* Αικατερίνη Τσαλαμπούνη / Ekaterini Tsalampouni,Ο Ιούδας στις προευαγγελικές παραδόσεις / Judas in Pre-Gospel Traditions
Είναι ένα από τα πρόσωπα που κυριάρχησαν κατά τις προηγούμενες μέρες στους ύμνους κυρίως (αλλά και στα ευαγγελικά αναγνώσματα) που ακούσαμε στην εκκλησία. Ο Ιούδας, ένας από τους δώδεκα, που δε διστάζει να παραδώσει το διδάσκαλο. Με έναν τραγικό τρόπο είναι εκείνο το πρόσωπο, που συνδέθηκε στενά με το πρόσωπο του ιστορικού Ιησού. Κι όπως είχαμε σχολιάσει σε παλαιότερη ανάρτηση, ο εντοπισμός του ιστορικού Ιούδα είναι τόσο δύσκολος όσο κι εκείνος του ιστορικού Ιησού. Τους λόγους τους είχαμε αναφέρει παλαιότερα (εδώ). Σήμερα στην ιστοσελίδα The Bible and Interpretation έχει αναρτηθεί ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Προέδρου της Biblical Archaeology Society στη Ν. Υόρκη, Gary Greenberg.
O Greenberg στηρίζεται σε τρεις βασικές μαρτυρίες, του Παύλου (1 Κορ 11,23. 15,5), της Q (Μτ 19,28 // Λκ 22,29-30) και στο ευαγγέλιο του Πέτρου για να υποστηρίξει τη θέση ότι στις αρχαιότερες χριστιανικές παραδόσεις η μορφή του Ιούδα δεν είναι αρνητικά φορτισμένη, αλλά αντίθετα εξακολουθεί να θεωρείται ένας από τους 12 μαθητές. Αφετηρία των επιχειρημάτων του είναι οι παρατηρήσεις του Klassen σχετικά με το ρήμα "παραδίδωμι" με το οποίο συνήθως περιγράφεται η πράξη παράδοσης του Ιησού από τον Ιούδα στα ευαγγελικά κείμενα (από τις 120 φ. που απαντά το ρ. στην Κ.Δ. οι 44 συνδέονται με τον Ιούδα). Ο Greenberg ακολουθώντας τον Classen εκφράζει αμφιβολίες για το κατά πόσο η λέξη θα πρέπει να κατανοηθεί με την αρνητική δευτερεύουσα σημασία της ως "προδίδω". Τις επιφυλάξεις του τις στηρίζει στο γεγονός ότι στα δύο αρχαιότερα κείμενα όπου ο Παύλος φαίνεται να υπαινίσσεται τον Ιούδα δεν υπάρχει καμιά νύξη στην προδοσία. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει για την Q. O Greenberg στην περίπτωση θεωρεί ότι το κείμενο του Ματθαίου, το οποίο κάνει λόγο για τους 12 θρόνους, όπου θα καθίσουν οι 12 μαθητές (κάτι που δεν αναφέρεται με τόση σαφήνεια στο παράλληλο του Λκ) είναι εκείνο που ακολουθεί πιστότερα την Q. Τέλος, το Ευαγγέλιο Πέτρου, για το οποίο ο Greenberg φαίνεται να υιοθετεί την άποψη ότι είναι αρχαιότερο του Μάρκου, δεν κάνει ουδεμία αρνητική αναφορά στο πρόσωπο του Ιούδα.Στο τελευταίο μέρος του σύντομου κειμένου του ο Greenberg επαναλαμβάνει τις κεντρικές γραμμές της υπόθεσης που είχε διατυπώσει στο βιβλίο του The Judas Brief; Who Really Killed Jesus? (2007). Σύμφωνα με αυτό το σενάριο οι ιουδαϊκές αρχές φοβούμενες κάποια αναταραχή εξαιτίας του Ιησού κατά τις ημέρες των εορτών έκλεισαν μία μυστική συμφωνία μαζί του με την σύμφωνα επίσης γνώμη του Πιλάτου. Σε αυτές τις διαπραγματεύσεις ο Ιησούς αντιπροσωπευόταν από τον Ιούδα. Η συμφωνία ήταν ότι κατά τη διάρκεια των εορτών οι μαθητές του Ιησού θα έμεναν σε κατ' οίκο περιορισμό. Όταν ο Ηρώδης πληροφορήθηκε τη συμφωνία θύμωσε και απαίτησε το θάνατο του Ιησού. Κάτω από την πίεση των απειλών ότι θα παρουσιασθεί ως εχθρός του Καίσαρα ο Πιλάτος ενέδωσε στον Ηρώδη, ο Ιησούς συλλήφθηκε και εκτελέστηκε. Μέσα σε αυτή τη συνάφεια ο Ιούδας θεωρήθηκε ότι παρέδωσε τον Ιησού.[ [Σχολιασμός της κας Τσαλαμπούνη]: Ξεκινώντας από την τελευταία υπόθεση του Greenberg μπορεί κανείς να παρατηρήσει πως όσο γοητευτική κι αν είναι παραμένει στο χώρο της υπόθεσης. Τα κείμενα της Κ.Δ. δεν μας δίνουν τέτοια στοιχεία που να επιτρέπουν κάποια τέτοια αναπαράσταση των ιστορικών γεγονότων. Από την άλλη είναι σαφές ότι υπήρχαν αρκετές παραδόσεις για τον Ιησού στην αρχαία Εκκλησία. Σίγουρα ο Λουκάς και ο Ιωάννης καταγράφουν κάποιες από τις πλέον αρνητικές εκτιμήσεις του προσώπου του. Από την άλλη ο Ματθαίος, νομίζω, διασώζει μία τάση της παράδοσης όπου το πρόσωπο του Ιούδα το χαρακτηρίζει μία αμφισημία. Ο Ιούδας παραδίδει τον Ιησού, η πράξη του κατανοείται και ερμηνεύεται υπό το φως των προφητειών και τύπων της Π.Δ. και στο τέλος αυτοκτονεί, πράξη που ερμηνεύθηκε από κάποιους ερμηνευτές ως ηρωική, αν και, όπως παρατηρεί ο καθ. U. Luz, παρουσιάζεται κάτω από αμφίβολο φως. Ο λόγος δε νομίζω ότι είναι ότι ο Ιούδας κατά κάποιον τρόπο μπορεί να αντιμετωπίζεται θετικά αλλά μάλλον αμφίσημα από κάποιες αρχαίες χριστιανικές παραδόσεις. Μάλλον η αμφισημία οφείλεται στο γεγονός ότι ο Ιούδας ποτέ δεν υπήρξε κεντρικό πρόσωπο στο δράμα του Πάθους. Το κεντρικό πρόσωπο παραμένει ο Ιησούς και η θυσία του. Αυτό μπορεί να εξηγήσει και τη χρήση του ασαφούς "παραδίδωμι" έναντι του σαφώς αρνητικού "προδίδωμι". Από την άλλη όμως δεν ήταν ποτέ δυνατόν το πρόσωπο εκείνο, όσο περιφερειακό κι αν ήταν στην εξέλιξη των γεγονότων, να μην πεθάνει και μάλιστα με παραδειγματικό τρόπο (βλ. την παράδοση που διασώζουν οι Πρξ, την οποία δε σχολιάζει ο Greenberg και η οποία θεωρείται εξίσου αρχαία). Ο θάνατός του παρουσιάζεται με ανάλογο τρόπο όπως οι θάνατοι όλων των ασεβών και υβριστών της αρχαιότητας. Κι αυτό γιατί πλέον η μορφή του Ιούδα εντάσσεται μέσα στον παραινετικό λόγο των ευαγγελιστών προς την κοινότητά τους. Είναι το παράδειγμα προς αποφυγή. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η μορφή του και ο θάνατός του αποτελούν ένα είδος φιλολογικής damnatio memoriae με όλα τα χαρακτηριστικά που έχει αυτό το αρχαίο φαινόμενο. Γι' αυτά όμως θα μιλήσουμε σε μελλοντική ανάρτηση.]
«Ο Ιούδας στις προευαγγελικές παραδόσεις / Judas in Pre-Gospel Traditions»,
http://biblicalstudiesblog.blogspot.com/ 2ας Απριλίου 2010.
No comments:
Post a Comment