Baynes & Moss:Το Βυζάντιο, η υπεράσπιση της πίστης & η θεϊκή εύνοια προς το κράτος /Byzantium, the protection of the faith, & the divine favour to the State

Image source / Πηγή εικόνας:
Chris McNab, The Roman Army: The Greatest War Machine
of the Ancient World (2010, Osprey Publishing)

«Ποια ήταν τα στοιχεία δυνάμεως που διατήρησαν την αυτοκρατορία στην προσπάθεια επιβίωσής της; Μπορεί σύντομα να συνοψισθούν. Ίσως ο παράγων που αξίζει να καταλάβη την πρώτη θέση είναι η πεποίθηση ότι η αυτοκρατορία ήταν δημιούργημα θελήσεως τού Θεού και ότι προστατεύονταν απ' Αυτόν και τον Υιόν του. Είναι αυτή η πεποίθηση, η οποία σε μεγάλο βαθμό εξηγεί την εμμονή στην παράδοση, τον υπερβολικό συντηρητισμό στο Βυζάντιο. Προς τί οι καινοτομίες, όταν το κράτος είναι θεμελιωμένο στην εύνοια του Θεού; Ο αρχηγός μπορεί να ανατραπή όχι όμως και το πολίτευμα· κάτι τέτοιο θα ήτο πραγματική αποστασία. Η απολυταρχία παρέμεινε αμετάβλητη. Και έχοντας τη θέληση του Θεού εξασφαλισμένη ο βυζαντινός ηγεμόνας και το βυζαντινό κράτος ήταν και οι δυο υπερασπιστές της πίστεως. Για το Βυζαντινό η ιδέα των σταυροφοριών αναπτύχθηκε νωρίτερα απ' ό,τι στη Δύση, γιατί, είτε ο πόλεμος γίνονταν με τους Πέρσες είτε αργότερα με τούς Άραβες, οι εχθροί ήταν όμοια άπιστοι, ενώ το σήμα, που έφερναν στο κεφάλι οι στρατιωτικές δυνάμεις του Βυζαντίου, ήταν μια χριστιανική εικόνα —κατά καιρούς μια από εκείνες τις ιερές παραστάσεις, που δεν είχαν ζωγραφηθή ποτέ από ανθρώπινο χέρι. Ο Βυζαντινός έκανε μάχες για χάρη του Θεού των Δυνάμεων και μπορούσε να βασίζεται σε υπερφυσική βοήθεια. Τη ψυχολογική δύναμη μιας τέτοιας πεποιθήσεως, όπως αυτή, ο σύγχρονος μελετητής πρέπει να αναζητήση να την συλλάβη φανταστικά —και τούτο δεν είναι εύκολο».

«What were the elements of strength which sustained the Empire in its saecular effort? They may be briefly summarized. Perhaps the factor which deserves pride of place is the conviction that the Empire was willed by God and protected by Him and by His Anointed. It is this conviction which in large measure explains the traditionalism, the extreme conservatism of East Rome: why innovate if your State is founded on Heaven's favour? The ruler may be dethroned, but not the polity; that would have been akin to apostasy. Autocracy remained unchallenged. And, with God's approval secure, the Byzantine Sovereign and the Byzantine State were both Defenders of the Faith. To the Byzantine the Crusades came far earlier than they did to the West, for whether the war was waged with Persia or later with the Arabs, the foes were alike unbelievers, while the standard which was borne at the head of the East Roman forces was a Christian icon—at times one of those sacred pictures which had not been painted by any human hand. The Byzantine was fighting the battles of the Lord of Hosts and could rely upon supernatural aid. The psychological potency of such a conviction as this the modern student seek imaginatively to comprehend—and that is not easy».

* Baynes H. Norman & Η.St.L.B. Moss,
Βυζάντιο, Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό
[original/πρωτότυπο:
Byzantium, An Introduction to East Roman Civilization,
Oxford at The Clarendon Press. 1953. First pub. 1948. 1953, p. xxi,
(English/Αγγλικά PDF)],
8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004, σσ. 24, 25.