.

Tuesday, June 15, 2010

Paul Magdalino:
Εσχατολογικές ερμηνείες προφητειών στο Βυζάντιο /
Eschatological interpretations of prophecies at Byzantium

Αλληγορία της Άνω Ιερουσαλήμ, εικόνα, περίπου 1500.
Κέρκυρα, Μονη Πλατυτέρας: Η οχυρωμένη Ιερουσαλήμ,
επάνω δεξιά στην κορυφή του βουνού, περιγράφεται στην Αποκάλυψη 21:10-27.
Κάτω αριστερά διακρίνεται η τειχισμένη Βαβυλών, "μήτηρ των βδελυγμάτων της γης".
(Π. Βοκοτάπουλος, Βυζαντινές εικόνες, σ. 178. εικ. 160.)


«Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527-565) προώθησε δραστήρια την έλευση της βασιλείας του Χριστού με την επιβολή θρησκευτικής ομοιομορφίας και με την ανέγερση της Αγίας Σοφίας, του υπέρτατου ναού. Η δυστυχία που προκάλεσε με τους πολέμους του και τις διώξεις, μαζί με τους καταστρεπτικούς λοιμούς και σεισμούς της βασιλείας του, τον έκαναν να μοιάζει εντόνως με τον Αντίχριστο. Οι ορδές των Αβάρων και των Σλάβων, που διέτρεχαν τη βαλκανική χερσόνησο επί μισό αιώνα μετά τον Ιουστινιανό, ταίριαζαν με την περιγραφή των Γωγ και Μαγώγ, και όταν στη δεκαετία του 620 η εισβολή τους κορυφώθηκε, συμπίπτοντας με τον αγώνα ζωής ή θανάτου που έκανε η αυτοκρατορία με την Περσία των Σασσανιδών, όλες οι προφητείες έμοιαζαν να εκπληρώνονται. Η Ιερουσαλήμ, όπου αναμενόταν να συμβεί η Δευτέρα Παρουσία, ξεχώρισε ιδιαίτερα κατά τον περσικό πόλεμο. Οι Πέρσες κατέλαβαν την πόλη το 616 και την βεβήλωσαν με μεγάλη σφαγή και με την υποτιθέμενη συνεργασία των Εβραίων, οι οποίοι αναμενόταν ότι θα καλωσόριζαν τη βασιλεία του Αντίχριστου. Οι Πέρσες πήραν επίσης το τμήμα του Τιμίου Σταυρού που φυλασσόταν στην Ιερουσαλήμ, και όταν ο αυτοκράτορας Ηράκλειος νίκησε στον πόλεμο, έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην επαναφορά του ιερού κειμηλίου με μεγάλη επισημότητα.

[...] Στη συνέχεια ο βασιλεύς των Ελλήνων θα βασιλεύσει στην Ιερουσαλήμ επί δέκαμισι χρόνια, ώσπου να εμφανιστεί ο Αντίχριστος, οπότε ο βασιλεύς θα στήσει τον Σταυρό στον Γολγοθά, θα κρεμάσει επάνω του το στέμμα του και θα παραδώσει την ψυχή του. Αυτό θα αποτελέσει την έναρξη της βασιλείας του Αντίχριστου, της Δευτέρας Παρουσίας και της Τελικής Κρίσεως.

Η διάρκεια της περιόδου της ειρήνης δεν δίνεται· αν εννοείται όμως ότι ο αυτοκράτορας που θα καταστρέψει το Ισλάμ και ο τελευταίος αυτοκράτορας είναι το ίδιο πρόσωπο, είναι απίθανο ο ψευδο-Μεθόδιος να οραματίσθηκε περισσότερα από πενήντα χρόνια ανάμεσα στο 691-2 και στο τέλος του κόσμου. Ένα σύγχρονο κείμενο, οι ομιλίες για το Εξαήμερον, που αποδίδεται στον Αναστάσιο τον Σιναΐτη, εικάζει, βασιζόμενο σε δύο παραβολές του Ευαγγελίου, ότι το τέλος μπορεί να συμβεί το έτος 6250 από Δημιουργίας, το οποίο αντιστοιχεί στο 741-2 μ.Χ. Η χρονολόγηση αυτή είναι η παλαιότερη σαφής μαρτυρία μιας προσπάθειας να τεθεί ένα χρονικό όριο σύμφωνα με τις κλασματικές διαιρέσεις της έβδομης χιλιετίας. Αναμφίβολα, η ιδέα αυτή υπήρχε και πριν από τα τέλη του έβδομου αιώνα, αλλά το γεγονός ότι εκφράζεται ταυτόχρονα με την προφητεία του ψευδο-Μεθόδιου είναι ασφαλώς σημαντικό.

Η προφητεία του ψευδο-Μεθόδιου είχε τεράστια επιτυχία σε όλο τον χριστιανικό κόσμο και σύντομα εμφανίστηκαν ελληνικές και λατινικές μεταφράσεις της. Η ιδέα του τελευταίου αυτοκράτορα συσχετίστηκε με πολλούς ηγεμόνες, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση, σε ολόκληρο τον Μεσαίωνα, και επηρέασε τα ποικίλα "Οράματα του Δανιήλ" που κυκλοφόρησαν τον όγδοο και τον ένατο αιώνα».

* Paul Magdalino,
«Το τέλος του χρόνου στο Βυζάντιο»
Αρχαιολογία και Τέχνες, τεύχος 75, Ιούνιος 2000,
pp./σσ. 27, 28.
[Greek/Ελληνικά PDF]

No comments: