Οι έκπτωτοι άγγελοι ως οἱ Υἱοὶ τοῦ Θεοῦ [Γε 6:2] /The fallen angels as the sons of God [Ge 6:2]

Alexandre Cabanel, Fallen Angel (1868)

Clement [of Alexandria] adapted the motif of the fallen angels, as it provided a picturesque representation of the fall of spiritual beings under the power of sensual attraction, pleasure (εἰς ἡδονὰς). The angels were led by sensual desire for the women, and ipso facto they lost their spiritual status. This interpretation can be found in Book 5 of the Stromateis:

To which also we shall add, that the angels who had obtained superior rank, having sunk into pleasures, revealed to the women the secrets which had come to their knowledge; while the rest of the angels kept the secret until the coming of the Lord.

The motif of dangerous sensual attraction, which so tragically misled the angels with catastrophic consequences, is repeated also on other occasions in the Paedagogue: “The example of these are the angels, who renounced the beauty of God for a beauty which fades, and so fell from heaven to earth”, and in the Stromateis: “Even some angels when they lost self-control being caught by sexual desire, ultimately fell from heaven to earth.”


Ο Κλήμης [ο Αλεξανδρέας] προσάρμοσε το μοτίβο των έκπτωτων αγγέλων, καθώς παρέσχε μια γλαφυρή αναπαράσταση της πτώσης των πνευματικών όντων υπό την εξουσία της αισθησιακής έλξης, εἰς ἡδονὰς. Οι άγγελοι οδηγήθηκαν από την αισθησιακή επιθυμία τους για τις γυναίκες και εκ των πραγμάτων έχασαν την πνευματική τους θέση. Αυτή η ερμηνεία μπορεί να βρεθεί στο Βιβλίο 5 των Στρωματέων [5:1.10.2]:

Οἷς δὴ κἀκεῖνα προσθήσομεν, ὡς οἱ ἄγγελοι ἐκεῖνοι οἱ τὸν ἄνω κλῆρον εἰληχότες κατολισθήσαντες εἰς ἡδονὰς ἐξεῖπον τὰ ἀπόρρητα ταῖς γυναιξίν, ὅσα γε εἰς γνῶσιν αὐτῶν ἀφῖκτο, κρυπτόντων τῶν ἄλλων ἀγγέλων, μᾶλλον δὲ τηρούντων εἰς τὴν τοῦ Κυρίου παρουσίαν.

Το μοτίβο της επικίνδυνης αισθησιακής έλξης, η οποία τόσο τραγικά παροδήγησε τους αγγέλους με καταστροφικές συνέπειες, επαναλαμβάνεται επίσης και σε άλλα σημεία στον Παιδαγωγό [3:2.14.2]: «δεῖγμά σοι τούτων οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ τὸ κάλλος καταλελοιπότες διὰ κάλλος μαραινόμενονκαὶ τοσοῦτον ἐξ οὐρανῶν ἀποπεσόντες χαμαί» και στους Στρωματείς [3:7.59.2]: «ἤδη δὲ καὶ ἄγγελοί τινες ἀκρατεῖς γενόμενοι ἐπιθυμίᾳ ἁλόντες οὐρανόθεν δεῦρο καταπεπτώκασιν».

* Piotr Ashwin-Siejkowski,
Clement of Alexandria on Trial: The Evidence of ‘Heresy’ from Photius’ Bibliotheca
[Ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας σε Δίκη: Τα Τεκμήρια "Αίρεσης" από τη Βιβλιοθήκη του Φώτιου]
(Supplements to Vigiliae Christianae vol./τόμ. 101),
Brill, 2010,
σ./p. 153.