«At the beginning of the fourth century Christians were still liable to persecution under Roman law. But while the rapid and dramatic change of status brought about by Constantine’s embrace of Christianity made eschatological hopes less urgent, it by no means brought an end to them. After all, the expectation of Christ’s return and the new age it will bring is central to Christian teaching. I focus here on Christians in the Byzantine empire, where the Jewish works just discussed were likely written, but Christian eschatological expectations were equally lively in the Latin West.
Eschatological expectations became particularly intense, as might be expected, at moments of crisis caused by natural disaster or war, but also at the approach of years imbued with chronological significance. For example, the approach of the year 500 since the incarnation, which was understood by many as the year 6000 from the creation of the world as well and so the transition from the first six thousand-year “days” to the thousand-year Sabbath, heightened eschatological expectation among Christians. Later the approach of the year 880 had a similar effect. As for natural disaster, the contemporary historian Agathias describes the widespread fear and sense of eschatological doom in response to the earthquakes that shook Constantinople in 557 and 558, causing the collapse of the main dome of the great church of Hagia Sophia. But the event that seems to have done the most to inspire Byzantine Christians to write apocalypses was the Muslim invasion and its aftermath, which saw the first sustained loss of territory and power by the eastern Roman empire since it had become Christian.
The first half of the seventh century was a time of great turmoil in the Byzantine empire. As we have already seen, Jerusalem was in Persian hands between 614 and 628. The Christian reconquest lasted until 638, when Jerusalem fell to the Arabs. From the middle of the fourth decade of the seventh century to the middle of the fifth, the Arabs also succeeded in conquering the Persian empire and the Byzantine provinces of Syria and Egypt. By the end of the seventh century the Dome of the Rock stood on the Temple Mount, a physical expression of Muslim rule in the holy city.
The decades after the Muslim conquest saw the composition of a significant body of Christian apocalypses. One recurring theme of these works is the four-kingdom schema of the book of Daniel and the place of their empire in it; several of the works are attributed to Daniel. According to Daniel 2 and 7, the four kingdoms that were to rule the world before the eschatological kingdom of the holy ones of the Most High were Babylonia, Medea, Persia, and Greece, or rather the empire founded by Alexander. But the author of 4 Ezra, writing only two and a half centuries after the author of Daniel, knew very well that the fourth and last world empire was not Alexander’s since that empire had long since been replaced by that of the Romans. Thus he provides Ezra with his own vision of the four kingdoms in which the final kingdom is represented as an eagle, the symbol of Rome, and God himself revises Daniel’s vision: “The eagle which you saw coming up from the sea is the fourth kingdom which appeared in a vision to your brother Daniel. But it was not explained to him as I now explain or have explained it to you” (4 Ezra 12:11–12). At the end of the seventh century the Armenian historian Sebeos offers a new inter pretation of Daniel 7: the fourth beast represents the kingdom of Ishmael.
But even before the coming of the Arabs Daniel’s vision posed a problem for Christian interpreters. Could the fourth beast of Daniel’s vision, the most vicious of the four evil empires, really symbolize Rome now that it had become Christian? One line of thought saw the Roman empire as beyond the scope of Daniel’s prophecy, which was fulfilled, like all prophecy, by the time of Christ. Other interpreters solved the problem by ignoring the negative depiction of the world empires and concentrating on the positive implications of the fourth position: Roman rule would come to an end not with the triumph of another human empire but with the coming of the divine kingdom».
[«Στην αρχή του τέταρτου αιώνα οι Χριστιανοί ακόμη υπόκειντο σε διωγμούς υπό τον ρωμαϊκό νόμο. Αλλά μολονότι η ξαφνική και δραματική αλλαγή της κατάστασης που έφερε ο εναγκαλισμός του Χριστιανισμού από τον Κωνσταντίνο κατέστησε τις εσχατολογικές ελπίδες λιγότερο επιτακτικές, με κανένα τρόπο δεν τις έφερε σε τέλος. Σε τελευταία ανάλυση, η προσδοκία της επιστροφής του Χριστού και η νέα εποχή που θα φέρει αποτελεί κεντρική Χριστιανική διδασκαλία. Εστιάζω εδώ στους Χριστιανούς της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπου πιθανώς γράφτηκαν τα Ιουδαϊκά έργα που σχολιάστηκαν προηγουμένως, αλλά εξίσου ζωηρές ήταν οι Χριστιανικές εσχατολογικές προσδοκίες και στη Λατινική Δύση.
Οι εσχατολογικές προσδοκίες έγιναν ιδιαίτερα έντονες, όπως θα ήταν αναμενόμενο, σε στιγμές κρίσης που προκαλούνταν από φυσικές καταστροφές ή πολέμους, καθώς επίσης και κατά την προσέγγιση των ετών στα οποία είχε προσδοθεί χρονολογική σπουδαιότητα. Για παράδειγμα, η προσέγγιση του έτους 500 από την ενσάρκωση [ενν. του Χριστού, δηλ. "μ.Χ."], το οποίο κατανοούνταν επίσης από πολλούς ως το έτος 6000 από τη δημιουργία του κόσμου και άρα η μετάβαση από τις πρώτες έξι χιλιετείς "ημέρες" στο χιλιετές Σάββατο, επέτεινε την εσχατολογική προσδοκία μεταξύ των Χριστιανών. Αργότερα η προσέγγιση τού έτους 880 είχε παρόμοιο αποτέλεσμα. Όσον αφορά τις φυσικές καταστροφές, ο ιστορικός εκείνης της εποχής Αγαθίας περιγράφει τον ευρέως διαδεδομένο φόβο και την αίσθηση εσχατολογικού αφανισμού ως αποτέλεσμα των σεισμών που κλόνισαν την Κωνσταντινούπολη το 557 και το 558, προκαλώντας την κατέρευση του κύριου τρούλου του μεγάλου ναού της Αγίας Σοφίας. Αλλά το γεγονός που φαίνεται να συνέβαλλε τα μέγιστα στο να εμπνευστούν οι Βυζαντινοί Χριστιανοί ώστε να γράψουν αποκαλύψεις ήταν η Μουσουλμανική εισβολή και τα παρεπόμενά της, γεγονός που σήμαινε την πρώτη απώλεια εδαφών και εξουσίας που υπέστη η ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μετά τον εκχριστιανισμό της.
Το πρώτο μισό του έβδομου αιώνα ήταν καιρός μεγάλων αναταραχών στη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Όπως έχουμε ήδη δει, η Ιερουσαλήμ βρισκόταν σε Περσικά χέρια μεταξύ του 614 και του 628. Η Χριστιανική ανακατάληψη διήρκησε μέχρι το 638, οπότε και έπεσε η Ιερουσαλήμ στους Άραβες. Από τα μέσα της τέταρτης δεκαετίας του έβδομου αιώνα μέχρι τα μέσα της πέμπτης, οι Άραβες πέτυχαν να καταλάβουν την Περσική αυτοκρατορία και τις Βυζαντινές επαρχίες της Συρίας και της Αιγύπτου. Ως το τέλος του έβδομου αιώνα ο Τρούλος του Βράχου στεκόταν στο Όρος του Ναού, μια ορατή έκφραση της Μουσουλμανικής κυριαρχίας στην άγια πόλη.
Οι δεκαετίες μετά τη Μουσουλμανική κατάληψη είδαν τη σύνθεση ενός σημαντικού όγκου Χριστιανικών αποκαλύψεων. Ένα ανακυκλούμενο θέμα αυτών των έργων ήταν η παράσταση των τεσσάρων βασιλείων του βιβλίου του Δανιήλ και η θέση της αυτοκρατορίας τους σε αυτήν· αρκετά από τα έργα αυτά αποδόθηκαν στον Δανιήλ. Σύμφωνα με τον Δανιήλ [κεφάλαια] 2 και και 7, τα τέσσερα βασίλεια τα οποία επρόκειτο να κυριαρχήσουν στον κόσμο πριν από το εσχατολογικό βασίλειο των αγίων του Υψίστου ήταν η Βαβυλωνία, η Μηδία, η Περσία και η Ελλάδα, ή μάλλον η αυτοκρατορία που ίδρυσε ο Αλέξανδρος. Αλλά ο συγγραφέας του 4 Έσδρα, γράφοντας μόνο δυόμισυ αιώνες μετά τον συγγραφέα του Δανιήλ, γνώριζε πολύ καλά ότι η τέταρτη και τελευταία παγκόσμια αυτοκρατορία δεν ήταν του Αλέξανδρου καθώς εκείνη η αυτοκρατορία είχε προ πολλού αντικατασταθεί από εκείνη των Ρωμαίων. Έτσι εισάγει στον Έσδρα το δικό του όραμα των τεσσάρων βασιλείων στο οποίο το τελευταίο βασίλειο αναπαριστάνεται ως αετός, το σύμβολο της Ρώμης, και αυτός ο Θεός αναθεωρεί το όραμα του Δανιήλ: "Ο αετός που είδες να έρχεται από τη θάλασσα είναι το τέταρτο βασίλειο το οποίο εμφανίστηκε σε όραμα στον αδελφό σου τον Δανιήλ. Αλλά δεν είχε δοθεί σε εκείνον η ερμηνεία του όπως τώρα σου το εξηγώ ή ήδη έχω εξηγήσει σε εσένα". (4 Έσδρα 12:11, 12) Στο τέλος του έβδομου αιώνα ο Αρμένιος ιστορικός Σεβέος παρέχει μια νέα ερμηνεία του Δανιήλ 7: το τέταρτο θηρίο αντιπροσωπεύει το βασίλειο του Ισμαήλ.
Αλλά και πριν από την έλευση των Αράβων το όραμα του Δανιήλ αποτελούσε πρόβλημα για τους Χριστιανούς ερμηνευτές. Θα μπορούσε το τέταρτο θηρίο του οράματος του Δανιήλ, η πιο άγρια από τις τέσσερεις κακές αυτοκρατορίες, να συμβολίζει πραγματικά τη Ρώμη η οποία είχε πλέον εκχριστιανιστεί; Μια γραμμή σκέψης θεωρούσε ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν πέρα από τον ορίζοντα της προφητείας του Δανιήλ, η οποία είχε εκπληρωθεί, όπως όλες οι προφητείες, ως τον καιρό του Χριστού. Άλλοι ερμηνευτές έλυσαν το πρόβλημα αγνοώντας την αρνητική απεικόνιση των παγκόσμιων αυτοκρατοριών και επικεντρωνόμενοι στις θετικές συνέπειες της τέταρτης θέσης: η Ρωμαϊκή κυριαρχία θα έφτανε στο τέλος της όχι με τον θρίαμβο κάποιας άλλης ανθρώπινης αυτοκρατορίας αλλά με την έλευση της θεϊκής βασιλείας».]
The Apocalypse: A Brief History
[Η Αποκάλυψη: Συνοπτική Ιστορία],
Wiley-Blackwell, 2010, pp./σσ. 126-128.
No comments:
Post a Comment