«Ο Β[ασιλείδης] ανέπτυξε τη διδασκαλία ενός συστήματος δημιουργών αγγέλων, όπως έκαναν και άλλοι γνωστικοί της εποχής (βλ. Επιστολή Ευγνώστου και Απόκρυφο του Ιωάννη). Σύμφωνα με τον Ειρηναίο (Κατὰ αἱρέσεων 1.24.3) στην περίπτωσή του οι άγγελοι είναι 365 και αντιστοιχούν σε 365 ουρανούς και τις 365 ημέρες του έτους. Η δημιουργία του δικού μας κόσμου είναι έργο των αγγέλων του τελευταίου κόσμου (1.24.4). Δε γνωρίζουμε πόσοι άγγελοι κατοικούσαν σε αυτόν τον τελευταίο ουρανό, πολύ πιθανόν όμως να ήταν 72, όπως και στην Επιστολή Ευγνώστου. Αρχηγός τους είναι ο Θεός των Ιουδαίων, ιδέα που απαντά και στον Σατουρνίνο. Σύμφωνα με τον Ειρηναίο οι μαθητές του Βασιλείδη τον ονόμαζαν Αβρασάξ. Πιθανόν ο Β. να χρησιμοποίησε ένα ήδη υφιστάμενο όνομα θεότητας. Το όνομα Αβρασάξ απαντά σε μαγικά κείμενα και πολύτιμους λίθους. Συχνά μάλιστα σε αυτούς τους λίθους ο Αβρασάξ παριστάνεται ως ένα ζώο με κεφάλι λιονταριού και φιδίσια πόδια. Μαζί του εμφανίζεται μία άλλη θεότητα: ο Ιαώ (ένα όνομα που συχνά χρησιμοποιείται για τον Θεό των Ιουδαίων). Ο Α.Α. Barb πρότεινε μία εβραϊκή ετυμολογία του ονόματος (arba= τέσσερα, το τετραγράμματον του ονόματος του Γιαχβέ). Για αυτόν τον Άρχοντα του συστήματος του Β. κάνει λόγο και ο Κλήμης Αλεξ. (Στρωματεῖς 2.36.1). Παρόμοιες πληροφορίες δίνει και ο Ιππόλυτος (Haer. 7.16.1-2), κάτι που οδήγησε τον Α. Méhat στην υπόθεση ότι και οι δύο αντλούν από τα Εξηγητικά του Β. Σύμφωνα με αυτά τα κείμενα ο Άρχων πληροφορήθηκε κάτι από το Πνεύμα που απέστειλε ο ύψιστος Θεός κι αυτό τον γέμισε φόβο (Κλήμης). Αυτό που πληροφορήθηκε ήταν υπήρχε ένας Θεός ανώτερος από τον ίδιο (πρβλ. τη γνωστική ιδέα "η βλασφημία του Δημιουργού", δηλ. την πεποίθηση του Άρχοντα ότι είναι ο μοναδικός Θεός).
Ο κόσμος που δημιουργήθηκε από τον Άρχοντα είναι σύμφωνα με τον Β. "μονογενής" (βλ. Πλάτωνος, Τίμαιος 31ab)».
* Αικατερίνη Τσαλαμπούνη,
«Βασιλείδης: το έργο και η διδασκαλία του (Β΄ μέρος): Κοσμογονία και κοσμολογία»,
13 Ιουνίου 2009, στο ιστολόγιο biblicalstudiesblog.
Εικόνα: University of Michigan, Traditions of Magic in Ancient Antiquity: Protective Magic / Amulets and Gems.
No comments:
Post a Comment