουν να ψελλίζουν και αρχίσουν να λαλούν καθαρά. Η διδασκαλία του αλφαβήτου γίνεται με τα πινακίδια(23), η ανάγνωσις από το Οκτόηχον, τους Ψαλμούς, τας Πράξεις των Αποστόλων και τας Επιστολάς. Κατόπιν αρχίζουν η γραφή και η «λογαριθμητική». Έως εκεί, Αλλ’ου περαιτέρω. Οπωσδήποτε in schοlis, trivialibus, εις τα κοινά σχολεία, τα μαθήματα ήσαν αρκετά διά να γίνωνται ιερείς ή πρόκριτοι χωρών ή διά να έχουν βοήθημα εις το επάγγελμά των οι αστοί που δεν εζητούσαν σοφίαν (Ευαγγελίδης). Διά την σοφίαν εφρόντιζαν τα «ανώτερα».
Όσον ταπεινά ήσαν τα «κοινά», τόσον γεμάτα φιλοδοξίας ήσαν τα «ανώτερα», τα γυμνάσια ή λυκεία. Τας διαλαλούσαν με όλους τους τρόπους. Πρώτα με τα ονόματά των: Ακαδημία, Μουσείον, Ελληνομουσείον και Ομαμόϊον ακόμη, όπως ονομάζοντο πάλαι ποτέ αι σχολαί των Πυθαγορείων. Έπειτα με τα προγράμματά των: Αρχαίοι Έλληνες κλασσικοί, Πατέρες της Εκκλησίας και πάσα επιστήμη: λογική, ρητορική, φυσική, μεταφυσική, μαθηματικά, ιστορία, ηθική, φιλοσοφία, θεολογία.... Ο Ελλάδιος έδωσε τας λεπτομερείας και τας εσυμπλήρωσε ο Γεώργιος Κωνσταντίνου εις τα Προλεγόμενα του τετραγλώσσου λεξικού του».
* Ιωάννης Στεφανόπολι,
Το σχολείον παράγων της Εθνικής αφυπνίσεως
Πρώτη δημοσίευση: L’ Hellenisme Contemporain,
Δ/ση ύλης: Διονύσιος Ζακυθινός, Αθήναι 1953.
+ - + - + - + - +
«Το περί της Παρούσης Καταστάσεως της Ελληνικής Εκκλησίας σύγγραμμα του πεπαιδευμένου Θεσσαλού, διήρηται εις είκοσι κεφάλαια, ως εξής. Α—Β'. Περί των έν Κωνσταντινουπόλει, Βενετία, και Βλαχία Ελληνικών τυπογραφείων. Γ'. Περί των Ελληνικών σχολείων, των διδασκάλων, και των διδασκομένων βιβλίων. Δ'. Περί της εκπαιδευτικής μεθόδου. Ε'. Περί των επί παιδεία διαπρεπόντων Ελλήνων. ΣΤ'. Περί της κατανοήσεως των Ιερών Γραφών υπό των Ελλήνων. Ζ'. Περί της σημερινής γλώσσης τών Ελλήνων. Η'. Περί σημερινών ποιητών της Ελλάδος. Θ'. Περί των αιτίων της υπό του Πατριαρχείου απορρίψεως της μεταφράσεως τών Γραφών. Ι—ΙΑ'. Περί ευλαβείας των Ελλήνων. IB'. Περί της κατά τόπους διαφοράς της ομιλούμενης Ελληνικής γλώσσης. ΙΓ'. Γλωσσάριον της καθομιλουμένης. ΙΔ' . Περί Ιταλικών λέξεων μιχθεισών τη Ελληνική, και αγνώστων τη ηπειρωτική Ελλάδι. ΙΕ'. Περί της μεταφράσεως της Καινής Διαθήκης. ΙΣΤ.' Περί Σεραφείμ του Μιτυληναίου. ΙΖ'. Περί της υπό Μαξίμου Καλλιουπολίτου μεταφράσεως της Καινής Διαθήκης' και ΙΗ'—Κ'. Περί της τρίτης εκδόσεως της μεταφράσεως της Καινής Διαθήκης, και των εν ταύτη σημειωμάτων Διβερίου Κολέτη».
* Κωνσταντίνος Σαθάς,
Νεοελληνική Φιλολογία Βιογραφίαι των εν τοις Γράμμασι Διαλαμψάντων Ελλήνων (1455-1821), 1868.
No comments:
Post a Comment