«
Μαζί με τη θρησκευτικότητα συναντούσε κανείς και τη δεισιδαιμονία. Η αγάπη που είχαν οι Βυζαντινοί για τα άγια λείψανα φαίνεται από την υπερηφάνειά τους για τις μεγάλες συλλογές της Κωνσταντινούπολης. Κάθε αιώνα πρόσθεταν καινούρια λείψανα. Τις βάσεις αυτής της συλλογής του παλατιού τις είχε βάλει η αγία Ελένη, τον καιρό του Κωνσταντίνου. Ο Ηράκλειος πρόσθεσε πολλά από τα ιερά αντικείμενα των παθών, που τα φύλαγαν στα Ιεροσόλυμα, για να τα σώσει από τους Πέρσες και τους Άραβες —το Τίμιο Ξύλο του Σταυρού, το Άγιο Αίμα, τον Ακάνθινο Στέφανο, τη Λόγχη, τον Άρραφο Χιτώνα και τα Καρφιά. Τα σώματα των αγίων συνέρρεαν από παντού. Η αγία Ελένη είχε φέρει τον Δανιήλ. Ο άγιος Τιμόθεος, ο άγιος Ανδρέας και ο άγιος Λουκάς έφτασαν επί Κωνσταντίνου, ο Σαμουήλ επί Αρκαδίου και ο Ησαΐας επί Θεοδοσίου Β', οι Τρεις Παίδες επί Λέοντος Α', η αγία Άννα επί Ιουστινιανού και η Μαρία η Μαγδαληνή και ο Λάζαρος επί Λέοντος ΣΤ'. Ο Ρωμανός Α' πρόσθεσε το μανδήλιον της Εδέσσης, ο Νικηφόρος Φωκάς την κόμη του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού και ο Ιωάννης Τσιμισκής τα σάνδαλα του Χριστού. Το μανδύα του Ηλία τον φύλαγαν στη Νέα, τους άρτους του θαύματος κάτω από την κολόνα του Κωνσταντίνου, ενώ τα κειμήλια της Παναγίας τα έβλεπε κανείς στις εκκλησίες της, στις Βλαχέρνες και στην εκκλησία των Χαλκοπρατείων. Τα μουσεία των ιερών λειψάνων ήταν μοναδικά σε όλο τον κόσμο. Και, παρ’ όλο που το κράτος δεν επιθυμούσε να έρχονται στην Κωνσταντινούπολη ξένοι χωρίς άδεια, τους προσκυνητές που επιθυμούσαν να προσκυνήσουν τα ιερά λείψανα τούς ενθάρρυνε πάντα και τους βοηθούσε. Η ιστορία της εικονομαχίας μας δείχνει τι σημασία είχαν για τους Βυζαντινούς οι άγιες εικόνες. Τα ιερά όμως αυτά αντικείμενα είχαν και μεγάλη άξια πρακτική. Μεγάλες θεραπευτικές ικανότητες δεν είχαν μόνο πολλοί από τους μοναχούς και τους ερημίτες, αλλά και οι χριστιανικές εκκλησίες είχαν κληρονομήσει τις ευεργετικές ιδιότητες πού είχαν άλλοτε οι ειδωλολατρικοί ναοί. Άντρες και γυναίκες, αντί να πηγαίνουν στους ναούς του Ασκληπιού ή της Λουκίνης [σημ. η αντίστοιχη ελληνική θεότητα Ειλειθυία] για να θεραπευτούν από τις αρρώστειες τους, γέμιζαν τις εκκλησίες των αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού. Οι εκκλησίες του αρχαγγέλου Μιχαήλ ήταν πολύ ιαματικές, προπαντός η μητρόπολη του στις Χώνες, ενώ ο άγιος Διομήδης είχε κι' εκείνος σχεδόν τις ίδιες ικανότητες. Για παθήσεις σεξουαλικές οι άντρες καταφεύγανε στον άγιο Αρτέμιο και οι γυναίκες στη συνάδελφο του, την αγία Φεβρωνία. Οι άγιοι μπορούσαν επίσης να προστατεύουν και τις πόλεις. Δύο φορές ο άγιος Δημήτριος έσωσε προσωπικώς τη Θεσσαλονίκη, ενώ την Κωνσταντινούπολη την είχε υπό την προστασία της η παρθένος Μαρία. Και η Έδεσσα μπόρεσε πολύν καιρό να έχει ειρήνη γιατί το είχε υποσχεθεί ο Χριστός, ότι ποτέ δε θα την κυριεύσουν. Η επαγγελία ωστόσο δεν κράτησε για πάντα».
Στήβεν Ράνσιμαν,
Βυζαντινός πολιτισμός,
(μετάφρ. Δ. Δετζώρτζη),
εκδ. Γαλαξίας-Ερμείας, 1969,
σσ. 242, 243.
No comments:
Post a Comment